Çocuk Kliniğinde Yatan 0-1 Yaş Grubu Çocukların Annelerinin Sağlık Okuryazarlık Düzeyi ve Etkileyen Faktörler

Araştırmada, çocuk kliniğinde yatan 0-1 yaş grubu çocukların annelerinin sağlık okuryazarlık düzeyini ve etkileyen faktörleri belirlemek amaçlanmıştır. Tanımlayıcı tipteki araştırma, Mart-Haziran 2022 tarihleri arasında Sağlık Bakanlığı Hendek Devlet Hastanesi çocuk kliniğinde yatan 0-1 yaş grubu çocukların ebeveyni olan 104 anne ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri, “Anne Tanıtım Formu”, “Avrupa Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği” ile elde edilmiştir. Araştırma kapsamına alınan annelerin %11,5’nin “yetersiz sağlık okuryazarlık düzeyi”, %44,2’sinin “sorunlu/sınırlı sağlık okuryazarlık düzeyi”, %32,7’sinin “yeterli sağlık okuryazarlık düzeyi” ve %11,6’sının “mükemmel sağlık okuryazarlık düzeyi” ne sahip oldukları saptanmıştır. Araştırmaya dahil olan annelerden ilkokul mezunu olan, çalışmayan ve çocuğu ilk kez hastaneye yatmış olanların sağlık okuryazarlığının daha düşük düzeyde olduğu belirlenmiştir. Annelerden sağlık okuryazarlığı kavramını bilen ve sağlık okuryazarlığının önemli bir kavram olduğunu düşünenlerin ölçek toplam puanlarının daha yüksek olduğu saptanmıştır. Primer bakım verici rolündeki annelerin eğitimler aracılığıyla sağlık okuryazarlık düzeylerinin yükseltilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Anne, Sağlık okuryazarlık, çocuk

Health Literacy Level of The Mothers of 0-1 Years Old Children in the Children's Clinic and Affecting Factors

In the study, it was aimed to determine the health literacy level of the mothers of 0-1 year old children hospitalized in the pediatric clinic and the factors affecting it. The descriptive study was conducted with 104 mothers who were the parents of 0-1 year old children hospitalized in the Ministry of Health Hendek State Hospital pediatric clinic between March and June 2022. Research data were obtained with the "Mother Identification Form", "European Health Literacy Scale". Of the mothers included in the study, 11.5% had "inadequate health literacy level", 44.2% had a "problematic/limited health literacy level", 32.7% had a 'sufficient health literacy level' and 11.6% had an 'excellent health literacy level'. It was determined that the health literacy of the mothers who were primary school graduates, who did not work and whose children were hospitalized first time, had a lower level of health literacy. It was determined that the total scale scores of mothers who knew the concept of health literacy and thought that health literacy was an important concept were higher. It is recommended to increase the health literacy levels of mothers in the role of primary caregivers through trainings.

Keywords:

