KARAMAN İLİ ÇOĞLU MAHALLESİ ÖRGÜ ÇORAPLARI

Örücülük ile ilk buluntu olan keçedenyapılmış konç yeri koçboynuzu motifi ileişlenmiş çoraplar Orta Asya’da M.Ö. 7. – 8.Yy arasında yaşayan Hunlara ait İkinciPazırık kurganından çıkarılmıştır. Anadolu’dadüğünlerde kız alıp verme törenlerinde,çeyizlerde, hediyeleşmede halen yerinikoruyan ve devam etmekte olan örgü çorapkültürü bugün halen Karaman iline bağlıÇoğlu mahallesinde de devam etmektedir.Yörede yapılan alan araştırmasında 50adet çorap modeline rastlanmıştır. Bunlardan35 tanesi erkek 15 tanesi kadın çoraplarınaörnek oluşturmaktadır. Bulunan örgüçorapların fotoğrafları çekilerek, yöre halkı ilegörüşmeler yapılmıştır. Edinilen bilgilerlegözlem fişleri hazırlanmıştır. Çoraplara aitdesenler dijital ortamda çizilmiştir. Eskidenmezura olmadığı için çoraplarda standart birölçü bulunmamaktadır. Mahallede doğalboyacılık olmadığı için genellikle doğal yünrengi tüm çoraplarda kullanılmıştır. Yöredeçoraplarda kullanılan motiflere verilenisimler; çiğdemli, gurbağalı, çengelli, kara yazılı, böcekli, boğumlu, kanaviçe, uğurböcekli, yan kılçık, kedi izi, pireli’dir. Buisimler tamamen yöre insanına aittir.Çorapların hepsi 5 şiş tekniği ile örülmüştür.Çoraplar burun, taban, boyun ve topuk olarakkısımlara ayrılmaktadır. Erkek çoraplarınınboyun kısmının bittiği yere kirktikli ismiverilmektedir.Bu araştırmanın amacı; çorapların yöreyeait desen ve teknik özelliklerini tespit ederekliteratüre kazandırmak ve bu güzel elsanatının unutulmamasını sağlayabilmektir.

KNITTING SOCKS IN ÇOĞLUNEIGHBORHOOD, KARAMAN CITY

Hosiery made of felt, which is the first find with knitting, stretched with a ram horn motif, was found in Central Asia in the BC. It was excavated from the Second Pazirik kurgan belonging to the Huns, which lived between the 7th and 8th centuries. While getting angry at weddings in Anatolia, the school still continues in shows, dowry, gift giving and still continues in Çoğlu neighborhood of Karaman province. During the field research conducted in the region, 50 sock models were found. 35 transitions of men's clothing set an example for women's clothing. Activities with local people by taking pictures of the knitted bags found. The receipts were prepared with the information obtained. Patterns of socks are digital atmosphere. There is no standard size for socks used for measuring tapes in the past. It has been used in nylon clothes for general use, as there will be no dyeing in the neighborhood naturally. The names given to the motifs used in socks in the region; crocus, gurbaga, hooked, blackberry, insect, gnarled, cross-stitch, ladybug, side awn, cat print, flea. To those who belong to them. All of the socks are knitted with the 5 needle technique. Socks are divided into parts as nose, sole, neck and ball. The place where men's socks end with the neck is called Kırktik. This purpose; To learn the patterns and technical knowledge of the region belonging to children, to bring them to the literature and to make it possible to forget this beautiful handicraft.

___

Akpınarlı, F. (1995). El Örgüsü Çorapların Teknik Desen Renk ve Kullanım Özellikleri. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara

Akpınarlı, H. F. ve Ortaç, H. S. (2009). “Sivas El Örgüsü Çorapların Motif ve Kompozisyon Özellikleri”. Cumhuriyet Döneminde Sivas Sempozyumu Bildirileri, 639-654.

Artun, E. (2011). Türk Halkbilimi. Karahan Kitabevi, Adana.

