GEÇMİŞİN İZİNDEN BUGÜNÜN TOPLUMSAL KADININI ANLAMAK: -19. Yüzyılda Rusya’da Yaşayan Rus Kadınları ve Anadolu’da Yaşayan Ermeni Kadınlarının Sosyo-Kültürel Konumunun Karşılaştırılması-

Günümüz kadınının toplumsal konumunun şekillenmesinde insanın varoluşundan bu yana geliştirdiği bakış açılarının, ürettiği kavramların ve pratiklerin rolü vardır. Doğuştan gelen biyolojik farkları bilmek, bugünkü eşitsizliği anlamada ve kadınlığın insani pratiklerinin önünü açmada yeterli olmamaktadır. Doğuştan gelen farklılıkların “eşitsizliğe” dönüşmesinde insanların ürettiği anlamlar etken olmuş ve kadının sosyokültürel konumu böylece şekillenmiştir. Bugünün kadınının toplumsal konumunu anlamak için geçmişte üretilmiş kavramların oluşum sürecine daha yakından bakmak gerekir. Bu çalışma ile dini inanç bakımından benzer fakat iki ayrı coğrafyada, farklı toplumsal pratikleri yaşayan iki toplumun, Ermeni ve Rus toplumunun, 19. yüzyılda kadına ve kadınlığa bakış açıları ve uygulamaları karşılaştırmalı tarama modeli kullanılarak; üç değişken bağlamında (evlilik ve aile içindeki konum, toplumsal yaşama katılım ve eğitim) karşılaştırılmıştır. Tarihsel belgeler değerlendirildiğinde bu iki toplumun, bazı farklılıklar olmakla birlikte, kadına bakış açısı ve kadınlığa yönelik pratiklerinin toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve ataerkil düşünce sistemi içerisinde geliştiği anlaşılmaktadır.

UNDERSTANDING CONTEMPORARY WOMAN ON TRAIL OF THE PAST: A Comparative Study on Socio-cultural Statuses of Russian and Armenian Women

Formation of social status of contemporary woman is determined by certain viewpoints, concepts and practices which have been produced and developed by human communities from the very beginning of humanity. Being aware of inborn biological differences by itself does not help explain the present inequality and pave the way for humane practices of women. Meanings produced by humans played role on evolution of inborn differences into “inequality” which led to the formation of socio-cultural status of women. For a better understanding of today’s social women, we need to take a closer look at the formation process of concepts produced in the past. This study presents a comparative analysis of two geographically and socially different societies with similar religious beliefs and practices, the Russian and the Armenian societies, their viewpoints and practices towards women and womanhood throughout the 19th century. The study employs comparative survey model based on three variables, namely; marriage and status within the family, women’s participation in the social life and their educational backgrounds. An analysis of historical documents indicates that the two societies, despite various differences, developed similar viewpoints and attitudes toward women within a system of patriarchal way of thinking and social gender inequality.

