YABANCILAŞTIRMA PRATİĞİ OLARAK SANATTA BEDENİN YAPIBOZUMU

İnsan anatomisinin keşfi, bedene uygulanan yıkıcı eylemlerle başlar. Katliamlar, cezalandırmalar, cesetler üzerinde yapılan çalışmalar ve hastalıkların tedavisi için uygulanan cerrahi müdahaleler bedeni parçalarına ayırdıkça insanın doğadaki varoluşu yeni anlamlar kazanmıştır. Bedenin bu tür sebeplerle yapıbozumuna uğratılması bilincin beden algısına dair kabullerinin sınırlarını zorlamıştır. Kimlik ve beden ilişkisinde derinin belirleyici olması vücudun içi gerçekliğine bilinci yabancı kılmış; ancak bedenin parçalanması süreci güçlü bir merak duygusuyla yadırgatıcı ve yabancılaştırıcı bir etki yaratmıştır. Bu çalışmada insan bedeninin parçalanması, yapıbozum ve yabancılaştırma kavramlarıyla sanata yansımaları açısından incelenmiştir. Sanatta bedenin parçalanmasının izleyende yarattığı yabancılaştırma etkisi, epik tiyatronun izleyicide yaratmak istediği yabancılaştırma kavramıyla ilişkilendirilmiştir. Parçalanmış beden imgesini, başka bir ifadeyle beden bütünlüğünün yapıbozumuna uğraması Derrida’nın yaklaşımıyla yeni anlamlar kazanması açısından değerlendirilmiştir. Bu çerçevede yabancılaşma, yabancılaştırma, epik tiyatro ve Derrida’nın yapıbozumu kavramları sanat tarihinden ve çağdaş sanatçılardan örneklerle kavramsal bir bütünlük içinde ilişkilendirilmeye çalışılmıştır.

PDF

___

Brecht, B. (1997). Sanat Üzerine Yazılar. (K. Şipal, Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi.
Brecht, B. (2011). Epik Tiyatro. (K. Şipal, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
Chapman, J. (2017). “Yaraya Tuz... ya da Talihlilerin Talihsizlerden Faydalanması”, Jake ve Dinos Chapman-Anlamsızlık Aleminde. İstanbul: Arter Yayınları.
De La Mettrie, J. (1980). İnsan Bir Makine. (E. Bayramoğlu, Çev.). İstanbul: Havvas Yayınları.
Demirer, T. Özbudun, S. (1998). Yabancılaşma. Öteki Yayınevi: Ankara.
Derrida, J. (1994). Göstergebilim ve Gramatoloji. (T. Akşin, Çev.). İstanbul: Afa Yayınları.
Feuerbach, L. (2004). Hristiyanlığın Özü. (D. Bulut, Çev.). Ankara: Öteki Yayınevi.
Foucault, M. (1992). Hapsanenin Doğuşu. (M. Ali Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
Kantarcıoğlu, S. (2009). Edebiyat Akımları Platon’dan Derrida’ya. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
Leppert, R. (2002). Sanatta Anlamın Görüntüsü. (İ. Türkmen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Marx, K. (2013). Yabancılaşma. B. Erdost (Der.). Ankara: Sol Yayınları.
İpşiroğlu, Z. (1995). Tiyatroda Devrim. İstanbul: Çağdaş Yayınları.
Tunalı, İ. (2003). Marxist Estetik. İstanbul: Kaynak Yayınları.
Akgimages. Erişim: 07.12.2021. https://www.akg-images.co.uk/archive/Fragments-anatomiques-ou-etude-de-bras-et-de-jambes-2UMDHURLC2KT.html
Designboom. Erişim. 08.12.2021. https://www.designboom.com/art/sarah-sitkin-interview-sculpture-bodysuits-04-23-2018/
Designboom. Erişim: 09.12.2021. https://www.designboom.com/art/berlinde-de-bruyckere-cripplewood-at-venice-art-biennale/
Demircan, H. (2020). Tiyatrodan Resim ve Fotoğrafa: Bertolt Brecht’in Yabancılaştırma Efektinin Yüzeydeki Olasılıkları. Erişim: 06.10.2021. http://sanatyazilari.hacettepe.edu.tr/ img/2328151952020__75901430842.pdf)
E-skop. Erişim: 08.12.2021. https://www.e-skop.com/skopbulten/kaleydoskop-savasin-ve-barisin-felaketleri/5521
E-skop. Erişim: 08.12.2021. https://www.e-skop.com/skopbulten/dadanin-100-yili-dadanin-makine-insanlari/2987
Sitkin, S. (2018). https://www.designboom.com/art/sarah-sitkin-interview-sculpture-bodysuits-04-23-2018/
Iloboyou. Erişim: 08.12.2021. https://www.iloboyou.com/shocking-photography-by-joel-peter-witkin/