KARAYAKA KAZASI (ZİĞDİ) VERİLERİ ÜZERİNDEN OSMANLI TAŞRA TARİHİNİN İDARİ, SOSYAL VE EKONOMİK YAPISINA DAİR BİR MODELLEME

Osmanlı Devleti’nde vergi kayıt defterleri topluma ait sosyal ve ekonomik veriler içerir. Kırsal tarih yazımında vergi defterlerinin incelenmesi gerekir. Çalışmamızda Ziğdi köyüne ait vergi defteri incelenmiştir. Osmanlı Devleti’nin oluşturduğu sosyal ve ekonomik yapıya dair modellemesi tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada Osmanlı Devleti’nin ekonomik anlamda sosyal yapıya dair zengin, orta hâlli ve yoksul aileleri tespitte bir model oluşturduğu belirlenmiştir. Benzer bir şekilde Osmanlı kırsal ekonomisi içinde bir modelleme söz konusudur. Sosyal yapıdaki zengin ailelerin köy içerisindeki etkinlikleri ve servet kaynakları da belirlenebilmektedir. Ekonomik anlamda değirmen, hamam, dükkân, tarla, hayvan sürüleri olan bu ailelerin gündelik yaşamın ekonomik faaliyetlerinde de söz sahibi oldukları anlaşılır. Osmanlı Devleti’nin taşradaki servet sahibi olanları belirlemek için kullandığı emlak, hayvanat ve temettuat modellemesinin başarılı olduğu tespit edilmiştir.

A Modeling, Administrative, Social and Fiscal Structure Of Ottoman Rural History Extracting From The Datum, Belonging To The Town Of Karayaka (Ziğdi)

In the Ottoman State tax registration notebooks contain social and fiscal datum belonging to the public. The tax registration notebooks should be examined for rural history writing. In our study, the tax registration notebook of the village Ziğdi is scrutinized. The modeling of the Ottoman Stat for the social and fiscal structure of the rural population has been struggled to detect. In this study, it has been defined that the Ottoman state creates a kind of modeling that depicts the poor and rich along with the middle class in the Ottoman society. Same modeling also goes for the Ottoman rural economy. The affects of rich families in the social structure of the village and their source of wealth can be depicted. These rich families who have mills, baths, shops, fields, and animal herds within the range of reasonable economic value also had an immense influence in the rural economic struggle of the peasantry daily life. The Ottoman modeling of detecting the wealth owner in the rural area by looking in to the amount of estate, of animal herds and of the other incomes was successful.

