Alman Seyyah Baron August von Haxthausen’e Göre Mavera-yı Kafkas Yezidileri

Farklı coğrafyalara dair bize ayrıntılı bilgi veren tarihi kaynaklardan birisi seyahatnamelerdir. Kökenlerine ve isminin menşeine dair farklı görüşler bulunan Yezidiler de genel olarak Suriye, Türkiye ve Irak’ta yaşamaktadırlar. Çalışmamıza konu olan Mavera-yı Kafkas’da yaşayan tarım ve hayvancılıkla uğraşan Yezidilerde toplumsal yapı dini temelli sınıfsal yapılanma üzerine kurulmuştur. Söz konusu sınıfsal yapılanma evlilikte de kendisini göstermiştir. Daha çok inançlarıyla ön planda olan bu topluluk farklı dinlere saygı gösterirken, inanç sistemlerindeki en önemli sembolse Melek Tavus olmuştur. Yezidi toplumunun inancı doğum sonrası ritüellerinde ve oruç ibadetinde de kendisini göstermiştir. Geniş bir coğrafyaya iskân olmuş Yezidiler farklı bir etnik grupla yaşamanın doğal bir sonucu olarak çift dilli olmuşlar hem ana dillerini hem de Ermeniceyi konuşmuşlardır. Biz bu çalışmada Alman Seyyah Baron August von Haxthausen’ın Çar I. Nikola’nın daveti üzerine çıktığı seyahatinin ürünü olan farklı dillere tercüme edilmiş eseri üzerinden Mavera-yı Kafkas Yezidilerine odaklanacağız.

Anahtar Kelimeler:

Etnik din, , Melek Tavus, Mavera-yı Kafkas, Yezidiler

PDF

___

Referans1 Andrievskiy, A. P. (sost.), (1908). Voenno-geografiçeskoe i statistiçeskoe i opisanie Kavkazskago voennago okruga. Tiflis.
Referans2 Haxthausen, A. (1854). Transcaucasia: Sketches of the Nations and Races between the Black Sea and the Caspian (trans. John Edward Taylor). London: Chapman&Hall.
Referans3 Joseph, I. (1919). Devil Worship; the Sacred Books and Traditions of the Yezidiz. Boston.
Referans4 Kaplan, Y. (2011). Günümüz Yezidiliği. Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
Referans5 Nâs, F. (2003). Türkiye’deki Topluluklar Sosyolojisi: Midyat Örneği (Süryaniler, Yezidiler, Araplar ve Kürtler). Yüksek Lisans Tezi. Muğla: Muğla Üniversitesi.
Referans6 Öz, Y. (2007). Mardin Yezidileri, İnanç, Sosyal Hayat ve Coğrafi Dağılımı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Referans7 Pagirev, D. D. (1901). O religii yezidov. İzvestiya Kavkazskago otdeleniya imperatorskago russkago geografiçeskago obşçestva, Tom XIV, Tiflis, 134-139.
Referans8 Semenow, A. A. (1931). Küçük Asya Yezidîlerinin şeytana tapmaları. Darülfünun İlâhiyat Fakültesi Mecmuası, 5(20), 17-42.
Referans9 Smith, A. D. (1986). Ulusların Etnik Kökeni (çev. Sonay Bayramoğlu-Hülya Kendir). Ankara: Dost Kitabevi.
Referans10 Starr, F. S. (1968). August von Haxthausen and Russia. The Slavonic and East European Review, 46(107), 462-478.
Referans11 Taşğın, A. (2013). Yezîdiyye, C. 43, DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 525-527.
Referans12 Tür, S. (2012). Ortaçağ’da Yezidiler. Yüksek Lisans Tezi. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi.
Referans13 Ulutürk, M. (2013). Etno-Dinsel Bir Topluluk Olan Ezidilerin Batman ve Çevresindeki Son Yerleşim Yerleri ve Nüfusları Üzerine. Turkish Studies, 8(5), 841-848. Yeşilmen, H. (2016). Etno-Dini Kimlik Açıdan Mahallemiler. Artuklu Akademi, 3(2), 1-40.