Müge YUKAY YÜKSEL, Nurşen KÖSE, Özlem BÜLBÜL ÖZEN

Orta Yetişkinlik Dönemindeki Öğretmenlerin Öznel İyi Oluşları ve İş Doyumları Arasındaki İlişkinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Öğretmenlik mesleği toplumun yararına olan işler konusunda önem taşımaktadır. Okullarda eğitimin ve öğretimin nitelikli kişiler yetiştirme hedefine göre yapılması öğretmenlerin iş doyumu ve öznel iyi oluş düzeylerinin yüksek olmasına bağlıdır. Bu araştırmanın amacı, orta yetişkinlik dönemindeki öğretmenlerin öznel iyi oluşları ve iş doyumları arasındaki ilişkileri incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu 2021–2022 Eğitim-Öğretim yılında Küçükçekmece ve Zeytinburnu ilçelerinde farklı branşlarda çalışan 36-55 yaş aralığındaki 163 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verileri Öğretmen Öznel İyi Oluş Ölçeği, Minnesota İş Doyumu Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu ile toplanmıştır. Çalışmanın sonucunda öğretmen öznel iyi oluşu ile genel iş doyumu, içsel doyum, dışsal doyum arasında ve genel iş doyumu ile okul bağlılığı, öğretim yeterliği arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler olduğu görülmüştür. Ayrıca yapılan fark istatistikleri sonucunda, öğretmenlerin öznel iyi oluşları üzerinde eğitim durumları ve mesleki kıdemlerinin; iş doyumları üzerinde de medeni durum, yaş, eğitim durumu, mesleki kıdem, branş, çalışılan kademe düzeyi değişkenlerinin etkili olduğu bulunmuştur. Sonuç olarak orta yetişkinlik dönemindeki öğretmenlerin iş doyumları arttıkça öznel iyi oluşlarının da arttığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

