SAYRAFÎ VE MANZUM KASÎDE-İ BÜRDE TERCÜMESİ
Klasik Türk edebiyatında Hz. Peygamber’e duyulan sevgi neticesinde onun sahip olduğu güzel hasletleri, fiziki özellikleri, nübüvveti, söz ve fiilleri gibi özelliklerini ele alan gazel, kaside, mesnevi gibi nazım şekilleriyle tanzim edilen çeşitli manzumeler kaleme alınmıştır. Bu manzumeler zamanla na’t, miraciyye, hilye, mu’cizât ve kırk hadis gibi farklı edebî türlere tahvil olmuştur. Bu türlerin tekâmülü ve zenginleşmesinde Arap edebiyatından tercüme yoluyla Türk edebiyatına kazandırılmış bazı eserlerin önemli payı vardır. Mısırlı sûfî şair İmam Bûsîrî’nin Hz. Peygamber aşkı ve onun şefaatine erme maksadıyla Arapça kaleme almış olduğu ve “Kasîde-i Bürde” olarak meşhur olan kaside de bunlardan biridir. Bu kaside, diğer Müslüman toplumlarca olduğu gibi Türkler tarafından da çok beğenilmiş ve birçok şerhi yapıldığı gibi çeşitli şairler tarafından nazmen Türkçeye tercüme edilmiştir. Bu kasideyi tercüme eden şairlerden biri de hayatı hakkında elde herhangi bir kaydın bulunmadığı Sayrafî mahlaslı şairdir. Elde şimdilik tek nüshası bulunan ve tercüme / istinsah tarihi de belli olmayan Sayrafî’nin bu manzum tercümesi, 163 beyitten müteşekkildir. Bu çalışmada Sayrafî’nin manzum Kasîde-i Bürde tercümesinin sahip olduğu şekil ve muhteva özellikleri üzerinde birtakım değerlendirmelerde bulunulduktan sonra çeviri yazılı metnine yer verilmiştir.
Sayrafi and His Poetic Translation of Qasidah Al-Burdah
In classical Turkish literature, as a result of the love for the Prophet, various poems were written, which were arranged in verse forms such as ghazal, eulogy, masnavi, which deal with his beautiful characteristics, physical characteristics, prophethood, words and deeds. Over time, these poems have been transformed into different literary genres such as na’t, miraciyye, hilye, mu’cizât and forty hadith. Some works that have been brought to Turkish literature through translation from Arabic literature have an important role in the evolution and enrichment of these genres. The eulogy of the Egyptian sufi poet Imam Busiri’s, which was written in Arabic with the aim of reaching the Prophet’s intercession and for the love of the Prophet, is one of them. This eulogy was appreciated by the Turks as well as in other Muslim societies, and it was translated into Turkish by various poets as well as many annotations. One of the poets who translated this eulogy is a poet with the pseudonym Sayrafî, for whom there is no record of his life. This verse translation of Sayrafi, whose translation / copying date is unknown, consists of 163 couplets. In this study, after some evaluations were made on the form and content features of Sayrafî’s verse translation of Qasidah Al-Burdah, the translated text was included.
___
- Albayrak Sak, Vesile. “Esâsî’nin Kasîde-i Bürde Tercümesi”, Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 16 (2019): 343-63.
- Albayrak Sak, Vesile. “Said Paşa’nın Kaside-i Bürde Tahmisi”, Turkish Studies, 8/9 (2019): 523-59.
- Albayrak Sak, Vesile. “Şemseddin Sivâsî’nin Kasîde-i Bürde Tercümesi”, Turkish Studies, 9/3 (2014): 91-110.
- Alıcı, Lütfi. “Arif Süleyman ve Hilye-i Nebî Adlı Eseri”, Akademik Araştırmalar Dergisi, 22 (2004): 129-48.
- Armutçuoğlu, İlhan. Kaside-i Bürde Manzum Tercüme, İzmir: Akyol Neşriyat, 1979
- Ayçiçeği, Bünyamin. Bûsîrî’nin Kasîde-i Bürde’sinin Geçmişten Günümüze Türkiye Toplumu Üzerindeki Akademik, Sosyal ve Dinî Etkileri. Program Kodu: 1002. Proje Nu: 215K398.
- Tübitak Sobag-Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Destek Grubu. Proje Yürütücüsü: Bünyamin Ayçiçeği. İstanbul, 2017.
- Ayçiçeği, Bünyamin. “Bûsîrî’nin Kasîdetü’l-Bürde’sinin Diyarbakırlı Mehmed Said Paşa Tarafından Yapılan Mensur ve Manzum Tercümesi”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 15 (2015): 27-102.
- Ayçiçeği, Bünyamin. “Üsküdarlı Abdülhay Celvetî ve Kasîde-i Bürde Tercümesi”, Uluslararası Üsküdar Sempozyumu, 9/2, ed. Coşkun Yılmaz (İstanbul: Üsküdar Belediyesi), 223-265.