PDF

___

Adonios, A. (1896). Armenia Its People, New York: The Winthrop Press.
Alkan A, (2005).Yerel Yönetimler ve Cinsiyet. Kadınların Kentte Görünmez Varlığı, Ankara: Dipnot Yayınları.
Altındal Y. (2009). Erkeksi Siyasetin Erksiz Dublörleri,Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstütisi Dergisi, C.12, (21), pp.351-367.
And M.(1992). Türk Tiyatro Tarihi, İstanbul:İletişim Yayınları. Arat N, 1986.Kadın Sorunu, İstanbul: Say Yayınları.
Barkley H.C. (2007). .Anadolu ve Ermenistan’a Yolculuk, Çev. Nil Demir, İstanbul: Kesit Yayınları.
Basmacıyan KH, 2005.Şark'ta Toplumsal ve Dinsel Hayat, Çev. Yılmaz Altuğ,İstanbul: Aras Yayıncılık.
Bassett J. (2013).Persia Eastern Mission, A Narrative of the Founding and Fortunes of the Eastern Persia Mission, With a Sketch of the Versions of the Bible and Christian Literature in the Persian and Persian-Turkish Languages. London: Forgotten Books. (Original work published 1890).
Beauvoir, S. (1993). Kadın. İkinci cins. Çev. B. Onaran. Payel Yayınları.
Behesnilian K. (1895). In Bonds: An Armenian’s Expriences, Londra:
Berktay F. (2004).Türkiye’de ve Avrupa Birliği’nde Kadının Konumu: Kazanımlar, sorunlar, Umutlar, İstanbul: 1. Basım, KA-DER Yayınları.
Bhasin K. (2003).Toplumsal Cinsiyet Bize Yüklenen Roller, Çev: Ayşe Coşkun, İstanbul:
Burnaby F. (1999).At Sırtında Anadolu, Çev. Fatma Taşkent, İstanbul: İletişim Yayınları.
Clements BE. (2012). A History of Women in Russia: From Earliest Times to the Present, Indiana University Press.
Dalyan M.G. (2010). 19. Yüzyıl Azınlık Aile Yaşantısında Gelin- Kaynana İlişkisi (Ermeniler ve Nasturiler Örneği), 2.Uluslararası Bir Bilim Kategorisi Olarak “Kadın” Edebiyat, Dil ve Kültür Çalışmalarında Kadın Sempozyum c I., Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Atatürk Kongre Merkezi (27-28-29 Nisan 2009), pp.147-151.
Dalyan M.G. (2011). .XIX. Yüzyılda Gelenkten Batı Kültürüne Geçişte Ermeni Yaşamı, Ankara: Öncü Yayınları.
Eddy D.B. (1913).What Next in Turkey: Glimpses of the American Board’s Work in the East (1913), Publisher: The American Board.
Ekmekçioğlu L – Bilal M. (2006).Bir Adalet Feryadı Osmanlı’dan Türkiye’ye Beş Ermeni Feminist Yazar 1862–1933, İstanbul:Aras Yayıncılık.
Fromm, E. (1995). Sevme Sanatı. 10. Baskı. Çev. Y. Salman. Payel Yayınları
Garnett L.M.J. (2009).Türkiye’nin Kadınları ve Folklorik Özellikleri, Çev. Nurettin Elhüseyni, İstanbul: Oğlak Bilimsel Kitaplar.
Gibbons, H.D. (2009). Tarsus’un Kırmızı Kilimleri Bir Kadının 1909 Ermeni Katliamı Tanıklığı, Çev. Atilla Tuygan, İstanbul: Pencere Yayınları.
Glickman, R.L, (1985).Russian Factory Women: Workplace and Society, 1880-1914, London:University of California Press.
Gogol, N. (2007).Ölü Canlar, İstanbul: İletişim Yayınevi.
Gogol N. (2013).Burun, Çev: Mazlum Beyhan, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Gorki, M. (2012). Ana, Çev: Mine Aydın, İstanbul: Müjde Yayınları.
Habesci E. (1784). The present State of The Otoman Empire. Containing A More Accurate And Interesting Account Of The Religion Government, Manners, Customs, And Amusements of The Turks,
Hablemitoğlu, Ş. (2005). Toplumsal cinsiyet yazıları. (İkinci Baskı, sy. 20-40). İstanbul:Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
Hasmandeğ. (1998). Güvercinim Harput’ta Kaldı, Çev. Sarkis Seropyan, İstanbul: Aras Yay., 2. Baskı.
Hosking, G. (2011). Rusya ve Ruslar, Erken Dönemden 21. Yüzyıla, Çev. Kezban Acar, İstanbul: İletişim Yayınları.
Hutton, M.J. (2001). Russian and West European Women, 1860-1939: Dreams, Struggles, and Nightmares, Oxford: Rowan & Littlefield Publisher’s. Inc.,
İlkkaracan, P. (2003) Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik. İletişim Yayınları
Johanson, C.(1987). Women's Struggle for Higher Education in Russia, 1855-1900, Canada: McGill-Queen’s Univerity Press.
Kahraman, S.D. (2010). Kadınların Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Yönelik Görüşlerinin Belirlenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 3 (1), pp.30-35.
Kapani, M. (1992). Politika Bilimine Giriş, 6.Basım, Ankara: Bilgi Yayınevi.
Kieser, H.L. (2005). Iskalanmış Barış, Doğu Vilayetleri’nde Misyonerlik Etnik Kimlik ve Devlet 1839-1938, Çev. Atilla Dirim, İstanbul: İletişim Yayınları, 2. Baskı.
Kornilov A. (1917). Modern Russian History Being an Authoritative and Detailed History of Russia from The Age of Catherine the Great to the Present, Volume II, New York:
Kitiş, Y., ve Bilgici, S. Ş. (2007). Bir aile içi şiddet olgusu: Sır tutma ilkesi ile şiddeti ihbar etme yükümlülüğü arasındaki etik ikilem. Aile ve Toplum. Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi, 3 (11), 7-13.