Mother, Health literacy, child,

Tam Metin

___

Abacıgil, F., Harlak, H. ve Okyay, P. (2016). Avrupa Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği Türkçe uyarlaması. Okyay, P. ve Abacıgil, F. (Ed.) Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçekleri güvenilirlik ve geçerlilik çalışması içinde (s. 21-41). Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No : 1025.
Amoah, P. A., ve Phillips, D. R. (2020). Socio-demographic and behavioral correlates of health literacy: a gender perspective in Ghana. Women & Health, 60(2), 123-139.
Aral N., Aysu B, Aydoğdu, F., ve Gürsoy, F. (2021). annelerin sağlık okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi: Çocuk gelişimci perspektifi ile disiplinlerarası bir çalışma. Gevher Nesıbe Journal Of Medıcal And Health Scıences, 6(14), 35-44.
Ay, Ç.K., Benli, T.E., ve Özşahin, Z. (2023). Doğum sonu dönem kadınlarda sağlık okuryazarlığı ve ilişkili faktörler. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 11(1), 1068-1080.
Brandstetter, S., Atzendorf, J., Seelbach-Göbel, B., Melter, M., Kabesch, M., ve Apfelbacher, C. (2020). Sociodemographic factors associated with health literacy in a large sample of mothers of newborn children: Cross-sectional findings from the KUNO-Kids birth cohort study. European Journal of Pediatrics,179(1), 165-169
Bükecik, N. (2019). Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çalışanlarının Sağlık Okuryazarlık Düzeyleri Ve İlişkili Faktörler (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi) Adnan Menderes Üniversitesi. Aydın.
Çatı, K., Karagöz, Y., ve Yalman, F. (2018). Sağlık okuryazarlığının hasta memnuniyeti üzerine etkisi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(1),67-88.
Çınar,S., Ay, A., ve Boztepe H. (2018). Çocuk sağlığı ve sağlık okuryazarlığı. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi,14, 25-39
Çopurlar, C.K., ve Kartal, M. (2012). Sağlık okuryazarlığı nedir? Nasıl değerlendirilir? Neden önemli? Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 10 (2), 116-127
Demirköse, H., Yapar, D., ve Özkan S. (2021). 0-6 Yaş grubu çocuğu olan annelerin sağlık okuryazarlığı düzeyi ve çocukların ev kazası geçirme durumu ile ilişkisi. Sağlık ve Toplum, 31 (2), 74-82.
Diemer, F.S., Haan, Y.C., Nannan Panday, R.V., Van Montfrans, G.A., Oehlers, G. P., ve Brewster, L. M. (2017). Health literacy in Suriname. Social Work in Health Care, 56(4), 283-29
Duong, T.V., Aringazina, A., Baisunova, G., Nurjanah Pham, T.V., Pham ,K.M., ve Chang, P.W. (2017). Measuring health literacy in Asia: Validation of the HLS-EU-Q47 survey tool in six Asian countries. Journal of Epidemiology, 27(2),80-86.
Ertan, D.(2021). Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde tedavi gören bebeklerin annelerinin sağlık okuryazarlık düzeylerinin evde bebek bakım bilgisi ile ilişkisi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(2), 31-38.
Ertuğrul, B., ve Albayrak, S. (2021). Ebeveynlerin sağlık okuryazarlığı düzeyinin çocukluk dönemi aşılarına yönelik tutum ve davranışlarıyla ilişkisi, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 8(2),186-195
Gözlü, K., ve Kaya, S. (2020).Evaluation of health literacy level of patients applied to family health centers: The Case of Çankaya District. Ankara Medical Journal, 20(2):254-268
Maricic, M., Curuvija Amanovic, R. ve Stepovic, M. (2020). Health literacy in female–association with socioeconomic factors and effects on reproductive health. Serbian Journal of Experimental and Clinical Research, 21(2),127-132
Muslu, L., Çiftçi, Ş. ve Aktaş, E. N. (2017). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık bölümü öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 6(3), 277-285.
Oflu, T.A. (2022). Annelerin Sağlık Okuryazarlığı Ve Erken Ebeveynlik Uygulamalarının Erken Çocukluk Gelı̇şı̇mı̇ İle İlı̇şkı̇si. (Yayınlanmamaış Doktora Tezi). Hacettepe Ünı̇versı̇tesı̇.Ankara
Ölmez, E.H., ve Barkan, OçB. (2015). Sağlık okuryazarlık düzeylerinin-belirlenmesi ve hasta hekim ilişkisinin değerlendirilmesi. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8),121-127.
Paasche-Orlow, M.K., Wilson, E.A.H, ve McCormack, L. (2010). The evolving field of health literacy research. Journal of Health Communication, 15 (2),15–18.
Palumbo, R., Annarumma, C., Adinolfi, P., Musella, M. ve Piscopo, G. (2016). The Italian Health Literacy Project: Insights from the assessment of health literacy skills in Italy. Health Policy, 120(9), 1087-1094.
Sarıyar S., ve Kılıç FH. (2019). Sağlık okuryazarlığının değerlendirilmesinde kullanılan araçlar, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 6(2),126-131.
Sorensan, K., Van den Broucke, S., Pelikan, J.M., Fullam, J., Doyle, G., Slonska, Z., et al. (2013). Measuring health literacy in populations: illuminating the design and development process of the European Health Literacy Survey Questionnaire (HLS-EU-Q). BMC Public Health,13(1),94-104
Ulusoy, E., Yılmaz, T. E., Çifci, A., Yılmaz, T., Kasım, İ., ve Özkara, A. (2020). Sağlam çocuk takibinde ebeveynlerin rolü ve sağlık okuryazarlığı. Ankara Medical Journal, 20(3), 588-604.
Wang, C., Lang, J., Xuan, L., Li, X., ve Zhang, L. (2017). The effect of health literacy and self-management efficacy on the health-related quality of life of hypertensive patients in a western rural area of China: A cross-sectional study. International Journal for Equity in Health,16(1), 1-11.
Yang, Q., Yu, S., Wang, C., Gu, G., Yang, Z., ve Liu, H. (2021). Health literacy and its socio-demographic risk factors in Hebei: A cross-sectional survey. Medicine,100(21): e24848.
Yılmaz, M. ve Tiraki, Z. (2016). Sağlık okuryazarlığı nedir? Nasıl ölçülür? Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(4), 142-147.

___

APA	Altınışık, A. & Beydağ, K. D. (2023). Çocuk Kliniğinde Yatan 0-1 Yaş Grubu Çocukların Annelerinin Sağlık Okuryazarlık Düzeyi ve Etkileyen Faktörler . Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi , 12 (6) , 735-744 .