öğretmen, öznel iyi oluş, iş doyumu, orta yetişkinlik

PDF

___

Aelterman, A., Engels, N., Van Petegem, K., & Pierre Verhaeghe, J. (2007). The well‐being of teachers in Flanders: The importance of a supportive school culture, Educational Studies, 33, 285-297.
Akçamete, G., Kamer S. ve Sucuoğlu B. (2001). Öğretmenlerde Tükenmişlik, İş doyumu ve Kişilik, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Aldridge, J. M., & Fraser, B. J. (2016). Teachers’ views of their school climate and its relationship with teacher self-efficacy and job satisfaction, Learning Environments Research, 19(2), 291-307.
Avşaroğlu, S. Deniz, M. E. ve Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi, S.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 115–129.
Baycan, F. A. (1985). An analysis of the several aspects of job satisfaction between different occupational groups. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
Brennan, K. (2006). The managed teacher: emotional labour, education and technology, Educational Insights, 10, 55-65.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., (2018). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
Büyükşahin Çevik, G. (2017). The roles of life satisfaction, teaching efficacy, and self-esteem in predicting teachers' job satisfaction, Universal Journal of Educational Research, 5(3), 338-346.
Cenkseven Önder, F. ve Sarı, M. (2009). The quality of school life and burnout as predictors of subjective well-being among teachers, Educational Sciences: Theory and Practice, 9(3), 1223-1235.
Chan, D. W. (2013). Subjective well-being of Hong Kong Chinese teachers: The contribution of gratitude, forgiveness, and the orientationsto happiness, Teaching and Teacher Education, 32, 22-30.
Clark, A. Oswald, A. ve Warr, P. (1996). Is job satisfaction U-shaped in age? Journal of Occupational and Organizational Psychology, 69, 57–81.
Collie, R.J.,Shapka, J.D., Perry, N.E., & Martin, A.J. (2015). Teacher well-being: Exploring its components and a practice-oriented scale. Journal of Psychoeducational Assessment, 33, 744-756. DOI: 10.1177/0734282915587990.
Crawford, J. D. (2017). Teacher job satisfaction as related to student performance on state-mandated testing (Yayımlanmamış doktora tezi), Lindenwood University, Missouri.
Crossman ve Haris (2006). Job satisfaction of secondary school teachers, Educational Management Administration and Leadership, 34, 29-46.
Cunningham, S. L. (2015). Quantitative analysis of the factors associated with teacher attitudes and perceptions towards job satisfaction (Yayımlanmamış doktora tezi). Seton Hall University, South Orange.
Çağlar, Ç. ve Demirtaş, H. (2011). Dershane öğretmenlerinde tükenmişlik ve iş doyumu, E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 30-49.
Çimen, S. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik yaşantıları ve yeterlik algıları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
Çivilidağ, A. (2011). Üniversitelerdeki öğretim elemanlarının psikolojik taciz (mobbing), iş doyumu ve algılanan sosyal destek düzeyleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi /Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (2008). Hedonia, eudaimonia, and well-being: An ıntroduction. Journal of Happiness Studies, 9(1), 1-11.
Demirtaş, Z. (2010). Teachers’ job satisfaction levels, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 9, 1069-1073.
Diener, E.,Suh, E., & Oshi, S. (1997). Recent findings on subjective well-being. Indian Journal of Clinical Psychology. 24(1), 25–41.
Diener E. & Seligman M. (2004). Beyond money: Toward an economy of well-being. Psychological Science in the Public Interest,5, 1-31.
Dilmaç, B. ve Bozgeyikli, H. (2009). Öğretmen adaylarının öznel iyi olma ve karar verme stillerinin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 171-187.
Dorahy MJ, Lewis CA, Schumaker JF (2000). Depression and life satisfaction among Australian, Ghanaian, Nigerian, Northern Irish, and Swazi University Students, J SocBehav Pers, 15, 569–580.
Erdem, A.R. ve Demirel, F. (2009). Sınıf öğretmenlerinin “denetim” boyutuna ilişkin iş doyum düzeyi, E-Journal of New World Sciences Academy 4 (1), 44-61.
Ergün, E. ve Nartgün, Ş. S. (2017). Öğretmen öznel iyi oluş ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması, Sakarya University Journal of Education, 7(2), 385-397.
Filiz, Z. (2014). Öğretmenlerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 157-171.
Gençtürk, A. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları ve iş doyumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.
Gümüş, S. (2017). Hizmet pazarlaması: Sağlıkta güncel konular araştırma inceleme ve deyimler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Güner, A. R. (2007). Sağlık hizmetlerinde örgütsel bağlılık, işe bağlılık ve iş tatmini arasındaki ilişkilerin modellenmesi (Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
Hargreaves, A. (1998). The emotional practice of teaching, Teaching and Teacher Education, 14, 835-854.
Hulpia, H. Devos, G. ve Rosseel, Y. (2009). The relationship between the perception of distributed leadership in secondary schools and teachers’ and teacher leaders’ job satisfaction and organizational commitment, School Effectiveness and School Improvement, 20(3), 291–317.
Izgar, H. (2000). Okul Yöneticilerinin Tükenmişlik Düzeyleri (Bornout) Nedenleri ve Bazı Etken Faktörlere Göre İncelenmesi (Yayınlanmış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Jackson, M. M. (2018). Examining the relationship between school climate and teacher absenteeism, teacher job satisfaction, and teachers’ intentions to remain (Yayımlanmamış doktora tezi), Trevecca Nazarene University, Nashville.
