DEĞERLER EĞİTİMİ AÇISINDAN KLASİK HİKÂYELERİMİZ: CEVÂMİ’Ü'L-HİKÂYÂT VE LEVÂMİ’Ü'R-RİVÂYÂT ÖRNEĞİ

Milletlerin fertlerini birbirine bağlayan, onları bir arada tutan kültürel ve toplumsal unsurların başında değerler gelmektedir. Milletlerin geçmiş dönemlerinden bugüne kadar süregelen kültürel aktarımları içerisinde temel değerlerin özünün büyük oranda değişmediği görülür. Olumlu değerlerin yaşatıldığı toplumlarda hak, hukuk, adalet, hoşgörü, yardımseverlik hâkim olurken değerleri alt üst olan toplumlarda olumsuz davranışlar kaos ve karmaşa baş gösterir. Değer yargılarının öğretilmesi ve yaşatılması noktasında her bir bireyin sorumluluk alması gerekmektedir. Belirli hedefler doğrultusunda kişileri yetiştirme süreci olan eğitim ile değerlerin etkili ve doğru aktarımı, toplumsal huzur ve barışın tesisinde son derece önemli rol oynayacaktır. Eğitim sisteminde değerlerin aktarımında kullanılabilecek temel araçlardan biri de edebî metinlerdir. Hikâye türü metinler, özellikle klasik hikâyelerimiz, değerler eğitimi açısından oldukça dikkat çeken temel metinlerimizdendir. Bunlardan biri olan ve zengin içeriği ile dikkat çeken Cevâmi’ü'l-hikâyât ve Levâmi’ü'r-rivâyât da içerdiği tarihî, mitolojik, ahlaki, menkıbevi gibi daha pek çok konuda yazılmış hikâyelerle kaynak olarak kullanılabilecek temel eserlerdendir. Bu çalışmada, edebiyatımıza Farsçadan tercüme yoluyla kazandırılmış olan bu eserdeki hikâyelerin temel değerler olan adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik ve yardımseverlik açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

ur Classic Stories in Terms of Values Education: The Example of Cevâmi'ü'l-Hikâyât and Levâmi'ü'r-Rivâyât

Values are at the forefront of the cultural and social elements that bind the members of nations to each other and hold them together. It is seen that the essence of the basic values has not changed to a large extent in the cultural transfers of the nations from the past to the present. While right, law, justice, tolerance and benevolence prevail in societies where positive values are lived, in societies whose values are turned upside down, chaos and confusion arise in negative behaviors. . It is necessary for each individual to take responsibility at the point of teaching and keeping the value judgments alive. Effective and correct transfer of values through education, which is the process of educating people in line with certain goals, will play an extremely important role in establishing social peace and harmony. One of the basic tools that can be used in the transfer of values in the education system is literary texts. Story type texts, especially our classic stories, are among our basic texts that draw attention in terms of values education. Cevâmi'ü'l-hikâyât and Levâmi'ü'r-rivayât, which are one of them and attract attention with their rich content, are among the main works that can be used as a source with the stories written on many subjects such as historical, mythological, moral, and epic. In this study, it is aimed to evaluate the stories in this work, which has been brought to our literature through translation from Persian, in terms of basic values such as justice, friendship, honesty, self-control, patience, respect, love, responsibility, patriotism and benevolence

PDF

___

Akbaş, Oktay (2008). “Değer Eğitimi Akımlarına Genel Bir Bakış”, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 6, No. 16, Aralık 2008, 9-27.
Altunay Şam, Emine (2015). “Değerler Eğitiminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, VII. Uluslarası Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, 8-10 Mayıs 2015, Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaşı Veli Üniversitesi, 47-63.
Bayram, Yavuz (2012). Değerler ve Eğitimi II “Değerler Eğitiminde Unutulmuş Bir Değer: Divan Şiiri ve Kültürü”, İstanbul: DEM Yayınları, 439-474.
Bayram, Yavuz (2015). Ebednâme Divan Şiriyle Değerler Eğitimi Dînî ve Ahlâkî Değerler, Samsun: İlk Adım Belediyesi Yayınları.
Cevâmi’ü’l-hikâyât ve Levâmi’ü’r-rivâyât, Hasan Paşa Yazma Eser Kütüphanesi, Hasan Hüsnü nr. 720.
Çankırılı, Ali (2015). Ailede ve Okulda Değerler Eğitimi, İstanbul: Zafer Yayınları.
Çelik, Nurten (2021). “Cevâmi’ü’l-Hikâyât ve Levâmi’ü’r-Rivâyât Tercümesi (1. Kısım) (İnceleme-Metin)”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Fırat üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
Demir, Hiclal (2016). “Değerler Eğitiminde Klasik Metinlerden Yararlanma: Bûstân ve Risâletü’n-Nushiyye”. İdil, C 5(27): 2027-2046.
Direkçi, Bekir (2019). “Değerler Eğitimi Bağlamında Hızır Bin Yakub’un Cevâhirü’l-Me’ânî Adlı Eserinin İncelenmesi”, SUTAD, Nisan 2019; (45): 179-192.
Ekinci, Hurşit (2018). Okulda ve Ailede Değerler Eğitimi, İstanbul: Kayıhan Yayınları. Kasapoğlu, Hülya (2013). “Okulda Değer Eğitimi ve Hikâyeler”, Millî Eğitim, Sayı 198, Bahar/2013, 97-109.
Kıymaz, M. Said; Altay, Enes (2021). “Behiç Ak’ın Tavşan Dişli Bir Gözlemcinin Notları Adlı Çocuk Romanı Üzerine Kök Değerler Açısından Bir İnceleme”, Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 2021, 5(2), 27-61.
Kuçuradi, İoanna (2003). İnsan ve Değerleri, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
MEB (2018), Türkçe Dersi Öğretim Programı, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Ogur, Yakup; Altunay Şam, Emine (2021). “Çocuk Hikâyelerinin Değerler Eğitimi Açısından İşlevi ve Önemi”, Journal of Social and Humanities Sciences Research, 8(67), 672-682.
TDK, Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr. (Erişim Tarihi: 15 Ocak 2022).
Yazıcı, Tahsin (1993). “Cevâmi’ü’l-Hikâyât”, DİA, C. VII, İstanbul: TDV Yayınları, 439-440.