- Ayçiçeği, Bünyamin. Necîb Efendi’nin Kasîde-i Bürde Şerhi Muhtasar Tevessül İnceleme- Tevessül’le Karşılaştırma-Metin. (İstanbul: DBY Yay., 2020).
- Çelebioğlu, Âmil. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: MEB Yay., 1988. Demirayak, Kenan. “Kasîdetü’l-Bürde”, İslâm Ansiklopedisi 24, (İstanbul: TDV Yay., 2001): 566-7.
- Efe, Zahide. “Mehmed Bosnevî’nin Manzum Kırk Hadis Tercümesi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 25/1, (2021): 24-42.
- Günaydın, Yusuf Turan. İbn Kemal, Edebi Kişiliği ve Kasîde-i Bürde Tercemesi (Tenkitli Metin). YLT, Ankara Ü., 1995.
- İlhan, Mevlüt. “Na’îmî’nin Manzum Kasîde-i Bürde Tercümesi”, Journal of Turkish Language and Literature, 3/4, (2017): 42-61.
- Kahraman, Bahattin. “Le’âlî ve Abdurrahim Karahisarî’nin Manzum Kasîde-i Bürde Tercümeleri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 4, (1997): 57-107.
- Kaplan, Yunus. “Fazlî ve Manzum Kasîde-i Bürde Tercümesi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 25/1, (2021): 66-89.
- Kaplan, Yunus. “Nihâdî’nin Manzum Kasîde-i Bürde Tercümesi”, Dede Korkut Dergisi, 25, (2021): 45-70.
- Karakoç, Sezai. Üç Kaside: Kaside-i Bürde Endülüs’e Ağıt Bürüyen Kaside. İstanbul: Fatih Yay., 1967.
- Kaya, Mahmut. İslâmî Edebiyatta Şaheserler. İstanbul: YEK Başkanlığı Yay., 2018. Kaya, Mahmut. Kasîdetü’l-Bürde. İslâm Ansiklopedisi 24, (İstanbul: TDV Yay., 2001): 568-69.
- Keskinsoy, Haşim. Mekkî ve Nahîfî’nin Kaside-i Bürde Tahmisleri (Tenkitli Metin-İnceleme), YLT, Sütçü İmam Ü. 2011.
- Koç, Hamza. “Ahmed-i Rıdvan’ın Manzum Kaside-i Bürde Tercümesi”, Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 5/12, (2018): 9-31.
- Koç, Hamza. “Mustafa Maksûd Resâ Efendi’nin Kasîde-i Bürde Tahmisi”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 27 (2021): 489-546.
- Koç, Hamza. “Paşasaraylı Fazlî Efendi’nin Manzum Kasîde-i Bürde Tercümesi”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 26 (2021): 391-425.
- Köksal, M. Fatih. Klasik Türk Şiiri Araştırmaları. Ankara: Akçağ Yay., 2005.
- Kuzubaş, Muhammet. “Muhammed Fevzî’nin Miftâhu’n-necât Adlı Eseri (Kaside-i Bürde Tahmis ve Şerhi)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1/1 (2007): 156-192
- Merinos, Fatma. Sayrafî’nin Kasîde-i Bürde Tercümesi ve İncelemesi. Bitirme Tezi. İstanbul: İstanbul Medeniyet Ü. 2017.
- Öksüz, Yılmaz. “Mütercimi Meçhul Bir Kasîde-i Bürde Tercümesi”, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 24/1, (2020): 211-45.
- Özcan, Ayşe. Nazîfî İsmâil Akhisarî ve Manzum Kasîde-i Bür’e Tercümesi: İklîdu’s-sa’âde, YLT, İzmir: Dokuz Eylül Ü., 2019.
- Özkasap, Hande Nalan. Târîh-i Nihâdî (152b-233a) Transkripsiyon ve Değerlendirme, YLT, İstanbul: Marmara Ü., 2004.
- Sezer, İsmail Hakkı. “Kaside-i Bürde ve Nesir ve Manzum Tercümesi”, SÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10, (2000): 65-88.
- Sezer, İsmail Hakkı. İmam Busîrî ve Bürde’si, DT, Konya: Selçuk Ü., 1985.
- Şahin, Ebubekir Sıddık. Kaside-i Bürde’nin Türkçe Şerh ve Tercümeleri. YLT, Ankara: Gazi Ü., 1997.
- Yavuz, Fikri - Özen, İsmail. Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, C. 2. İstanbul: Meral Yay., 1972.
- Yazar, Sadık. Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği. DT, İstanbul: İstanbul Ü., 2011.
- Yazar, Sadık. “Amasyalı Seyyid Hüseyin Efendi ve Manzum Kasîde-i Bürde Tercümesi”, Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2/3, (2018): 145-87.
- Yıldız, Musa. Niyâzî-i Mısrî, Kaside-i Bürde Tesbiʻi. İstanbul: Elif Yay., 2018.
- Yılmaz, Ali. Türk İslâm Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yay., 2012.
- Yücel, Yusuf İbrahim. “Kaside-i Bürde Üzerine Son Dönemde Yapılan İlmi Çalışmalar”, İslam Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1, (2016): 86-106.