SOSYAL BİLGİLER DERSİNİN ÖZEL AMAÇLARININ GERÇEKLEŞEBİLİRLİĞİNE YÖNELİK ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ
Bu çalışma ile uygulamada olan Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nın özel amaçlarının programın içeriği odağında geçekleşebilirliğinin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden olan durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını, Bartın ilinde devlet okullarında çalışan sosyal bilgiler öğretmenlerinden basit seçkisiz yönteme göre belirlenmiş farklı kıdem yılına sahip 38 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda yer alan özel amaçlar odağında hazırlanan 18 soruluk bir değerlendirme formu, öğretmenlerin demografik bilgilerini elde etmek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen 4 soruluk kişisel bilgi formu ve öğretmen görüşlerinin alındığı 5 soruluk bir görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada toplanan veriler analiz edilirken tematik ve betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Çalışmada ulaşılan bulgular değerlendirildiğinde araştırma grubunda yer alan öğretmenlerin 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nın amaçlarının programın içeriğinin, programın amaçlarını gerçekleştirmek için uygun olduğuna inanmaktadır. Ayrıca, öğretmenlerin velilerden pek çok konuda bir beklenti içinde olduklarını göstermiştir. Buna göre veliler özellikle çocuklarına iyi örnek olmaları, onlara gereken ilgiyi göstermeleri, okulda öğrenilenlerin gerçek hayataaktarılması için öğrencilere yardımcı olmaları, okulla ve öğretmen ile iş birliği yapmaları, milli değerlerin aktarılması için daha fazla sorumluluk almaları ve sosyal bilgilerin önemli bir ders olduğunu düşünmeleri gerektiği gibi sonuçlara ulaşılmıştır.
Teacher Opinions About the Realizability of Specific Goals in Social Studies Class
The purpose of this study is to evaluate the realizability of specific purposes of the social studies curriculum in the scope of the program content. Social studies teachers’ views are taken into consideration about the realizability of the program and the evaluation process is based on these views. The case study design is used in the study, which is based on the qualitative research method. The study group of the research includes 38 social studies teachers working in public schools in Bartın. An evaluation form, including 18 questions prepared for evaluating specific goals in the 2018 social studies curriculum, is used in the research. In addition to this, a personal information form, including 4 questions, is developed by the researchers, and used for collecting the demographic information of teachers. Interview form including 5 questions to determine the teacher opinions about the purposes of social studies class is also conducted. Descriptive analysis and thematic analysis techniques are used to analyze the data obtained from the research. When the findings obtained from the study are analyzed, it is determined that teachers in the research group believe that the 2018 social studies education program is proper for the realization of the goals. According to the findings, social studies teachers believe that parents should set good examples for their children, show them the interest they need, support, and help their children relate the knowledge they obtained at school with daily life, be in cooperation with teachers and school, take more responsibility to teach national values and should see social studies as an important lesson.
___
- Akpınar, B. (2010). Yapılandırmacı yaklaşımda öğretmenin, öğrencinin ve velinin rolü. Eğitime Bakış: Eğitim, Öğretim ve Bilim Araştırmaları Dergisi, 6(16), 16–20
- Akpınar, M., & Kaymakcı, S. (2012). Ülkemizde sosyal bilgiler öğretiminin genel amaçlarına karşılaştırmalı bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 605–626.
- Argon, T & Özçelik N. (2008), İlköğretim okulu yöneticilerinin değişimi yönetme yeterlikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(16), 70–89.
- Arın, D. & Deveci, H. (2008). Sosyal bilgiler dersinde güncel olayların kullanımının öğrenci başarısına ve hatırda tutma düzeyine etkisi. Elektronik sosyal bilimler dergisi, 7(26), 170–185.
- Aslanargun, E. (2007). Okul–aile iş birliği ve öğrenci başarısı üzerine bir tarama çalışma. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (18), 120–135.
- Aykaç, N. (2011). Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan günümüze sosyal bilgiler programının eğitim programı öğeleri açısından değerlendirilmesi. Elementary Education Online, 10(2), 406–420.
