ŞEHBENDERZADE FİLİBELİ AHMED HİLMİ’NİN KALEMİNDEN “SİYONİZM” VE “SİYONİST SİYASETİ”

XIX. yüzyılın sonlarında konuşulmaya başlayan Siyonizm’in amacı, Yahudilere ait bir toprak parçası elde etmekti. Bu yönüyle de inançtan ayrılarak politik bir zeminde konumlanmıştır. Siyasi bir kavram olarak Siyonizm her ülkede olduğu gibi Osmanlı Devleti’nde de çokça tartışılmaya başlanmış, Meşrutiyet ile birlikte Osmanlı düşünürleri ve siyasileri arasında önemli bir gündem meydana getirmiştir. Bu konuda fikirlerini ortaya koyan düşünürlerden biri de Şehbenderzade Filibeli Ahmed Hilmi’dir. Osmanlı’nın son dönemlerinde yaşamış bir düşünür olan Ahmed Hilmi, Meşrutiyet sürecinde yayımladığı Hikmet gazetesinde Siyonizm konusunda yazılara yer vererek düşüncelerini dile getirmiştir. Siyasetten felsefeye farklı pek çok konunun yer verildiği bu gazetede, Ahmed Hilmi’nin kaleme aldığı onlarca makale arasında Siyonizm konusu önemli bir yer tutmuştur. Ahmed Hilmi, gazetenin 5. ile 22. sayıları arasında Siyonizm ve Siyonistlerle ilgili yazılar yazarak okurlarını bilgilendirmeye ve bu konudaki tehlikelere karşı uyarmaya çalışmıştır. Çalışmamızda genel anlamda Ahmed Hilmi’nin içinde bulunduğu politik ortamda Siyonizm’e karşı tepkiler değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bunun yanında dönem aydınlarının önemli bir temsilcisi olarak Ahmed Hilmi’nin Siyonist siyasetiyle ilgili düşüncelerine yer verilerek, bu isim üzerinden Siyonizm’in genel tablosu ortaya konmuştur. Ahmed Hilmi’nin baktığı pencereden Siyonist siyasetinin belirli bir dönem için kullanmış olduğu siyasi, sosyal ve ekonomik yöntemler izah edilmiştir.

“Zionism” and “Zionist Politics” from the Pen of Sehbenderzade Filibeli Ahmed Hilmi

The aim of Zionism, which began to be spoken at the end of the 19th century, was to obtain a piece of land belonging to the Jews. With this aspect, it separated from belief and located on a political basis. As a political concept, Zionism begun to be discussed in the Ottoman Empire as in every country, and created an important agenda among the Ottoman thinkers and politicians with Constitutional period. One of the thinkers who put forward his ideas on this subject was Sehbenderzade Filibeli Ahmed Hilmi. Ahmed Hilmi, a thinker who lived in the last period of the Ottoman Empire, expressed his thoughts on Zionism in his newspaper, Hikmet, published during the constitutional period. The issue of Zionism took an important place among dozens of the articles written by Ahmed Hilmi in this newspaper, which included many different topics from politics to philosophy. Between the 5th and 22nd issues of the newspaper, Ahmed Hilmi tried to inform his readers and warn against Zionism and Zionists. In the study, the reactions against Zionism have been tried to be evaluated in the political environment in which Ahmed Hilmi was. Besides, the general picture of Zionism has been put forward through this name by giving place to Ahmed Hilmi’s thoughts on Zionist politics, as an important representative of the intellectuals of the period. The political, social and economic methods used by Zionist politics for a certain period have been explained from the point of view of Ahmed Hilmi

