BİHZÂD’IN MİNYATÜRLERİ: MİNYATÜR SANATINDA ZAMAN VE MEKÂNIN İNŞASINA DAİR İKİ ÖRNEK

Bugüne kadar doğu kültürlerinde yer alan minyatür sanatına dair birçok araştırma yapılmıştır. Bunlardan bazıları özellikle minyatürlerdeki mimari mekân anlatımını ele almıştır. Bu çalışmalar ortak olarak mekânları biçimlendiren en önemli referansın minyatüre özgü bir takım geometrik kurallar olduğunu ortaya koymuşlardır. Gerçekten de minyatürler bir takım eğrisel ve doğrusal çizgilerden oluşan bir örüntü üzerine inşa edilmekte ve bu düzen minyatürün genel anlamda kompozisyonunun oluşmasına yardımcı olmaktadır. Minyatürlerde yer alan mimari yapılar ve mekânlar bu düzenden bağımsız değildir. Bu makale bu yaklaşıma katılmakla beraber mekânın biçimlenmesinde zaman kavramının da etkin olduğunu tartışmaktadır. Bu bağlamda minyatürlerdeki mekânların biçimlenişi geometrik bir mesele olduğu kadar zaman kavramıyla da ilgili bir meseledir. Buna göre minyatüre atfedilen zaman anlık bir zaman değildir, süregelen (hareketli) zamandır. Süregelen zaman resimsel mekândan çok deneyimlenen mekân kavramını ortaya koymaktadır. Bu anlamda minyatür mimari mekânı görsel bir obje olmaktan çok koreografik bağlamda deneyimlenen bir olgu olarak kavramlaştırmaktadır. Bu argüman çerçevesinde çalışma 1450 – 1535 yılları arasında yaşamış minyatür sanatçısı Kamãl ud-Dín Behzãd’ın iki çalışmasını analiz etmektedir.

THE MINIATURES OF BİHZÂD: TWO EXAMPLES FOR THE CONSTRUCTION OF TIME AND SPACE IN MINIATURE ARTS

So far there has been much research investigated the miniature art in eastern cultures. Some of them particularly focused on the narration of architectural spaces in miniature paintings. According to those studies the formation of spaces in miniatures is based on some geometrical rules. It is undeniable fact that miniatures are constructed on a geometric pattern which consists of some linear and diagonal lines and axes. This pattern gives miniature its shape and governs its overall composition. The depiction of architectural buildings and spaces are not independent from this geometric order. Although this research agrees this claim, it argues that as well as geometric norms the concept of time plays important role in the formation of architectural spaces in miniatures. Accordingly the time in miniatures is not momentary but durational and processual. Durational time gives attention not to the picture-like appearance of the spaces but experience of them. In this regard, miniature art suggests us to consider architecture not as an object-like reality but rather as an experiential reality. Within this frame work this article explores the two miniature works of Kamãl ud-Dín Behzãd (1450-1535).

PDF

___

Bachelard, Gaston. (1994). The Poetics of Space. Boston, Massachusetts: Beacon Press.

Barbara, Brend. (2014). “The Khamsah of Nizami: A Timurid Masterpiece”, British Library. Erişim: 21.04.2018. http://blogs.bl.uk/asian-and-african/2014/05/the-khamsah-of-nizami- a-timurid-masterpiece.html

Barry, Micheal. (2004). Figurative Art in Medieval Islam and the Riddle of Herat (1465 – 1535). Spain: Flammarion.

Benjamin, Walter. (1999). Illumination. London: Pimlico.

Doğan, Kuban. (2007). Ottoman Architecture. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.

Donlyn L., Charles M. (1994). Chambers for a Memory Palace. Cambridge, MA: MIT Press.

Florensky, Pavel. (2001). Tersten Perspektif (Y. Tükel, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.

Ganğawí, I. I. Y. N. (1946). Mahzen-i esrar (Vol. 13). Millî Eğitim Basımevi.

Godfrey, Goodwin. (1971). A History of Ottoman Architecture. London: Thames & Hudson.

Golombek, L., Subtelny, M. (1991). Timurid Art and Culture: Iran and Central Asia in the Fifteenth Century. Leiden: E.J.Brill.

Hillenbrand, Robert. (1992). The Uses of Space in Timurid Painting. Lisa Golombek, Maria Subtelny (Ed.). Timurid Art and Culture: Iran and Central Asia in the Fifteenth Century, s. 76 – 103. Leiden: E.J.Brill.

Ibnü’l Arabi, M. (2009). Fütuhat-ı Mekkiye (E. Demirli, Çev.). 12, s. 320. İstanbul: Litera Yayıncılık.

Kandinsky, Vasiliy. (2009). Sanatta Zihinsellik Üstüne (T. Turan, Çev.). İstanbul: Hayalbaz Yayınevi.

Konucu, Hanife. (2013). Yusuf ve Züleyha. TDV İslam Ansiklopedisi. 44, s. 38-40. İstanbul Güzel Sanatlar Matbaası A.Ş.

Latif, R., Haider, G. (2016). Spatial Geometry in Islamic Art and Architecture. C.A. Brebbia, A. Martinez Boquera (Ed.). WIT Transactions on The Built Environment, s. 61-73

Le Corbusier. (2018). Öğrencilerle Söyleşi ( S. Rıfat, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Leatherbarrow, David. (2004). Topographical Stories. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.

Panofsky, Erwin. (1991). Perspective as Symbolic Form. Cambridge, Massachusetts and London: MIT Press.

Rodaway, Paul. (1994). Sensous Geographies: Body, Sense and Place. London: Routledge.

Strauss, Erwin W. (1966). Phenemenological Psychology. New York: Basic Books Inc.

Yousef, Kohammed Haj. (2008). Ibn ‘Arabi – Time and Cosmology. London and New York: Routledge.