MOLLA SABİR’İN KARDAŞLIK DERGİSİNDE TEFRİKA EDİLEN‘KERKÜK ŞÂİRLERİ’İSİMLİ ESER

Selçuklular zamanında Türk yurdu olup Osmanlı’nın son dönemlerine kadar Türk siyasi ve kültürel sahasında kalan Irak bugün hâlâ Türklerin yaşadığı ve Türkçenin konuşulduğu bir bölgedir. Nesîmî ve Fuzûlî gibi iki büyük şairi yetiştirmiş olan Kerkük, bu bölgenin önemli merkezlerindendir. Nesîmî’den beri birçok şair yetiştirmiş bölgede özellikle 19. asırda çok hareketli bir edebiyat çevresi görülmektdir. Bu çalışma dönemin 19 ve 20. asırlardaki şiir ortamını yansıtan Molla Sabir’in Kerkük Şâirleri isimli eseri üzerinedir. Tamamı yayımlanmayan bu eserin bir kısmı 1965-66 yıllarında bölgenin önemli neşriyatından olan Kardaşlık dergisininaltı sayısında tefrika edilmiştir. Çalışmada bu altı kısım bir araya getirilip çeviri yazı ile tam bir metin hâlinde aktarılmıştır. Metne geçmeden önce Kardaşlık dergisininmahiyeti hakkında, daha sonra Molla Sabir’in hayatı ve eserleri hakkında bilgiler verilmiştir. Son olarak Kerkük Şâirlerihakkında malumatlar ile birlikte metin kısmına geçilmiştir. Yirmi dokuz şairi ihtiva eden eser okuyucu ve araştırmacılara arz edilmiştir

Molla Sabir’s ‘Kerkük Şairleri’Which is Serialized in Kardaşlık

Iraq, which was a Turkish homeland during the Seljuk period and remained in the Turkish political and cultural field until the last period of the Ottoman Empire, is still a region where Turks live and Turkish is spoken. Kirkuk is one of the important centers of this region that has raised two great poets such as Nesîmî and Fuzûlî. A very active literary circle was seen in the region, which has grown many poets since Nesîmî, especially in the 19th century. This study is on Molla Sabir's work named Kerkük Şâirleri, which reflects the poetry environment of the period in the 19th and 20th centuries. A part of this work, which did not find the opportunity to be published completely, was serialized in six issues of Kardaşlık, one of the important publications of the region, in 1965-66. In the study, these six parts were brought together and transferred as a full text with transcription. Before passing to the text, firstly, information was given about the nature of Kardaşlık. Later, there is a section about Molla Sabir's life and works. Finally, with the information about Kerkük Şâirleri, the text part has started. The work, which includes twenty nine poets, has been presented to readers and researchers.

