DOKTORA DERECESİNİN KÖKENİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Üniversiteler ilk kuruldukları Ortaçağ’dan bu yana içerik, diploma, akademik dereceler, öğretim üyelerinin nitelikleri açısından birçok değişime uğramıştır. Bu değişikliklerin temelinde, üniversitelerin işlevlerinin farklılaşmaya başlaması yatar. Üniversitelerin işlevlerindeki farklılaşma kaçınılmaz bir şekilde doktora derecesinin anlamını da değiştirmiştir. Burada hem üniversitelerin işlevlerinin günümüze kadar geçirmiş olduğu farklılaşmanın hem de doktora derecesinin anlamında meydana gelen değişiminin tarihsel kökenlerinin ortaya koyulması hedeflenmiştir. Ortaçağ üniversitesi belirli meslekleri öğretmeye odaklanmıştı. Buna bağlı olarak Ortaçağ’da kazanılan doktor unvanı da öğretim becerilerine dayanmaktadır. Ortaçağ sonrası üniversite mesleğe öğrenci yetiştirmenin yanında bilimi de geliştirmeye odaklanmıştır. Buna paralel olarak öncelikle Almanya’da doktora bilimsel araştırma temeline oturmuştur. Yirminci yüzyılda ise üniversite öğrenciye hizmet, bilime hizmet işlevlerinin yanına topluma hizmet işlevini de ilave etmiştir. Türkiye’de bilimsel ve araştırma odaklı üniversitenin gelişimi ise çok geç gerçekleşmiştir.

A Study on the Origin of the Doctoral Degree

Since the first period in which they were founded, universities have undergone many changes in terms of content, diploma, academic degrees, and the qualifications of faculty members. The basis of these changes lies in the differentiation of the functions of universities. The differentiation has inevitably changed the meaning attributed to doctoral degree. In this paper, it is aimed to reveal the historical origins of both the differentiation of university functions and the change in the meaning attributed to doctoral degree. The Medieval University had focused on teaching certain professions. Accordingly, the degree of doctorate in Medieval Age was based on teaching skills. The post-medieval university focused on developing science as well as educating students on the profession. Paralel to this, firstly in Germany the doctorate has been based on scientific research. In the twentieth century, the university added serving the society as a function in addition to serving to students and science. The development of scientific and research-oriented universities in Turkey took too long.

