TEVELLÜD-İ ACÂİB: OSMANLI DEVLETİ’NDE YAPIŞIK İKİZLER

Yapışık ikizler, literatürdeki diğer adıyla Siyam ikizleri doğuştan gelen bir şekil bozukluğudur. Nadiren görülen bu anomalinin etiyolojisi, yani meydana gelme sebebi günümüzde hâlâ tam olarak bilinmemektedir. Tarih boyunca hem toplum hem de tıp mesleği açısından bu şekil bozukluğuna sahip canlılar merak edilmiş, ancak batıl inanç ve dinî kaygılar nedeniyle de ötekileştirilmiştir. Öyle ki dünya tarihinde yapışık ikizliğe dair ilk kayıtlar bile çeşitli endişeler sebebiyle oldukça geç dönemlere tarihlenmiştir. Hâl böyle iken Osmanlı Devleti’nde yapışık ikizlerin nasıl algılandığı, toplumun ve devletin bu anomaliye sahip kişilere veya onların ailelerine yaklaşımının ne şekilde olduğu; ayrıca şekil bozukluğunun günümüze oranla Osmanlı’da görülme sıklığının ne olduğu, bebeklerin cinsiyetine veya hayvanların türlerine göre yaygınlığının farklılık gösterip göstermediği gibi pek çok soru akıllara gelmektedir. Bu sorular çerçevesinde XVII. yüzyılın sonlarından XX. yüzyılın başlarına kadarki dönem içerisinde toplam 22 yapışık ikiz vakası ele alınmıştır. Çalışmada bu vakaların tanımları, türleri, Osmanlı arşivine ve gazetelerine yansıma sebepleri; ayrıca toplumun ve devletin yapışık ikizliğe bakışı sorgulanacaktır

Tevellüd-i Acâib: Conjoined Twins in the Ottoman State

Conjoined twins, also known as Siamese twins in the literature, is a congenital malformation. The etiology of this anomaly, that is, its cause, is still completely unknown at the present time. Throughout history, creatures with this deformity have been curious in terms of both society and the medical profession, however, it has also been marginalized due to superstition and religious concerns. So much so that even the first records about conjoined twins in world history are dated quite late periods due to various concerns. And yet, many questionscome to mind such as how conjoined twins are perceived in the Ottoman State, and how the state of approch to people with this anomaly or their families; in addition, what is the prevalence of deformities in the Ottoman State in proportion to to today, whether is different from previlence of according to gender of babies or species of animals. Within the framework of these questions, a total of 22 conjoined twins cases were handled from the late 17th to the early 20thcentury. In the study, the definitions, types of these cases, reasons for reflection to the Ottoman archives and newspapers; moreover, the society's and the state's view of conjoined twins will be questioned