Balkanal, Z. (2016). “Ankara İli Polatlı Yöresi El Örgüsü Çoraplar”. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 9 (17), 149-166.

Diyarbekirli, N. (1972). Hun Sanatı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, Milli Eğitim Bakanlığı Kültür Yayınları.

Oğuz, Ö. (Edt) (2008). Türkiye’nin Somut Olmayan Kültürel Mirası, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü 3158, 1.Baskı, Ankara.

Kılıçarslan H., Ölmez F. N. ve Etikan, S. (2020). “Kırşehir Yöresi El Örgüsü Çorapları: Günümüz Örnekleri”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:22. Sayı:1. 25-40

Ortaç, H. S. ve Çatalkaya, G. (2016). “Özgün Baskı Resim Tekniği ile Geleneksel Baskı Yöntemleri (Ağaç Baskı)”. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Akademik Sanat Tasarım ve Bilim Dergisi, (2), 27-31.

Onuk, T. ve Akpınarlı, F. (2009). “Kastamonu Örücülük Sanatında Teknik Motif ve Kullanım Özellikleri”. İkinci Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri, Ankara. 519-526.

Özbel, K. (1980). El Sanatları I Anadolu Çorapları. Kılavuz Kitaplar: IX, C.H.P. Halkevleri Bürosu.

Tasmacı, Mehmet. (1984). “Halk Sanatı Örme Desenlerinin Modern Örme Makinelerinde Uygulanması”. III. Ulusal El Sanatları Sempozyumu Bildirileri. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları.

Sağ, M. (2012). “Bir Sembol Olarak Kilim”. Atatürk Kültür Merkezi Halı Düz Dokuma Kumaş Giyim Kuşam ve İşleme Sanatları Dergisi, 8, 116.

Sökmen, S.(2015). “Bitlis Etnografya Müzesi’nde Bulunan Geleneksel Giysiler”. SDÜ ART-E Güzel Sanatlar Dergisi, C:8, S:16, s.370–390.

Örgü nedir? . Türk Dil Kurumu, Erişim. http://www.tdk.gov.tr. (Erişim Tarihi: 15.05.2021).

Karaman Çoğlu Köyü. Erişim. https://www.karamandan.com/foto/6409851/coglukoyu. (Erişim Tarihi: 20.05.2021).

Çizim 1. Barışta (1986)’e göre çorabın bölümleri (akt.Akpınarlı ve Ortaç, 2008:640).

Görsel 1. Çiğdemli kadın çorabı, Fatma Erkabak/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 2. Çiğdemli kadın çorabı, Fatma Erkabak/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 3. Gurbağalı erkek çorabı, Arife Kapulu/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 4. Gurbağalı erkek çorabı, Arife Kapulu/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 5. : Çengelli erkek çorabı, Fatma Erkabak/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 6. Çengelli erkek çorabı, Fatma Erkabak/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 7. Karayazılı erkek çorabı, Arife Kapulu/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 8. Karayazılı erkek çorabı, Arife Kapulu/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 9. Böcekli erkek çorabı, Arife Kapulu/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 10. Böcekli erkek çorabı, Arife Kapulu/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 11. : Boğumlu erkek çorabı, Ayşe Andaç/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 12. Boğumlu erkek çorabı, Ayşe Andaç/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 13. Kanaviçe kadın çorabı, Fatma Erkabak/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 14. Kanaviçe kadın çorabı, Fatma Erkabak/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 15. Uğurböcekli kadın çorabı, Durdane Erşahin/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 16. Yan kılçık erkek çorabı, Ayşe Andaç/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 17. Yan kılçık erkek çorabı, Ayşe Andaç/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 18. Yan kılçık erkek çorabı, Ayşe Andaç/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 19. Kedi izi kadın çorabı, Fatma Erkabak/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 20. Kedi izi kadın çorabı, Fatma Erkabak/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).

Görsel 21. Pireli erkek çorabı, Fatma Erkabak/ Karaman/ Çoğlu Mahallesi, Derya Konuk arşivinden (05.06.2021).