Külekçi, C. (2010). Sosyo-Kültürel Açıdan Ermeniler ve Türkler (İstanbul Ermenileri), İstanbul: Kayıhan Yayınevi.
Lawrence, MW, (1854). Light on The Dark River; or, Memorials of Mbs. Henrietta A. L. Hamlin Missionary in Turkey, .
Lennep, H.J.V. (1862). The Oriental Albüm: Twenty Illustrations, in Oil Coloros, of The People And Scenery of Turkey, New York.
Lennep H.J.V. (1870).Travels in Little-Known Parts of Asia Minor, c II, London, Publisher: John Murray.
Macfarlane C. (1830). The Armenians. A Tale Of Constantinople Vol. II., Philadelphia:
Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, Çev: Osman Akınhay, Derya Kömürcü, Bilim ve Sanat yay., Ankara, 1999, s. 98
Matossian MK - Villa, S.H. (2006). Anılarla ve Fotoğraflarla 1914 Öncesi Köy Hayatı, Çev. Altuğ Yılmaz, İstanbul: Aras Yayıncılık.
Mayevsky, (2007).Rus General Mayevky’nin Türkiye Gözlemleri Van- Bitlis Vilâyetleri Askerî İstatistiği, Yay. Bayram Bayraktar, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Mıntzuri, H. (2003).Armıdan Fırat’ın Öte Yanı, Çev. Silva Kuyumcuyan, İstanbul: Aras Yayıncılık, 3. Baskı.
Minassian A.T. (2006).Ermeni Kültürü ve Modernleşme Şehir, Oyun, Mizah, Aile, Dil, Çev. Sosi Dolanoğlu, , İstanbul: Aras Yayınları.
Moltke F.H.V. (1995).Molke’nin Türkiye Mektupları, Çev. Hayrullah Örs, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Mora, N. (2005). Kitle iletişim araçlarında yeniden üretilen cinsiyetçilik ve toplumda yansıması. Journal of Human Sciences. 2(1).
Muravyeva M.G. (2012). Between Law and Morality: Violence againt Womenin Nineteenth Century Russia, Women in Nineteenth-Century Russia: Lives and Culture, Edit: Wendy Rosslyn and Alessandra Tosi, Cambridge: Openbooks Publisher, pp. 209-238.
Natanyan, B. (2004). Ermenistan’ın Gözyaşı veya Palu, Harput Çarşancak, Çapakçur, ve Erzincan Hakkında Rapor, İstanbul: Aras Yayıncılık.
Özkaya, G. (2006). Zirvedeki Siyaset ve Yamaçtaki Kadınlar, Ankara: Ümit Yayıncılık, 1.Baskı.
Özkaya, G. (2011). Siyasetin Savurduğu Kadınlar ve Kontenjanlar, İstanbul: Siyah Beyaz Kitap Yayınları, 2.Baskı.
Raffalovich, A. (1918). Russia : Its Trade And Commerce, London:
Rassam, H. (1897). Asshur and The Land of Nimrod Being An Account of The Discoveries Made in The Ancient Ruins of Nineveh, Asshur, Sepharvaim, Cauh, Babylon, Borsippa, Cuthah, and Van, Including A Narrative of Different Journeys in Mesopotamia, Assyria, Asia Minor, and Koordistan, New York:
Reid, J. (1840). Turkey and The Turks: Being The Present State of The Otoman Empire, London: Robert Tyas & Poternoster Row.
Retish, A.B. (2003). Peasant Identıtıes in Russia’s Turmoil: Status, Gender, And Ethnicity In Viatka Province, 1914-1921, Ohio: Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Doctor of Philosophy in the Graduate School of The Ohio State University,
Sancar, Ü. S,. (2000). Siyasal Süreçlere Katılımda Kadın-Erkek Eşitliği, Kadın-Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, Çalışma, Yaşamı ve Siyaset İçinde, İstanbul, TÜSİAD Yayınları, pp.197-258.
Schneider, E.C.A. (2009). Bursa Mektupları Bir Osmanlı Kentinde Müminler ve Kâfirler, Çev. Neşe Aydın, İstanbul: Dergah Yayınları.
Sevengil, R.A. (1961).Türk Tiyatrosu Tarihi III., Tanzimat Tiyatrosu, İstanbul: MEB Yayınları.
Sevengil, R.A, (1968).Türk Tiyatrosu Tarihi V., Meşrutiyet Tiyatrosu, İstanbul: MEB Yayınları.
Tekeli, Ş. (2010). 1980’ler Türkiyesi’nde Kadın bakış açısından Kadınlar”, İstanbul: İletişim Yayınları.
Tikhomirov, L. (1888). Russia,Political and Social, Vol.I.,London.
Tuğlacı, P. (2004).Tarih Boyunca Batı Ermenileri c II, İstanbul: Pars Yayın Ticaret.
Turan, İ. (1996).Siyasal Sistem ve Siyasal Davranış, İstanbul: Der Yayınları.
Ussher, J. (1865). A Journey From London to Persepolis, Including Wandering in Dagestan, Georgia, Armenia, Kurdistan, Mesopotamia, and Persia, Vol.I.,London.
Ünal, E.M. (2011). Kadın Gözüyle Kadın Siyasetçiler, İstanbul: Derin Yayınları.
Villari, L. (1910).Russia: Russia of Today,Vol. III, Toronto- London.
Vucinich, A. (1963). Science in Russian Culture History to 1860, California: Stanford University Press Stanford.
Wallace, D.M. (1910). Russia, It’s History and Condition to 1877, Vol. I, Toronto- London.
West, M. (1875). The Romance of Missions: o ,Inside Views of Life and Labor, Land of Ararat. New York.
Wheeler C.H. (1868).Ten Years The Euphrates; Or, Primitive Mıssıonary Policy Illustrated, Boston.
Wheeler SA, 1877.Daughters of Armenia, Boston:American Tract Society.
Yuval-Davis N. (2010).Cinsiyet ve Millet, İstanbul: İletişim Yayınları.
Zekiyan B.L. (2001). Ermeniler ve Modernite Gelenek ve Yenileşme, İstanbul: Aras Yayıncılık,
Zohrab K. (2001).Osmanlı Meclisinde Bir Ermeni Mebus, Çev. Hermon Araks, İstanbul: Aras Yayınları.