PDF

___

ürkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA):BOA, Cevdet Dâhiliye (C. DH), Dosya No: 2, Gömlek No: 84; BOA, Cevdet Maarif (C. MF), 20/987; BOA, Dâhiliye Mektubi Kalemi Evrakı (DH. MKT), 358/68, 1844/91; BOA, Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi (HR. MKT), 4/45; BOA, Hatt-ı Hümayun (HAT), 696/33602; BOA, İbnülemin Dâhiliye (İE. DH), 12/1171; BOA, İrade Dâhiliye (İ. DH), 340/22384; BOA,İrade Meclis-i Vala (İ. MVL), 136/3724; BOA, Meclis-i Vala (MVL), 731/37; BOA, Sadaret Amedi Kalemi Evrakı (A. AMD), 7/12; BOA, Sadaret Mektubi Kalemi Evrakı (A. MKT), 134/49, 183/17; BOA, Sadaret Mühimme Kalemi Evrakı (A. MKT. MHM), 408/18, 86/56; BOA, Sadaret Nezaret ve Devair Evrakı (A. MKT. NZD), 178/28; BOA, Teftişat-ı Rumeli Evrakı (Rumeli Müfettişliği) Selânik Evrakı (TFR. I. SL), 217/21677; BOA, Yıldız Hususi Maruzat (Y. A. HUS), 352/26
Ekekon(18 Teşrinievvel 1936).
İkdam(26 Şevval 1317 - 16 Rebiyülevvel 1318).
Milliyet(15 Şubat 1952 - 26 Aralık 1986).
Takvîm-i Vekâyi (12 Rebiyülahir 1251 - 23
Rebiyülahir 1252). Yeni Konya (15 Eylül 1958).
Aydın, Muhterem - Derviş Özdemir, “Kuzuda Rastlanılan Monocephalien Olgusu”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 18, S. 2, Elazığ 2014, s. 123-126.
Aykut, Ebru, “Geç Osmanlı Toplumunda ‘Acayip’ Bedenler: Hilkat Garibeleri, Modern Tıp ve ‘Kusurlu’ Nesiller”, IFEA, 2016.
Aykut, Ebru, “Hilkat Garibeleri: Freaks, Medicine, and Representation in the 19th Century Ottoman Empire”, 21st Symposium of the Comite International des Etudes Pre-Ottomanes et Ottomanes (CIEPO), Budapest 2014.
Aykut, Ebru, “Mekteb-i Tıbbiye Numunehanesi’ndeki Anatomi Koleksiyonları ve Teratolojik Numuneler”, Toplumsal Tarih, S. 311, 2019, s. 42-47.
Bates, Alan William Hugh, “Birth defects described in Elizabethan ballads”, Journal of the Royal Society of Medicine, Vol. 93, 2000, s. 202-207.
Bates, Alan William Hugh, “Conjoined Twins in the 16th Century”, Twins Research and Human Genetics, Vol. 5/6, 2002, s. 521-528.
Bates, Alan William Hugh, “Good, Common, Regular, and Olderly: Early Modern Classifications of Monstrous Birth”, Social History of Medicine, Vol. 18/2, 2005, s. 141-158.
Beckwith, John Bruce, “Congenital malformations: from superstition to understanding”, Virchows Arch, Vol. 461, 2012, s. 609-619.
Bendersky, Gordon, “Tlatilco Sculptures, Diprosopus, and the Emergence of Medical Illustrations”, Perspectives in Biology and Medicine, Vol. 43/4, 2000, s. 477-501.
Çelik, Semih, “İstanbul'un İlk Doğa Tarihi Müzesi: Galatasaray Mekteb-i Tıbbiye-i Adliyyesi Numunehanesi (1839-1850)” Toplumsal Tarih, S. 311, 2019, s. 34-41.
Çelik, Yüksel, “XIX. Yüzyılda Osmanlı'da Anatomi Eğitimi ve Kadavra Temininde Yaşanan Sorunlar”, Tarih Dergisi, S. 48, 2009, s. 47-63.
Demir, Ramazan vd., “Çoklu Gebelikler ve Bitişik (Siam) İkizlerinin Oluşum Mekanızmaları”, Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, C. 12, S. 2, 1992, s. 100-113.
Dragstedt, Lester Reynold, “Siamese Twins”, Quarterly Bulletin, Northwestern University (Evanston, III), Medical School, Vol.31/4, 1957, s. 359-365. Erler, Atilla vd., “Yapışık İkizler”,Perinatoloji Dergisi, Vol. 4/2, 1996, s. 110-112.
Göymen, Nazlı Ece, Kappadokia Bölgesi Bizans Dönemi Duvar Resimlerinde Anargyroi Hekim Aziz Tasvirleri, Yayımlanmamış YLT, Hacettepe Ü. SBE, Ankara 2019.
Hitayezu, Janvier vd., “An Unusual Case of Conjoined Twins”, Rwanda Medical Journal, Vol.68/3, 2010, s. 48-51.
Kahvecioğlu, Dilek vd., “Yapışık İkizler: Olgu Sunumu”, İstanbul Kanuni Sultan Süleyman Tıp Dergisi (IKSST), Vol. 6/1, 2014, s. 41-43.
