ANTALYA SANCAĞI’NDA SON OSMANLI MECLİS-İ MEBUSAN SEÇİMLERİ

Osmanlı’da seçim sistemi ilk kez Muhassıllık Meclisleri ile uygulanmıştır. II. Abdülhamittarafından Kanun-i Esasi’nin ilan edilmesinden sonra da ilk olarak 1908 seçimlerindekanunlara uygun olarak seçme ve seçilme hakkı kullanılmıştır. 1912 yılında yapılanseçimler ise Osmanlı tarihinin ilk erken seçimleri olmuş, 1914 seçimlerinde ise İttihat veTerakki Cemiyeti tek parti olarak girmiş ve iktidara hükmetmiştir. Osmanlı’nın I. Dünyasavaşından yenik çıkması ve İtilaf Devletleri ile Mondros Mütarekesinin imzalanması ile1918 meclisi de feshedilmiş ve sıra Osmanlı’nın son seçimlerine yani 1919 seçimlerininyapılmasına gelmiştir. Damat Ferit Paşa hükümetinin istifası akabinde Ali Rıza Paşahükümetinin kurulması ile seçimlerin yolu açılmış ve 7 Ekim 1919’da seçim kararıalınmıştır. Antalya sancağı seçimleri ise İtalyan işgallerinin gölgesinde yapılmıştır. Buçalışmada Antalya sancağında yapılan Son Osmanlı Meclis-i Mebusan seçimlerivemebusların meclisteki faaliyetleri ele alınmıştır.

The Last Ottoman Parlıament Electıons in the Sanjak Of Antalya

The election system was applied for the first time with the Ottoman Councils. Only the two-graded election system, where men could participate in elections, was implemented. II. Abdülhamit's right to vote and be elected in accordance with the law in the 1908 elections was used after the proclamation of the Law. The elections in 1912 were the first early elections in Ottoman history, and in the 1914 elections, the Union and Progress Society entered as a single party and ruled power. After the Ottoman Empire was defeated by World War I and the Armistice and Mondros Armistice were signed, the 1918 parliament was annulled. With the resignation of the government of Damat Ferit Pasha, the establishment of Ali Riza Pasha government was opened and the decision of election was taken on 7 October 1919. The march of Antalya had to perform in the shadow of the Italian occupation. In this article, the last Ottoman Parliamentary elections held in the Antalya sanjak under the Italian occupation and the activities of the deputies in the parliament were discussed.

