YABANCI YOLCUNUN UZUN HİKÂYESİNDE KERVANLAR VE KERVANSARAYLAR

Kervanlar, Orta Çağ’da tüccarların en çok tercih ettiği yolculuk şekillerinden birisiydi. Bir kervan tüccarların bir araya gelmesiyle oluşuyordu. Bunun dışında bir kervanı develer ve atlar, ticari eşya, yiyecek ve içecek malzemeleri ve yolculuk eşyası oluşturmaktaydı. Anadolu, İpek Yolu üzerinde bulunması sebebiyle, bu kervan yolculukları bakımından yeryüzünün en işlek bölgelerinin başında geliyordu. Bu sebeple Selçuklu ve Osmanlılar döneminde kervan yolculuklarıyla ilgili zengin bir kültürel birikimin oluştuğunu söyleyebiliriz. Kervanların varlığı ve ticari yolculuklar kervansarayların inşa edilmesini gerekli kılmıştır. Anadolu Selçukluları döneminde kervansarayların yapımı hız kazanmış ve Osmanlı Devleti döneminde de devam etmiştir. Bu yapılar, Orta Çağ’ın otelleri olarak kabul edilmiştir. Kervansaraylarda zamanın şartlarına göre hemen her türlü hizmet verilmiştir. Yeme, içme, konaklama, barınma, hayvanların bakımı, tamir, alım, satım gibi konularda kervansaraylardan yararlanma imkânı vardı. Bu yazıda bazı seyahatnamelerden hareketle kervansarayları ve kervan yolculuklarını ele almaya çalıştık. Bu çalışma Jean-Baptiste Tavernier, Joseph Piton de Tournefort, Crailsheimli Adam Werner, Salomon Schweigger, Stephan Gerlach gibi Avrupalı yazarların Türkiye ve Türkler hakkındaki eserlerine dayanmaktadır.

The Foreign Long Travel Story: Caravans and Caravansaries

The caravans were of the most preferred forms of travel for the former Medieval traders. A group pf merchants would form a caravan. It also consisted of horses, commercial goods, food and beverage items and travel goods. As Anatolia was located on the Silk Road, this caravan route was one of the busiest in the world and it left a rich cultural imprint from the Seljuk and Ottoman periods. The existence of caravans and commercial journeys necessitated the construction of caravanserais. During the Anatolian Seljuk period, the construction of caravanserais gained momentum which continued during the Ottoman period. These constructions were accepted as hotels in the Middle Ages. In these structures, almost every kind of service was provided. In caravanserais it was possible to eat and drink, have lodging, get caring, repair, but also to buy and sell. In this article, we tried to discuss caravansarai and caravan journeys in accordance with some traveling patterns. This work is based on works of European authors such as Jean-Baptiste Tavernier, Joseph Piton de Tournefort, Crailsheimer Adam Werner, Salomon Schweigger and Stephan Gerlach on Turkey and the Turkish.

PDF

___

Acun, Hakkı, “Giriş”, Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları, edt. Hakkı Acun, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 2007, s. 13-7.
Altunan, Sema, “Osmanlı Devleti’nde Haberleşme Ağı”, Türkler Ansiklopedisi, C. 10, s. 1694.
Banarlı, Nihad Sâmi, Îman ve Yaşama Üslûbu, Kubbelaltı Neşriyatı, İstanbul 1986.
Barthold, W-M. Fuad Köprülü, İslam Medeniyeti Tarihi, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara (Tarihsiz).
Caferoğlu, Ahmet, Kâşgarlı Mahmut, MEB Yay., İstanbul 1970.
Çantay, Gönül, “Türk Mimarisinde Kervansaraylar”, Türkler Ansiklopedisi, C. 6, s. 109-17.
Fresne-Canaye, Philippe du, Fresne-Canaye Seyahatnamesi, 1573, çev. Teoman Tunçdoğan, İstanbul 2009.
Gerlach, Stephan, Türkiye Günlüğü 1573-1576, çev. Türkis Noyan, edt. Kemal Beydilli, Kitap Yay., İstanbul 2010.
Görür, Muhammet, “Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları Kataloğu”, Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları, edt. Hakkı Acun, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 2007, s. 473-529.
Mehmet Emin Efendi, İstanbul’dan Orta Asya’ya Seyahat, haz. Rıza Akdemir, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 1986.
Schweigger, Salomon, Sultanlar Kentine Yolculuk 1578-1581, çev. Türkis Noyan, Kitap Yay., İstanbul 2014.
Şentürk, M. Hüdai, “Tanzimat Devrine Kadar Osmanlı Devleti’nin Ulaşım Teşkiâtı ve Yol Sistemine Genel Bir Bakış”, Türkler Ansiklopedisi, C. 10, s. 1679.
Tatcı, Mustafa, Yûnus Emre Külliyâtı 4, Âşık Yûnus, H Yay., İstanbul 2008.
Tavernier, Jean-Baptiste, Tavernier Seyahatnamesi, çev. Teoman Tunçdoğan, edt. Stefanos Yerasimos, Kitap Yay., İstanbul 2010.
Thevenot, Jean, Thevenot Seyahatnamesi, çev. Ali Berktay, edt. Stefanos Yerasimos, Kitap Yay., İstanbul 2014.
Tournefort, Joseph de, Tournefort Seyahatnamesi, C. 2, çev. Ali Berktay-Teoman Tunçdoğan, edt. Stefanos Yarasimos, Kitap Yay., İstanbul 2005.
Tozlu, Selahattin, “Trabzon-Erzurum-Tebriz Yolu (XIX. Yüzyılda Sosyal ve Ekonomik Bakımdan Bir İnceleme)”, Türkler Ansiklopedisi, C. 14, s. 860.
Uyumaz, Emine, Sultan I. Alâeddîn Keykubad Devri Türkiye Selçuklu Devleti Siyasî Tarihi (1220-1237), TTK Yay., Ankara 2003.
Werner, Crailsheimli Adam, Padişahın Huzurunda Elçilik Günlüğü 1616-1618, çev. Türkis Noyan, Kitap Yay., İstanbul 2011.
Yiğit, Hülya, “Sosyal Hizmetler Açısından Selçuklu Kervansarayları”, Türkler Ansiklopedisi, C. 7, s. 448-9.