SAMİZADE SÜREYYA BEY VE JAPONYA’DAN ALINACAK DERSLER

Osmanlı basını 19. yüzyılın sonunda ve 20. yüzyılın başında, özellikle II. Meşrutiyet’in ilanı ile beraber yoğun bir fikir hareketliliğine sahne olmuştur. Avrupalılaşmak, İslamlaşmak ve Türkleşmek / millîleşmek idealleri muhtelif kesimler tarafından çeşitli argümanlarla ve hararetle savunulmuştur. Bu fikirlerin yöneldiği temel kutuplarsa Batı ve özellikle Rus Harbi’nden (1904-1905) galip çıkan Uzak Doğu’nun yıldızı Japonya’ydı. Osmanlı entelektüelinin gündemine 19. yüzyılın son çeyreğinde girse de Japonya’nın yoğun biçimde ve derinlemesine irdelenmesi ve bir “terakki örneği” olarak kabul edilmesi 20. yüzyılın ilk çeyreğinde olmuştur. Bu kapsamda Japonya’ya merak saran isimlerden biri de henüz 20 yaşını doldurmamış olan Samizade Süreyya Bey’dir. İlk fırsatta Japonya’ya bizzat giderek toplum ve devlet yapısına dair yazılar ve bir de kitap kaleme alan Samizade Süreyya Bey’in Japonya hakkındaki değerlendirmeleri, Türk yenileşme ve modernleşme çabaları açısından önemlidir. Bu çalışmada Samizade Süreyya Bey’in biyografisi yanında Japonya hakkındaki gözlemleri, Türk toplumunun da sosyal, kültürel ve siyasi açıdan nasıl kurtulabileceğine dair tespitleri ve “Japonya’dan alınacak dersler” konusunda düşünceleri ortaya konmaya çalışılmıştır

Samizade Sureyya and the Lessons to Be Taken From Japan

There was an intense mobility of ideas in the Ottoman press at the end of the 19th century and the beginning of the 20th century in particular with the declaration of the second Constitutional Era. The ideals of Europeanization, Islamization and Turkization / Nationalization were passionately advocated with numerous arguments by various segments. The main poles of these ideas were the West, and especially Japan, the star of the Far East and victor of the Russo-Japanese War (1904-1905). Although Japan appeared on the Ottoman agenda in the last quarter of the 19th century, it was examined with intense scrutiny and in depth and accepted as an “example of progress” in the first quarter of the 20th century. In this context, the thoughts of Samizade Süreyya Bey, who developed a passion for Japan at an early age and personally went to Japan at the earliest opportunity to write articles as well as a book on Japanese society and the state structure, is important in terms of Turkish innovation and modernization efforts. Apart from his biography, the intention of this study is to manifest the observations of Samizade Süreyya Bey about Japan, to speculate about his formula for the Turks to find ways to get over the plights, socially, culturally and politically, and his thoughts on "lessons to be learned from Japan"