PDF

___

Akgündüz, H. (1997). Osmanlı Medrese Sistemi. İstanbul: Ulusal Yayınları.
Akgündüz, H. (1998). Tarihi Gelişimi İçinde Medreseler ve Üniversiteler: Başlangıçtan XV. Yüzyıla Kadar. Diyarbakır: Gençlik CopyLand.
Antalyalı, Ö. L. (2007) Tarihsel Süreç İçerisinde Üniversite Misyonlarının Oluşumu. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(6)25-40.
Arslan, A. (1995). Darülfünun’dan Üniversiteye. İstanbul: Kitabevi yayınları.
Aytaç, K. (1998). Avrupa Eğitim Tarihi. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları.
Baltacıoğlu, I. H. (1998). Hayatım. İstanbul: Dünya Yayıncılık.
Charle, C. &Verger, J. (2005). Üniversitelerin Tarihi. Ankara: Dost Yayınevi.
Çelebi, A. (1983). İslamda Eğitim Öğretim Tarihi. A. Yardım (Çev.). İstanbul: Damla Yayınevi.
Dağ, M. & Öymen, H. R. (1974). İslâm Eğitim Tarihi. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Daniel, N. (1984). Review of The Rise of Colleges. Institutions of Learning in Islam and the Westby George Makdisi. Journal of the American Oriental Society, 104 (3), 587.
Dölen, E. (2007). İstanbul Darülfünununda ve Üniversitesinde Yabancı Öğretim Elemanları. Namık K. Aras, Emre Dölen ve Osman Bahadır (Eds), Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi (1861-1961) içinde (s.120-162). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
Dölen, E. (2010a). Türkiye Üniversite Tarihi 1. Osmanlı Döneminde Darülfünun 1863-1922. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Dölen, E. (2010b). Türkiye Üniversite Tarihi 2. Cumhuriyet Döneminde Osmanlı Darülfünunu 1922-1933. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Dölen, E. (2010c) Türkiye Üniversite Tarihi 3. Darülfünun’dan Üniversiteye Geçiş. Tasfiye ve Yeni Kadrolar. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Dölen, E. (2010d). Türkiye Üniversite Tarihi 4. İstanbul Üniversitesi, 1933-1946. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Ergin, O. N. (1977). Türk Maarif Tarihi, Cilt 3-4. İstanbul: Eser Matbaası.
Graham, W. A. (1993). Traditionalism in Islam: An Essay in Interpretation. Journal of Interdisciplinary History,23, (3), 495-522
Günergun, F. (2007). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde Araştırmanın Kurumsallaşması: 1933 Reformu’nu İzleyen Otuz Yıl İçinde Yapılan Doktoralar. Namık K. Aras, Emre Dölen ve Osman Bahadır (Eds.), Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi (1861-1961) içinde (s.190-213). Ankara, Türkiye Bilimler Akademisi.
Günergun, F., Ata, K. (2007). İstanbul Üniversitesi’nde Fen Bilimlerinde Araştırmanın Kurumsallaşması: 1933 Reformu’nu İzleyen Otuz Yıl İçinde Yapılan Doktoralar. Namık K. Aras, Emre Dölen ve Osman Bahadır (Eds), Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi (1861-1961) içinde (s.163-189). Ankara, Türkiye Bilimler Akademisi.
Hargreaves-Mawdsley, W. N. (1963). A History of Academical Dress in Europe Until the End of the Eighteenth Century. Oxford: ClarendonPress.
Hollister, W. C. (1974). Medieval Europe: A Short History. New York: John Wiley&Sons, Inc.
Huff, T. E. (2010). Modern Bilimin Doğuşu ve Yükselişi: İslâm Dünyası, Çin ve Batı. İ. Kalaycıoğlu, E. Tağman ve A. Yetmen (Çev.). Ankara: Epos Yayınları.
Huizinga, J. (1997). Ortaçağın Günbatımı. M. A. Kılıçbay (Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
İhsanoğlu, E. (1990). Darülfünun Tarihçesine Giriş: İlk İki Teşebbüs. Belleten, 210, 699-738.
İhsanoğlu, E. (2010). Darülfünun: Osmanlı’da Kültürel Modernleşmenin Odağı: Cilt I.İstanbul: IRCICA.
Klinge, M. (2004). Teachers. WalterRüegg (Ed.), A history of the university in Europe: Volume III Universities in the Nineteenth Century and Early Twentieth Century içinde (s.123-162). Cambridge: Cambridge University Press.
Le Goff, J. (2006). Ortaçağda Entelektüeller. M. A. Kılıçbay (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
Lisansüstü eğitim ve öğretim yönetmeliği. (1996, 01 Temmuz). Resmi Gazete, 22683.
Makdisi, G. (1970). Madrasa and University in the Middle Ages. Studia Islamica, 32, 255–264.
Makdisi, G. (1989). Scholasticism and Humanism in Classical Islam and the Christian West. Journal of the American Oriental Society, 109 (2), 175-182.
Makdisi, G. (1993). Religion and Culture in Classical Islam and the Christian West. Richard G. Hovannisian ve Georges Sabagh (Eds.), Religion and Culture in Medieval Islam içinde (s.3–23) Cambridge: Cambridge University Press.
Makdisi, G. (2009). İslâmın Klasik Çağında ve Hıristiyan Batı’da Beşerî Bilimler. H. T. Başoğlu (Çev.). İstanbul: Klasik Yayınları.
Malche, A. (1939). İstanbul Üniversitesi Hakkında Rapor. İstanbul: Devlet Matbaası.
Mcclelland, C. E. (1980). State, Society, and University in Germany 1700-1914. Cambridge: Cambridge UniversityPress.
McDonald, H. J. (1943). The Doctorate in America. The Journal of Higher Education, 14 (4), 189-194.
Ridder-Symoens, H. de (Ed.) (1992). A History of the University in Europe. Vol. I: Universities in the Middle Ages. Cambridge: Cambridge UniversityPress.
Ronan, C. A. (2005). Bilim Tarihi. E. İhsanoğlu ve F. Günergün (Çev.). Ankara: TUBİTAK
Rosenberg, R. P. (1961). The First American Doctor of Philosophy Degree: A Centennial Saluteto Yale, 1861 -1961. The Journal of Higher Education,32 (7), 387-394.
Rosenberg, R. P. (1962). Eugene Schuyler's Doctor of Philosophy Degree: A Theory Concerning the Dissertation. The Journal of Higher Education,33 (7), 381 -386.
Rüegg, W. (Ed.) (2004) A History of the University in Europe: Volume 3, Universities in the Nineteenth and Early Twentieth Centuries (1800–1945). Cambridge: Cambridge University Press.
Selçuk, M. (2012). İstanbul Darülfünunu Edebiyat Fakültesi (1900- 1933). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
Sezgin, F. (2010). Tanınmayan Büyük Çağ: İslam Bilim ve Teknoloji Tarihinden. İstanbul: Timaş Yayınları.
Tekeli, İ. (2010). Tarihsel Bağlamı İçinde Türkiye’de Yükseköğretimin ve YÖK’ün Tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Tekeli, İ. (2011). Sanayi Öncesi Bir İmparatorluğun Modernite Projesinin Etkisi Altında Dönüşürken Yükseköğretimi Yeniden Kurumsallaştırmasının Öyküsü. Uluslararası Yükseköğretim Kongresi Bildiriler Kitabı: 1. Cilt içinde (s.183-197) 27-29 Mayıs. İstanbul.
Unat, F. R. (1964) Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Vandermeersch, P. A. (1996). Teachers. Hilde De Ridder-Symoens (Ed.). A History of the University in Europe Volume II. Universities in Early Modern Europe içinde (s.210-219). Cambridge: Cambridge University Press.
Verger, J. (1992a). Pattrens. Hilde De Ridder-Symoens (Ed.). A History of the University in Europe Volume I. Universities in the Middle Ages içinde (s.35-75). Cambridge: Cambridge UniversityPress.
Verger, J. (1992b). Teachers. Hilde De Ridder-Symoens (Ed.). A History of the University in Europe Volume I. Universities in the Middle Ages içinde (s. 144-170). Cambridge: Cambridge UniversityPress.
Verger, J. (1999). Doctor, doctoratus. Lexikondes Mittelalters 3. (s.1155– 1156). Stuttgart: J.B. Metzler.
Verger, J. (2005). Avrupa’da İlk Üniversiteler: Ortaçağ’ın Gezgin Öğrencileri, Toplumsal Tarih, 135, 50–55.
Wissema, H. J. G. (2009). Üçüncü Kuşak Üniversitelere Doğru. İstanbul: Özyeğin Üniversitesi Yayınları.