- Balcı, A. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma: Yöntem, Teknik ve İLKELER (5. Baskı). PegemA Yayıncılık.
- Can, E. (2014). Türk eğitim sisteminde nitelik: Engeller ve öneriler. I. Avrasya Eğitim Araştırmaları Kongresi bildiri özetleri kitabı içinde (ss. 369–370), İstanbul Üniversitesi.
- Ceylan, M. (2021). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarının (1924–2018) Çoğulculuk Perspektifinden Incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Creswell, J.W. (2013). Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları (S.B. Demir, Çev.), Eğiten Kitap.
- Creswell. J. W. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Siyasal Kitabevi.
- Çelenk, S. (2003). Okul başarısının ön koşulu: Okul aile dayanışması. Elementary Education Online, 2(2), 28–34.
- Çepni, S., Ayvacı, H. Ş., & Bakırcı, H. (2012). Veli rehber materyalinin yapılandırmacı yaklaşım içinde fen ve teknoloji öğretimine etkileri üzerine bir ön çalışma. Milli Eğitim, 41(195), 131–145.
- Demirel, Ö. (2015). Eğitimde Program Geliştirme, Kuramdan Uygulamaya (22. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
- Dinç, E., & Doğan, Y. (2010). İlköğretim ikinci kademe sosyal bilgiler öğretim programı ve uygulanması hakkında öğretmen görüşleri. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 17–49.
- Doğanay, A. & Sarı, M. (2008). Öğretmen gözüyle yeni sosyal bilgiler programı: Adana ilinde bir araştırma. İlköğretim Online, 7(2), 468–484.
- Doğutaş, A. (2016). Eğitim sistemindeki son değişikliklerle ilgili öğretmen görüşleri. Electronic Journal of Education Sciences, 5(9), 30–41.
- Duran, A. & Tangülü, Z. (2020). Macaristan ve Türkiye tarih dersi öğretim programlarının amaç ve içeriği açısından karşılaştırmalı analizi. Journal of History School, (44),1-17. http://dx.doi.org/10.29228/Joh39844
- Er, S., & Aral, N. (2008). Yapılandırmacı yaklaşıma göre düzenlenmiş sınıflarda öğretmenin rolü. Ekev Akademi Dergisi, 12(35), 391–396.
- Fan, X. & Chen, M. (2001). Parental involvement and students' academic achievement: A meta–analysis. Educational psychology review, 13(1), 1– 22.
- Fer, S. (2010). 1923 yılından günümüze cumhuiyet dönemi ilköğretim programları üzerine bir inceleme. M. A. Parlak (Haz.). Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (ss. 97– 136). Atatürk Araştırma Merkezi.
- Genç, S. Z., & Eryaman, M. Y. (2008). Değişen değerler ve yeni eğitim paradigmasi. Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 89–102.
- Glesne, C. (2013). Nitel Araştırmaya Giriş (A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu, Çev.). Anı Yayıncılık.
- Gömleksiz, M. N., & Bulut, İ. (2006). Yeni sosyal bilgiler dersi öğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (47), 393–421.
- Gürbüz, S. & Şahin, F. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Felsefe- Yöntem-Analiz. Seçkin Yayıncılık.
- Gürel, D. (2016). Sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin ilkokul 4. sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersine yönelik görüşlerinin karşılıklı olarak incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 641–660.
- Gürel, D. (2017). 2017 Taslak sosyal bilgiler öğretim programına yönelik yapısal bir değerlendirme. I. Uluslararası Sınırsız Eğitim ve Araştırma Sempozyumu (USEAS2017) tam metin bildirileri kitabı içinde (ss.236– 246), Antalya.
- İneç, Z. F. (2020). Sanal gerçeklik teknolojisi ile sosyal bilgiler öğretiminde kültür aktarımı. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (41), 180-203. http://dx.doi.org/10.33418/ataunikkefd.793821
- Kabapınar, Y. (2012). Kuramdan Uygulamaya Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Pegem Akademi.
- Kan, Ç. (2010). ABD ve Türkiye'de sosyal bilgilerin tarihsel gelişimi. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 2(30). 663– 672.