Jennett, H. K., Harris, S. L. ve Mesibov, G. B. (2003). Commitment to Philosophy, Teacher Efficacy, and Burnout Among Teachers Of Children With Autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 33, 583-593.
Kış, A. Gürgür, H. ve Akçamete, G. (2012). Engelli öğretmenlerin iş doyumları ve çalışma koşulları, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 272 – 294.
Konu, A., Viitanen, E., & Lintonen, T. (2010). Teachers' well being and perceptions of leadership practices, International Journal of Work place Health Management, 7, 44-57. http://dx.doi.org/10.1108/17538351011031939
Maslach, C.,& Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout, Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113.
Menon, M. ve Reppa, A. A. (2011). Job satisfaction among secondary school teachers: the role of gender and experience, School Leadershipand Management, 31(5), 435-450.
Naylor, C. (2001). Teacher Workload and Stress (Electronic Resource): An International Perspective on Human Costs And Systemic Failure, BC Teachers' Federation BCTF Research Report Retrieved From Https://Bctf.Ca/Publications/Researchreports.Aspx?Id=5566.
Öztürk, A. (2015). Öğretmenlerin sahip oldukları yaşam amaçları ve sosyal desteğin öznel iyi oluş üzerindeki yordayıcı rolü, Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2015(5), 338-347.
Pillay, H.,Goddard, R. &Wilss, L. (2005). Well-being, burnout and competence: Implications for teachers, AustralianJournal of TeacherEducation, 30 (2), 22–33.
Rask K, Astedt-Kurki P, Laippala P. (2002). Adolescent subjective well-being and realized values. Journal Adv Nurs, 38, 254–263.
Rees, G.,Goswami, H. Ve Bradshaw, J. (2010). Developing an ındex of children’s subjective well-being in England, UK: The Children’s Society.
Renshaw, T.L., Long, A.C., Cook, C.R., (2015). Assessing teachers’ positive psychological functioning at work: development and validation of the teacher subjective well being questionnaire, Sch. Psychol. Q. 30(2), 289.
Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. V. (2013). Örgütsel Davranış, Aktüel Yayınları.
Santrock, J. W. (2015). Yaşam Boyu Gelişim, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Sargent, T. ve Hannum, E. (2005). Keeping teachers happy: career satisfaction among primary school teachers in rural Northwest China. Comparative Education Review, 49(2), 173-204.
Schwab, R. L., & Iwanicki, E. F. (1982). Perceived role conflict, role ambiguity, and teacher burnout. Educational Administration Quarterly, 18(1), 60-74.
Scott,C.& Dinham,S.(2003). The development of scalesto measure teacher and school executive occupational satisfaction, Journal of Educational Administration, 41, 74-86.
Söylemez, E. (2009). 31-40 yaşları arasında inanç gelişimi ve eğitimi (James W. Fowler'a göre inanç gelişimi),(Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
Spilt, J.L.,Koomen, H.Y., & Thijs, J. (2011). Teacher well being: The importance of teacher-student relationships, Educational Psychology Review, 23, 457-477. http://dx.doi.org/10.1007/s10648-011-9170-y.
Tang, Y. (2018). What makes rural teachers happy? An investigation on the subjective well-being (SWB) of Chinese rural teachers, International Journal of Educational Development, 62, 192-200.
Taşdan, M. ve Tiryaki, E. (2008). Özel ve devlet ilköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu düzeylerinin karşılaştırılması, Eğitim ve Bilim, 33(147), 54-70.
Telef, B. B. (2011). Öğretmenlerin öz-yeterlikleri, iş doyumları, yaşam doyumları ve tükenmişliklerinin incelenmesi, İlköğretim Online, 10(1), 91-108.
Tuzgöl Dost, M. (2004). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Ulloa, L. B. F., Moller, V. ve Sousa-Poza, A. (2013). How does subjective well-being evolve with age? A literature review, Journal of Population Ageing, 6, 227-146.
Van Dick, R., Stierle, C., Govaris, H., Tissington, P. A., & Kodakos, A. (2007). School teachers' well-being and job satisfaction: an analysis across countries and levels of explanation.
Westfall, R. (2012). An analysis of person-job fit, job satisfaction, and student academic performance (Yayımlanmamış doktora tezi),Tarleton State University, Stephenville.
Yakut, S. (2018). Öğretmenlerde öznel iyi oluş: KKTC örneği, Social Sciences Studies Journal, 4(20), 1737-1746.
Yalız Solmaz, D. (2014). Öğretmen adaylarının öznel iyi oluş düzeyleri: Anadolu Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Bölümünde bir araştırma, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(35), 651-657.
Yaşan, A., Eşsizoğlu, A., Yalçın, M., & Özkan, M. (2008). Bir üniversite hastanesinde çalışan araştırma görevlilerinde iş memnuniyeti, anksiyete düzeyi ve ilişkili etmenler. Dicle Tıp Dergisi, 35(4), 228-233.
Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2012). Okul yöneticilerinin kullandıkları güç kaynakları ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki, Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 385-402.
Yılmaz, T. (2013). Beden eğitimi öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri (Ordu İli Uygulaması), (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yurcu, G. ve Atay, H. (2015). Çalışanların öznel iyi oluşunu etkileyen demografik faktörlerin incelenmesi: Antalya ili konaklama işletmeleri örneği, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(2),17-34.
Zabel, R. H., & Zabel, M. K. (1982). Factors in burnout among teachers of exceptional children. Exceptional Children, 49(3), 261–263.
Zembylas, M. ve Papanastasiou, E. C. (2005). Modeling teacher empowerment: The role of job satisfaction, Educational Research and Evaluation, 11(5), 433-459.