PDF

___

BOA. DH. MB. HPS 110/12; DH.SAİDd. 170/221; HR.İM 17/186; HR.İM 224/98; DH.SAİDd. 170/221.
Cumhurbaşkanlığı Arşivi, Bakanlıklar Arası Tayin Daire Başkanlığı, 18/46/11-4; 19/50/18-4; 20/57/1-3; 30/4/3-3; 32/14/14-3; 36/35/9; 64/18/13-4; 128/4/19-3; 158/37/18-3; 183/18/19-3.
Akyüz, Doruk, Bir Osmanlı Kurmayının Gözünden Rus-Japon Harbi, İstanbul 2017.
Ata, Ferudun, “Divan-ı Harb-i Örfi Reisleri Mustafa Paşalar Hakkında Bir yanlışın Düzeltilmesi”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, S. 24, (Erzurum 2004) s. 261-262.
Berkem, Süreyya Sami, Unutulmuş Günler, İstanbul 1960. Birinci, Ali, “Bâbıâli’nin Tarih Mecmuaları (1943-1965)”, Türk Yurdu, (Ağustos 1998), S. 132, s. 35.
Bix, Herbert P., Hirohito and the Making of Modern Japan, New York 2001. Duman, Hasan, Başlangıcından Harf Devrimine Kadar Osmanlı-Türk Süreli Yayınlar ve Gazeteler Toplu Kataloğu 1828-1928, C. I, Ankara 2000.
Esenbel, Selçuk, “Japanese Perspectives of the Ottoman World”, The Rising and and Turkish Crescent, Edit. Selçuk Esenbel – Inaba Chirabu, İstanbul 2003.
Esenbel, Selçuk, “Türk-Japon İlişkileri ve İstanbul”, Osmanlı Sarayında Japon Rüzgârı, hzl. Kemal Kahraman, İstanbul 2013, s. 11-12;
Gordon, Andrew, A Modern History of Japan: from Tokugawa Time to the Present, New York 2003, s. 58.
Halk gazetesi, (12 Haziran 1923), S. 1, s. 1.
Karakartal, Oğuz, “1875–1928 Yılları Arasında Türk Basın ve Edebiyatında Japonya ve Japonlar Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi”, Müteferrika, S. 10, s. 232.
Katakura, Kunio – Katakura, Motoko, Japan and the Middle East, Tokyo 1991, s. 8-9.
Korkmaz, Mehmet, “Hasan Fehmi Bey’in Layihaları Işığında Osmanlı-Japonya Siyasî Münasebetleri”, Uluslararası Ertuğrul’un İzinde Deniz Kuvvetleri ve Diplomasi Sempozyumu, İstanbul 2016, s. 197-216.
Köken, Taylan, “Ahmet Yorulmaz’ın Türk Dünyası Gazetesi”, Ayvalık, (Ocak 2017), S. 29, s. 2-3.
Lee, Hee-Soo - İlhan, İbrahim, Osmanlı-Japon Münasebetleri ve Japonya’da İslamiyet, Ankara 1989.
Marius B. Jansen, “Meiji Restoration”, The Cambridge History of Japan, C. V, s. 316.
Mehmet Turgut, Japon Mucizesi ve Türkiye, İstanbul 1985, s. 162. Milliyet, (10 Ocak 1968), s. 1. Resimli Kitab, (Ağustos-Eylül 1912) S. 42, 44.
Samizade Süreyya, “Âlem-i İslâm’da İntibah”, Te‘ârüf-i Müslimîn, (12 Ocak 1911), S. 29, s. 69.
Samizade Süreyya, “Âlem-i İslâm’da İntibah”, Te‘ârüf-i Müslimîn, (12 Ocak 1911, S. 29, s. 69.
Samizade Süreyya, “Âlem-i İslâm’da İntibah”, Te‘ârüf-i Müslimîn, (12 Ocak 1911, S. 29, s. 69.
Samizade Süreyya, “Day Nippon’dan Bir Parça”, Edebiyât-ı Umumiye Mecmuası, S. 35, s. 155.
Samizade Süreyya, “Hindistan ve İngiltere”, Te‘ârüf-i Müslimîn, (19 Ocak 1911), S. 30, s. 90.
Samizade Süreyya, “Hindistan ve İngiltere”, Te‘ârüf-i Müslimîn, (19 Ocak 1911), S. 30, s. 90.
Samizade Süreyya, “Japonya Yolundan”, İctihad, S. 119, s. 344.
Samizade Süreyya, “Japonya’da Sanâyi-i Nefîse, Edebiyât-ı Umumiye Mecmuası, S. 42, s. 267- 269.
Samizade Süreyya, “Japonya’da Vahdet-i Âmâl”, Edebiyat-ı Umumiye Mecmuası, (10 Kasım 1917), C. II, S. 41, s. 247-249.
Samizade Süreyya, “Japonya’dan Alınacak Dersler”, Resimli Kitab, S. 46, s. 758-765.
Samizade Süreyya, “Kadınlık Âleminde”, İleri, (4 Aralık 1919), S. 684, s. 4.
Samizade Süreyya, “Kendimizi Tanıyalım”, Halk, (2 Temmuz 1923) S. 18, s. 1.
Samizade Süreyya, “Millîleşmek ve Avrupalılaşmak”, İslam Dünyası, (Tarihsiz), S. 24, s. 390.
Samizade Süreyya, “Misyonerler ve Sa‘y ü Gayreti”, Te‘ârüf-i Müslimîn, (17 Kasım 1910), S. 22, s. 349.
Samizade Süreyya, “Yeniliğin Manası”, Halk, (20 Haziran 1923), S. 8, s. 1.
Samizade Süreyya, Büyük Japonya, hzl. Ali Ergün Çınar, İstanbul 2001.
Ünal, Tahsin, “İstanbul’un İşgali, 16 Mart 1920”, Türk Kültürü, S. 101, s. 457.
Worringer, Renee, “Avrupa’nın Hasta Adamı mı, Yoksa Yakın Doğu’nun Japonya’sı mı: Abdülhamid ve Jön Türkler Döneminde Osmanlı Modernliğinin İnşası”, çev. Celalettin Güngör, Muhafazakâr Düşünce, (Bahar-Yaz 2008), S. 16-17, s. 91-93.