- Karadeniz, O., Eker, C., & Burunsuz, E. (2015). Ortaokul sosyal bilgiler dersi öğretim programı kazanımlarının yapılandırmacı öğrenme kuramı ilkelerine göre değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 10(3). 563– 580. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7916
- Karakaş–Özür, N., & Şahin, S. (2017). Sosyal bilgiler dersinde sınıf dışı etkinliklerin öğrenci başarısına etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(3), 324–347. http://dx.doi.org/10.29299/kefad.2017.18.3.018
- Kaymakcı, S. (2012). Sosyal bilgiler öğretim programında ilişkilendirmeler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,12(2), 273–304.
- Koç, G. (2006). Yapılandırmacı sınıflarda öğretmen–öğrenen rolleri ve etkileşim sistemi. Eğitim ve Bilim, 31(142), 56–64.
- Korkmaz, F. (2017). Neo–liberalizm bağlamında: Sosyal bilgiler öğretim programının politik bir metin olarak incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(1), 29–57. http://dx.doi.org/10.14689/issn.2148- 2624.1.5c1s2m
- Lichtman, M. (2013). Qualitative Research in Education: A User’s Guide. Sage.
- MEB (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (4– 5. Sınıflar). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
- Sirvani, H. (2007). The effect of teacher communication with parents on students' mathematics achievement. American Secondary Education, 36(1), 31–46.
- Smith, B. A., Palmer, J. J., & Correia, S. T. (1995). Social studies and the birth of ncss. Social Education, 59(7), 393–398. https://www.socialstudies.org/ sites/default/files/publications/se/5907/590702.html, Erişim tarihi: 30.09. 2021
- Şahin, M. (2009). Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze Türkiye’de hayat bilgisi dersi programlarının gelişimi. Journal of International Social Research, 2(8).402–410.
- Taş, H. & Kıroğlu, K. (2018). 2017 ilkokul sosyal bilgiler dersi öğretim programı’nın öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Elementary Education Online, 17(2). 697–716.
- Tay, B. & Baş, M. (2016). 2009 ve 2015 yılı hayat bilgisi dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 341–374.
- Turan, A. & Tabak, S. (2021). Sınıf öğretmenlerinin ilkokul 4. sınıf matematik dersi öğretim programına (2018) yönelik görüşleri: Bir karma yöntem çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 50(229), 463–491. http://dx.doi.org/ 10.37669/milliegitim.659479
- Ünal, Ç. & Çelikkaya, T. (2009). Yapılandırmacı yaklaşımın sosyal bilgiler öğretiminde başarı, tutum ve kalıcılığa etkisi (5. sınıf örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 197–212.
- Ünver, G., Bümen, N. T. & Başbay, M. (2010). Ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans derslerine öğretim elemanı bakışı: Ege Üniversitesi örneği. Eğitim ve Bilim Dergisi, 35(155), 63–77.
- Varış, F. (1978). Eğitimde Program Geliştirme: Teori ve Teknikler (3. Baskı). Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Watson, J. (2001). Social constructivism in the classroom. Support for Learning, 16(3), 140–147.
- Yaşar, Ş., Çengelci–Köse, T., Göz, N. L. & Gürdoğan–Bayır, Ö. (2015). Sosyal bilgiler dersinde öğrenci merkezli öğretme–öğrenme süreçlerinin etkililiği: bir meta analiz çalışması. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 5(1), 38–56. https://doi.org/10.18039/ajesi.87691
- Yeşilpınar Uyar, M., & Doğanay, A. (2018). Öğrenci merkezli strateji, yöntem ve tekniklerin akademik başarıya etkisi: bir meta–analiz çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 186–209. https://doi.org/ 10.17860/mersinefd.334542
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (5. Baskı). Seçkin yayıncılık.
- Yıldız, V. A. & Kılıç, D. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programlarına ilişkin öğretmen görüşleri: Bir meta–sentez çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(Özel Sayı), 2115–2127.
- Zarrillo, J.J. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretimi: Ilkeler ve Uygulamalar (B. Tay ve S. B. Demir, Çev.), Anı Yayıncılık.