PDF

___

ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:18, G:16, B:16aa
ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:19, G:110, B:1
ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:2, G:46, B:46de
ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:2, G:46, B:46de
ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:2, G:46, B:46df;
ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:20, G:206, B:206da
ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:20, G:206, B:206dc.
ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:20, G:206, B:206dd
ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:21, G:91, B:91
ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:21, G:91, B:91 -aa
ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:23, G:46, B:46dx
ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:23, G:46, B:46dy
ATASE Arşivi, İstiklal Harbi Kataloğu, K:332, G:52, B:52.
BOA, BEO / 4598 – 344833:1.
BOA. DH. ŞFR. NR.97/347.
BOA. HR. SYS. D.79/4. G.5.
BOA. MV. 217/129-1.
CA, A:III/III, D:14, F:57,B:3784
CA. A:III/7, D:18, F:31, B:1242
CA. A:III/7,D:18, F:127/9,B:12681
TİTE Arşivi, K:302, G:30, B:30-1
TİTE, Arşivi. K:298, G:28, B:28001
TİTE, Arşivi. K:299, G:39, B:39001
TİTE, Arşivi. K:308, G:5, B:5001
Tasvir-i Efkâr, 8 Teşrinievvel 1335
Vakit, 29 Teşrinievvel 1335
Vakit, 3 Teşrinievvel 1335
Vakit, 6 Kânunusani 1336
Vakit, 9 Teşrinievvel 1335
Yenigün, 12 Teşrinievvel 1335
Yenigün, 16 Teşrinievvel 1335
Yenigün, 19 Teşrinievvel 1335
Yenigün, 20 Teşrinievvel 1335
Yenigün, 22 Teşrinievvel 1335
Yenigün, 26 Teşrinievvel 1335
Yenigün, 27 Teşrinievvel 1335
Yenigün17, Teşrinievvel 1335
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, C. 1, D. 4, İçs.1, İn.1, 12 Kânunusani 1336, s. 1-2
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, C. 1, D. 4, İçs.1,İn.3, 15 Kânunusani 1336, s.16-17
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, C. 1, D. 3, İçs.1, İn.1, 26 Kânunusani 1336, s. 25
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, C. 1, D. 4, İçs.1, İn.1, 26 Kânunusani 1336, s. 25-26
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, C. 1, D. 4, İçs.1,İn.3, 19 Şubat 1336, s.155- 156.
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, C. 1, D. 4, İçs.1,İn.3, 23 Şubat 1336, s.186.
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, C. 1, D. 4, İçs.1,İn.3, 3 Mart 1336, s.354.
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, C. 1, D. 4, İçs.1,İn.3, 6 Mart 1336, s.353.
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, C. I. D. 3, İçs.5, İn.29, 21 Kânunuevvel 1334, s. 363-4
TBMM GCZ. C.1, 9 Mayıs 1336, s.5.
Akandere, Osman, (2008), “İdama Mahkûm Edilen Bir Hükümet: Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin İlk İcra Vekilleri Heyeti Hakkında Çıkartılan İdam Kararları”, SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, ss. 185-241 (II).
Akbıyık, Yaşar, (1999) Milli Mücadele’de Güney Cephesi Maraş, Ankara.,
Akıncı, Abdul Vahap – Sefa USTA, (2015), “Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçişte Etkili Olan İç Faktörlerin Analizi” KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 17 (29) 4 1-52, ss.41-52.,
Akyıldız, Ali, (2003), “Meclis-i Vala-yı Ahkâm-ı Adliyye” DİA, C.28, ss.250-251.
Atatürk’ün Tamim Telgraf ve Beyannameleri, IV. Ankara, 1991.
Avanas, Ahmet, Milli Mücadele’de Konya, Ankara, 1998
Bilgen, Bahar, (2011), Dönemin Basınına Göre 1919 Seçimleri Ve Meclis-İ Mebusan’ın Oluşturulması, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
Bilgin, Taner, (2015), “Son Osmanlı Mebusan Meclisi Seçimleri ve İzmit Mebusları”, Uluslararası Gazi Akça Koca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu, C: II, ss.1115-1126.
Çavdar, Tevfik, (2004), Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1839-1950), Ankara.
Çelebi, Mevlüt, (2007), “Antalya Bölgesi’nde İtalyan Arkeoloji Heyetleri”, ADALYA, S.10, ss.387-402.
Çelebi, Mevlüt, (2015), “Atatürk Dönemi ve Sonrasında Türkiye-İtalya İlişkilerini Etkileyen Faktörler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S.91, Bahar, ss.93-131.
Çelebi, Mevlüt, (2018), “İtalyanların Bodrum Ve Çevresindeki Arkeolojik Faaliyetleri (1919-1928)”, Tarih İncelemeleri Dergisi, 33/2, ss.357- 373.