PDF

___

A) Birincil Kaynaklar
Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, “Siyonistlerin Siyaset-i Mahsûsası: Muvâzene-i Anasır”, Hikmet, Numero 6, (Hicri 23 Şaban 1330 / R 24 Temmuz 1328), 6 Ağustos 1911.
Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, “Siyonistlerin Siyaset-i Mahsûsası: Itmâ’ ve İfsad”, Hikmet, Numero 8, (H 25 Şaban 1330 / R 26 Temmuz 1328), 8 Ağustos 1911.
Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, “Siyonistlerin Siyaset-i Mahsûsası: İnhisâr”, Hikmet, Numero 9, (H 26 Şaban 1330 / R 27 Temmuz 1328), 9 Ağustos 1911.
Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, “Siyonistlerin Siyaset-i Mahsûsası: Siyaset ve İdare”, Hikmet, Numero 10, (H 27 Şaban 1330 / R 28 Temmuz 1328), 10 Ağustos 1911.
Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, “Siyonistlerin Siyaset-i Menhûsesi: Türklük Vaziyeti ve Muvazene-i Anasır”, Hikmet, Numero 11, (H 28 Şaban 1330 / R 29 Temmuz 1328), 11 Ağustos 1911.
Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, “Siyonistlerin Siyaset-i Menhûsesi: İfsâd ve Itmâ”, Hikmet, Numero 14, (H 1 Ramazan 1330 / R 1 Ağustos 1328), 14 Ağustos 1911.
Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, “Siyonistlerin Siyaset-i Menhûsesi: Göz Boyaması, Süsleme ve Efkâr-ı Milliyeyi İğfal ve İşgal”, Hikmet, Numero 19, (H 6 Ramazan 1330 / R 6 Ağustos 1328), 19 Ağustos 1911.
Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, “Siyonistlerin Siyaset-i Menhûsesi: Tehdid ve Esâfil-i Beşeriyeti İstihdam”, Hikmet, Numero 21, (H 8 Ramazan 1330 / R 8 Ağustos 1328), 21 Ağustos 1911.
Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, “Siyonistlerin Siyaset-i Menhûsesi: Bir İstitrâd”, Hikmet, Numero 22, (H 9 Ramazan 1330 / R 9 Ağustos 1328), 22 Ağustos 1911.
Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, Hikmet Yazıları, hzl. Ahmet Koçak, İnsan Yay., İstanbul 2009.
B) Genel Kaynaklar
Arslan, Ali, Avrupa’dan Türkiye’ye İkinci Yahudi Göçü, Truva Yay., İstanbul 2006.
Balcı, Sezai-Balcıoğlu, Mustafa, Rothschildler ve Osmanlı İmparatorluğu, Erguvani Yay., Ankara 2017.
Herrmann, Klaus J. “Siyasal Siyonizm ve Antisemitizm Üzerine Tarihsel Perspektifler”, çev. Ataöv Türkkaya, Siyonizm ve Irkçılık, Ankara Ü. Siyasal Bilimler Fakültesi Yay., Ankara 1982, ss. 219-236.
Kutluay, Yaşar, Siyonizm ve Türkiye, Pınar Yay., İstanbul 2019. Ortaylı, İlber, “Ottomanism and Zionizm During the Second Constitutional Period 1908-1915” The Jews of the Ottoman Empire, edt. Avigdor Levy, The Institute of Turkish Studies, Washington, 1992, ss. 527-537.
Öke, Mim Kemal, Siyonizm ve Filistin Sorunu (1800-1923), Timaş Yay., İstanbul 2018.
Rodrigue, Aron, Türkiye Yahudilerinin Batılılaşması: Alliance Okulları 1860-1925, Ayra Yay., Ankara 1997.
Taylor, Alan, İsrail’in Doğuşu: 1897-1947, Siyonist Diplomasinin Analizi, Pınar Yay., İstanbul 2001.
Tür, Özlem, “Türkiye ve Filistin-1908-1948: Milliyetçilik, Ulusal Çıkar ve Batılılaşma”, Ankara Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, sayı 62-1, 2007, ss. 223-251.
Uçman, Abdullah, “Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi”, İslam Ansiklopedisi, C. XXXVIII, TDV Yay., İstanbul 2010, ss. 424-425.