PDF

___

Akkoyunlu, Ziyat-Suphi Saatçi, Irak MuasırTürk Şairleri Antolojisi, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1991.
Ali, Ebak Sabah Ali, “Kerkük’te İçtimai Hayat-Folklor-” Adlı Eser Üzerine Bir İnceleme, Yayımlanmamış YLT, Süleyman Demirel Ü. SBE, Isparta 2019.
Arslan, Mehmet, “Fâ’iz, Abdülkâdir Fâ'iz Tâlebânî”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/faiz-abdulkadir-faiz-talebani, erişim tarihi: 09.01.2021.
Arslan, Mehmet, “Rızâ, Şeyh Tâlibânî, Kerküklü”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/riza-seyh-talibani-kerkuklu, erişim tarihi: 11.01.2021.
Arslan, Mehmet, “Sâfî, Hacı Abdullah, Kerküklü”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/safi-haci-abdullah-kerkuklu, erişim tarihi: 09.01.2021.
Aydoğan, Tuğba, Kerküklü Ebû Bekir Müftî Efendi ve Dîvânı: İnceleme-Metin, Yayımlamamış YLT, Celal Bayar Ü. SBE, Manisa 2012.
Bakır, Abdulhalik, “Eskiçağlardan Günümüze Kadar Türkmen Şehri Kerkük”, Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi C. VI, S. 1, Elazığ, 2009, s. 27-76.
Başçı, Veysel, Çok Dilli Bir Hiciv Ustası Şeyh Rıza Talabani ve Türkçe Şiirleri, Avesta Yay., İstanbul 2020.
Bayatlı, Hidayet Kemal, Kerküklü Mehmet Sadık'tan Seçmeler, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1991.
Bekar, Ayşe Kübra, Kerküklü Tabîboğlu Divanı, Yayımlanmamış YLT, Trakya Ü. SBE, Edirne 2019. Bostan,
İdris, “Haz’al Han”, İslam Ansiklopedisi, C. 17, TDV Yay., İstanbul 1998, s. 107-108.
Demirci, Nefi, Unutulmayan Türkmen Şairlerinden Ağababa Hıdır Lütfü, Sistem Matbaacılık, İstanbul 2005.ed-Dakûkî, İbrâhim, “Hoyrat”, İslam Ansiklopedisi, C. 18, TDV Yay., İstanbul 1998, s. 259-260.
ed-Dakûkî, İbrâhim, “Irak -Kültür ve Medeniyet-”, İslam Ansiklopedisi, C. 19, TDV Yay., İstanbul 1999, s. 103-108.
Ercilasun, Ahmet Bican, “Irak Türkleri ve Edebiyatları”, Milli Folklor, S. 4, 1989, s. 3-4.
Erdoğan, Ayşe, Atâ Terzibaşı, Kerkük Şairleri: 1, Yayımlanmamış YLT, Trakya Ü. SBE, Edirne 2007.
Hüseyin Vassaf, Sefîne-i Evliyâ, C. I, haz. Mehmet Akkuş-Ali Yılmaz, Kitabevi Yay., İstanbul, 2011.
Kayacı, Mevlüt Taha, Türkmen Şairi Mehmet Sadık, Cumhuriyet Basımevi, Kerkük 1971.
Küzeci, Şemsettin, Kerkük Şairleri (IrakTürkmen Şairleri) C. 2, Dünya Genç Türk Yazarlar Birliği, Ankara 2007.
Küzeci, Şemsettin, Kerkük Şairleri (Irak Türkmen Şairleri), Dünya Genç Türk Yazarlar Birliği, Ankara 2006.
Macit, Muhsin (haz.), Nedîm Divanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56214,Nedîm-divanipdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 09.01.2021).
Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî, haz. Nuri Akbayar, akt. Seyit Ali Kahraman, C. I-VI, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 1996.
Molla Sabir, “Kerkük ŞuꜤarâsı I”, Kardaşlık dergisi, C. 5, S. 1-2, Mayıs-Haziran 1965, s. 27-29.
Molla Sabir, “Kerkük ŞuꜤarâsı II”, Kardaşlık dergisi, C. 5, S. 3, Temmuz 1965, s. 34-36.
Molla Sabir, “Kerkük ŞuꜤarâsı III”, Kardaşlık dergisi, C. 5, S. 4, Ağustos 1965, s. 23-25.
Molla Sabir, “Kerkük ŞuꜤarâsı IV”, Kardaşlık dergisi, C. 5, S. 5, Eylül 1965, s. 19-20.
Molla Sabir, “Kerkük ŞuꜤarâsı V”, Kardaşlık dergisi, C. 5, S. 6, Ekim 1965, s. 28-29.
Molla Sabir, “Kerkük ŞuꜤarâsı VI”, Kardaşlık dergisi, C. 5, S. 10, Şubat 1966, s. 33-35.
Molla Sabir, Kerkük’ün Müntehab Horyatları, Maarif Matbaası, Bağdad, 1953/1372.
Muhtar, Cemal, “Antere”, İslam Ansiklopedisi, C. 3, TDV Yay., İstanbul 1991, s. 237.
Öbek, Ali İhsan, Klasik Türk Edebiyatında Müşâare (Fâiz-Sâfî), Kerkük Vakfı Yay., İstanbul 2005.
Saatçi, Önder, “Irak Türklerinin Varlık Mücadelesinde Bir İrfan Ocağı: Kardaşlık dergisi”, Türk Basın Tarihi Uluslararası Sempozyumu I. Cilt, Ankara 2018, s. 345-378.
Saatçi, Suphi, “Kardaşlık”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi 5. Cilt, Dergâh Yay., İstanbul 1982, s. 196.
Saatçi, Suphi, Tarihten Günümüze Irak Türkmenleri, Ötüken Yay., İstanbul 2017.
Saatçi, Suphi, Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi 6.Cilt (Azerbaycan-Irak Kerkük Türk Edebiyatı), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1997.
Saedgul, Muhammed Karim, Kerküklü Şair Hicrî Dede Hayatı, Sanatı ve Eserleri, Yayımlanmamış YLT, Ankara Ü. SBE, Ankara 2015.
Terzibaşı, Ata, Erbil Şairleri, haz. Ali İhsan Öbek-Duygu Dalbudak, Kerkük Vakfı Yay., İstanbul, 2007.
Terzibaşı, Ata, Kerkük Şairleri, C. 1-4, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2013.
Terzioğlu, Nazım, “Kerküklü Molla Sabir ve Berceste Beyitler”, Kardaşlık, S. 79, 2018, s. 37-39.
Yalçınkaya, Yağız, Kerküklü Seyyid Şükrî Dîvânı (Notlandırılmış Metin - İnceleme), Yayımlanmamış DT, İstanbul Kültür Ü.Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul 2019.
Yavuz, Yusuf Şevki, “Fahreddin er-Râzî”, İslam Ansiklopedisi, C. 12, TDV Yay., İstanbul 1995, s. 89-95.