Çelebi, Mevlüt, (1993), “Milli Mücadele'de İtalyan İşgalleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.9,S.26, ss.395-416.
Çeltikçi, Orhan, (2015), “İstiklal Harbinde Antalya Ve Havalisinde Kurulan Müdafaa-İ Hukuk Cemiyeti Ve Faaliyetleri”, Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi C.2, S.4, ss.84-106.
Çeltikçi, Orhan, (2014), İtalyan İşgalinde Antalya (1919-1921), Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Antalya.
Çimrin, Hüseyin, (2012), Antalya Kent Kronolojisi (İÖ 158- 2005), 2. Basım, Antalya.
Demiryürek, Halim, (2018), “Kütahya Sancağında 1919 Osmanlı Meclis- İ Mebusan Seçimleri”, MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi C.16, S.3, Eylül, ss.520- 544.
Duman, Selçuk, (2002), “Ali Rıza Paşa Hükümetinin Kuruluşu”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.12, S.2, ss.341-358.
Erten, Süleyman Fikri, (1996), Milli Mücadele’de Antalya, İstanbul.
Gazel, Ahmet Ali, (2004), “Osmanlı Mebusan Meclisi'nde Meclis Araştırması (Anket Parlamenter)”, OTAM, S.15, ss.309-331.
Güneş, İhsan, (1988), “Ali Rıza Paşa Hükümeti Proğramı ve Meclis-i Mebusandaki Yankıları”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.1, ss.13-27.
Güneş, İhsan, (2017), Atatürk Dönemi Türkiye’sinde Milletvekili Genel Seçimleri (1919- 1935), İstanbul.
Güven, Cemal - Ekrem Zahid BOYRAZ, (2016), “Hamdullah Suphi Tanrıöver’in İlk Maârif Vekilliği Dönemi Faaliyetler”, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, C.6, S.10, ss.288-317.
Kafesoğlu, İbrahim, (1966), “Kaybettiğimiz Değer Ve Hazin Bir Gerçek”, Türk Kültürünü Araştırma Türk Kültürü Dergisi Hamdullah Suphi Tanrıöver Sayısı, S.45,ss.744-746.
Karaca, Taha Niyazi, (2004), Meclis-i Mebusan’dan Türkiye Büyük Millet Meclisine Geçiş Sürecinde Son Osmanlı Meclis-i Mebusan Seçimleri, Ankara.
Kayalı, Hasan, (1995), “Elections and the Electoral Process in the Ottoman Empire, 1876-1919”, International Journal of Middle East Studies, S.27, no. 3,ss.265-286.
Koday, Zeki-Taner Aydın, (2019), “İdari Coğrafya Özellikleri Açısından Elmalı (Antalya) İlçesi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(ATASOBED), Mart, 23(1), ss.67-92.
Kurşun, Zekeriya, (2009), “II. Meşrutiyetin İlk Beyannamesi: “Üçüncü Orduya Selam”,100. Yılında II. Meşrutiyet Gelenek ve Değişim Ekseninde Türk Modernleşmesi Uluslararası Sempozyumu, İstanbul, ss.15-27.
Mıhçı, Sebahaddin, (2000), ”Osmanlı Parlamento Tarihinde Son Dönem”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Atatürk İlke ve İnkılapları Tarihi Bilim Dalı, Konya.
Mustafa Kemal (Atatürk), (2016), Nutuk, Ankara.
Olgun, Kenan, (2011), “Türkiye’de Cumhuriyetin İlanından 1950’ye Genel Seçim Uygulamaları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt XXVII, Sayı 79, Mart, ss. 1-36.
Olgun, Kenan, (2004), “II. Meşrutiyet Dönemi Seçim Sistemi ve 1912 Seçimlerinde İzmit Sancağı'nda Uygulanışı”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Sayı 39, İstanbul, s.139- 154.
Oran, Baskın, (2002), Türk Dış Politikası - Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (1919-1980), C1,İstanbul.
Ölmez, Adem, (2010), İstanbul’da Sosyal Barışın Bozulması: İstanbul Ermeni Olayları ve Yahudiler, İstanbul.
Sarıgüzel, Nedim, (2009), Birinci Ve İkinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisinde Antalya Milletvekilleri (Biyografi Ve Faaliyetleri), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Atatürk İlkeleri Ve İnkılâp Tarihi Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Tanör, Bülent, (2017), Osmanlı- Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Tanrıöver, Hamdullah Suphi, (1971), Dağyolu ve Günebakan'dan Seçmeler, İstanbul.
Tuna, Serkan, (2016), “Son Osmanlı Mebusân Meclisi Seçimleri Sürecinde Siyasî Bir Anket: Türk Kadınına Seçim Hakkı Verilmeli mi?”, TAD, S.23, ss.25-52.
Tunaya, Tarık Zafer, (2015), Türkiye’de Siyasal Partiler, (II. Meşrutiyet Dönemi), C.I, İstanbul.
Tuncer, Seral, (2014), “İdari Teşkilat İlkeleri Işığında Osmanlı Devletinde Eyalet Sistemi”, GÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Hukuk Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Türkeş, Ünal, (1973), Kurtuluş Savaşında Muğla, İstanbul.