Karakışla, Yavuz Selim, “Arşivden Bir Belge: Konya'da İki Başlı, Dört Elli ve Dört Ayaklı Bir ‘Hilkat Garibesi’”, Toplumsal Tarih, S. 85, 2001, s. 17-19.
Karaman, İbrahim vd., “Bir olgu sunumu: fetus in fetu”, Pediatrik Cerrahi Dergisi, C. 17, S. 1, 2003, s. 89-91.
Kennedy, Gail E., “The 3.000-year history of conjoined twins”, Western Journal of Medicine, Vol. 175/3, 2001, s. 176-177.
Kobylarz, Krzysztof, “Anaesthesia of conjoined twins”, Anaesthesiology Intensive Therapy, Vol. 46/2, 2014, s. 124-129.
Kobylarz, Krzysztof, “History of Treatment of Conjoined Twins”, Anaesthesiology Intensive Therapy, Vol. 46/2, 2014, s. 116-123.
Kokcu, Arif vd., “Conjoined twins: Historical perspective and report of a case”, The Journal of Maternal-Fetal and Neonatal Medicine, Vol. 20/4, 2007, s. 349-356.
Kulkarni, Muralidhar Laxmanrao vd., “Conjoined Twins”, Indian Pediatrics, Vol. 31/8, 1994, s. 1017-1024.
Kumar, Anil vd., “Fetus in fetu in an adult woman”, BMJ Case Report, Vol. 12/8, 2019, s. 1-3.
Liceti, Fortunio, De Monstrorum Caussis, Natura, et Differentiis,Apud Paulum Frambottum 1634. Logrono, Roberto vd., “Heteropagus conjoined twins due to fusion of two embryos: report and review”, American Journal of Medical Genetics, Vol. 73/3, 1997, s. 239-243.
Mathew, Rishi Philip vd., “Conjoined twins – role of imaging and recent advances”, Journal of Ultrasonography, Vol. 17/71, 2017, s. 259-266.
McGeady, Thomas A. vd., Veteriner Embriyolojisi, Çeviren: İlhami Çelik - Yasemin Öznurlu,Medipres Yayıncılık, Malatya 2011.
Montandon, Denys, “The Unspeakable History of Thoracopagus Twins' Separation”, ISAPS News, Vol. 9/3, 2015, s. 46-49.
Paré, Ambroise, Opera Ambrosii Parei, regis primarii et Parisiensis chirurgi. Apud Iacobum Du-Puys, 1582.
Spencer, Rowena, “Anatomic description of conjoined twins: a plea for standardized terminology”, Journal of Pediatric Surgery, Vol. 31/7, 1996, s. 941-946.
Hüseyin Muşmal, İrem GürbüzTevellüd-i Acâib: Osmanlı Devleti’nde Yapışık İkizler Spencer, Rowena, “Theoyretical and analytical embryology of concoined twins: part I: embryogenesis”, Clinical Anatomy,Vol. 13/1, 2000, s. 36-53.
Şeftalioğlu, Aysel, Genel&Özel İnsan Embriyolojisi,Tıp Teknik Yayınları, Ankara 1998.
Tannuri, Anna Cristina Aoun vd., “Conjoined twins – twenty years’ experience at a reference center in Brazil”, Clinical Science (CLINICS), Vol. 68/3, 2013, s. 371-377.
Topçuoğlu, Mehmet Ata, “Yapışık İkizler: Olgu Sunumu”, Cerrahpaşa Tıp Dergisi, 2003,C. 34, S. 1, s. 39-41.
van Hilvoorde, Ivo - Laurens Landeweerd, “Disability or Extraordinary Talent - Francesco Lentini (Three Legs) Versus Oscar Pistorius (No Legs)”, Sport, Ethics and Philosophy, Vol. 2/2, 2008, s. 96-111.
Yılmaz Anatca, Vesile, Paralimpik Alan'ın Sosyolojik Açıdan İncelenmesi,Yayımlanmamış DT, Süleyman Demirel Ü. SBE, Isparta 2019.
Yüksel, Ahmet, “Osmanlılarda Otopsi”, Belleten, C. 77, S. 280, 2013, s. 875-910.
http://www.franklentini.it/english-version.html, erişim tarihi: 01.09.2020.
https://embryo.asu.edu/pages/chang-and-eng-bunker-1811-1874, erişim tarihi: 04.04.2020.
https://www.cumhuriyet.com.tr/video/video/1355593/Yapisik_dorduz_yavru_kediler_ameliyatla_birbirinden%20ayrildi.html, erişim tarihi: 26.08.2020.
https://www.hurriyet.com.tr/aile/parazitik-ikiz-sendromu-nedir-41579518, erişim tarihi: 23.09.2020.
https://www.hurriyet.com.tr/gundem/yapisik-besiz-kedi-12373478, erişim tarihi: 26.08.2020.
https://www.yenisafak.com/aktuel/yapisik-altiz-kedi-yavrulari-gorenleri-sasirtiyor-630547, erişim tarihi: 26.08.2020