PDF

___

Arşiv Kaynakları
Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA),
BOA, ML. VRD. TMT. d. (Maliye Varidat Temettuat Defterleri), Numara. 16146/00013, 1256 H. (M.1840-1841).
BOA, MŞH.SSC.d., (Şer‘iyye Sicilleri Meşihat), Amasya Şeriyye Sicili, Numara. 00400/0007, 1104 H. (M.1692-1693).
BOA, NFS.d. (Nüfus Defterleri), Numara. 979.
Tetkik Eserler, Süreli Yayınlar, Sempozyum Bildirileri ve Tezler
Alkayış, M. Fatih, Türkiye Türkçesinde Bitki Adları, Hiper Yay., İstanbul 2019. Aydın, Muhammed, Sivas’ta Ayan Aileleri (1740-1850), Sivas Belediyesi Yay., Sivas 2015.
Aytaç, Safa - Karabela, Seyfi, “Taşabat’tan Talazana”, TUBİTAK (Ortaöğretim Öğrencileri Yarışma Projesi), Danışman: Arif Özbeyli, 2016, s. 61.
Bardakçı, Veli Vehbi, Osmanlı Klasik Döneminde Çandarlı Ailesi, Yayımlanmamış DT, Bursa Uludağ Ü. SBE, Bursa 2019.
Bayram, Sadi, Amasya Vakıflarına Toplu Bakış, Türk-İslam Kültür ve Medeniyeti Sempozyumu, 02.06.2003, http://www.sadibayram.com/index.php?page=makaleler&mid=362&id=3, erişim tarihi: 01.10.2020.
Çavdar, Necati, “1844-1845 Yıllarında Taşabad Kazası Köylerinin İçtimai ve İktisadi Şartlarına Dair Tespitler”, III. Uluslar arası Geçmişten Günümüze Merzifon ve Amasya Yöresi Sempozyumu, ed. Asım Çoban vd., Edge Akademi Yay., Merzifon 2015.
Demirel, Ömer, Sivas Şehir Hayatında Vakıfların Rolü, Yayımlanmamış DT, Ankara Ü. SBE, Ankara 1991.
Erçin, Mehveş Emine, 19. Yüzyılda Erbaa Kazasının Sosyo-Ekonomik Yapısı, Yayımlanmamış YLT, İstanbul Ü. SBE, İstanbul 2005.
Erler, Mehmet Yavuz, “An Italian Princess in the Ottoman Empire (1850-1855)”, Cristina Trivulzio Di Belgiojoso (An Italian Princess in the 19 th c. Turkish Countryside), edt. By. Antonio Fabris, Filippi Editore Venezia, Muda di Levante, Venezia 2010.
Erler, Mehmet Yavuz, “Osmanlıda Asil Kan Aristokrasisinin XIX. Yüzyıldaki Yansımalarına Dair Birkaç Örnek: Cengiz Han ve Ramazanoğlu Soyu”, The Journal of International Social Research (Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi), Volume 1/2, Winter 2008, s. 141-153.
Erler, Mehmet Yavuz, A Study of the Imperial Decrees (Fermans) and Law Codes (Kanunnames) Concernin the Sultanic Estates Around İstanbul With Special Referance To The Share-croping System, M. A. Thesis, Univercity of Manchester 1993.
Erler, Mehmet Yavuz, Osmanlı Devleti’nde Kuraklık ve Kıtlık Olayları (1800-1880), Libra Yay., İstanbul 2010.
Faroqhi, Suraiya, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla, Tarih Vakfı, İstanbul 2005.
Fatsa, Mehmet, “Şebinkarahisar’da Hasan Şeyh Vakfı ve Menzilhaneler”, Vakıflar Dergisi, S. 35, 2011, s. 21-38.
Hamzaoğlu, Yasemin, Karadeniz’in Değirmenleri (19. Yüzyılda Trabzon Vilayeti), Libra Yay., İstanbul 2020, s. 17-66.
Keskin, Nuray Ertürk, Türkiye’de Devletin Toprak Üzerinde Örgütlenmesi, Tan Kitabevi Yay., Ankara 2009.
Kıvrım, İsmail ve Elmacı, Süleyman, “Osmanlı Döneminde Amasya’da İpekçilik”, Turkish Studies, Volume 6/4, Fall 2011, s. 715-728.
Kucur, Sadi S., “XIV. Yüzyılda Sivas’ta Kapsamlı Bir Sosyal Dayanışma Kurumu: Dar-ür Raha Vakfı ve Kuruluş Tarihi Meselesi”, Selçuklular Döneminde Sivas Sempozyumu Bildirileri, 29 Eylül-01 Ekim 2005, Sivas 2006.
Olcay, Osman Fevzi, “İbrahim Taceddin”, Amasya Meşhurları, trz. Özdemir, Cafer, Aşık Tarzı Türk Şiirinde Osmanlı Toplum Hayatı, Kitabevi Yay., İstanbul 2011, s. 203.
Sarı, Hüseyin, “II. Mahmut Döneminde Mudurnu’da Fiyat Hareketleri ve Kentin Genel Giderleri”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 17/28, 1995, s. 135-153.
Savaş, Saim, “Osmanlı Döneminde Sivas’ta Tuz Üretimine Dair Bazı Bilgiler”, Osmanlı Araştırmaları, C. XX, Enderun Kitapevi, İstanbul 2000, s. 223-245.
Serbestoğlu, İbrahim, 19. Yüzyılda Amasya Sancağı, Hamdioğulları Matbaası, Ankara 2018.
Sönmez, Serpil, Tanzimat’a Giden Yolda Bir Osmanlı Kenti: Sivas (1777-1839), Yayımlanmamış DT, Hacettepe Ü. SBE, Ankara 2015.
Toprak, Seydi Vakkas, “Osmanlı Devleti Hizmetinde Bir Aşiret ve Lideri Rişvanzade Seyyid Abdurrahman Paşa”, Tarih Dergisi, S. 58 (2013/2), İstanbul 2013, s. 65-85.
Toruk, Ferruh, “Amasya Kent Dokusunun Fiziksel Gelişimi”, Vakıflar Dergisi, S. XXXI, Ankara 2008, s. 35-70.