Bosna Sancağı 1468/69 Nüfus Sayımında Vişegrad Nahiyesi

Bu makale, Bosna sancağının 1468/69 nüfus sayımına dayalı olarak Yukarı Podrinje'deki (bugünkü Bosna-Hersek toprakları) Vişegrad nahiyesini konu edinmiştir. Osmanlı nahiyesinin kuruluşu ve Vişegrad kalesinin görünümü ile işlevi sunulmuştur. İşlevsel ve tipolojik özellikleriyle kale, Bosna sancağinin savunma sisteminin bir parçasıydı. Osmanlı'nın askerî garnizonu burada yoğunlaşmıştı. Defter, Vişegrad nahiyesindeki kale müstahfızlarının feodal gelirlerinin dağılımını göstermek için kullanıldı. Köylerin bazı bölgelerinde, voynuk gibi özel askerî sınıfın kimi üyeleri listelendi. Nüfus sayımı verileri, 15. yüzyılın ikinci yarısında yerleşimlerin yeniden inşası için ihtiyaç duyulan kaynak eksikliğini ve nüfus yoğunluğunu önemli ölçüde telafi etmiştir. Nüfus sayımının kapsadığı kırsal yerleşim, hane sayısı, bekâr erkekler, toplam gelir ve nüfus verileri incelenmiştir.

VIŠEGRAD NAHIYE IN THE 1468/69 SUMMARY CENSUS OF THE SANJAK OF BOSNIA

This paper presents Višegrad nahiye in the Upper Podrinje (territory of today's Bosnia and Herzegovina) based on the summary 1468/69 census of the Sanjak of Bosnia. The Ottoman nahiye establishment and the appearance and function of the fortress of Višegrad are presented. With its functional and typological characteristics, the fortress was a part of the defence system of the Sanjak of Bosnia. Ottoman's military garrison was concentrated in it. The defter was used to show the distribution of feudal income of the fortress mustahfizes in the Višegrad nahiye. In some parts of villages, a number of members of the special military class - voynuks - were listed. The census data compensated to a significant extent the lack of sources needed for reconstruction of the settlements and population density in the second half of the 15h century. The authors state the rural settlements, number of households, single men, total income, and population data covered by the census

PDF

___

Aksu Kiliç, Leyla, “Osmanlı Tarihi Araştırmalarında Tımar Ve Zeamet Ruznamçe Defterleri”, Studies Of The Ottoman Domain, Cilt 7, Sayı 12, Şubat 2017, pp. 106-37.
Aličić, Ahmed S., Sumarni popis sandžaka Bosna iz 1468/69. godine, Islamski kulturni centar, Mostar 2008.
Barkan, Lütfi Ömer, “Türkiye’de İmparatorluk Devrinin Büyük Nüfus ve Arazi Tahrirleri ve Hakana Mahsus İstatistik Defterler”, İktisat Fakültesi Mecmuası, Vol.II/1–2, Istambul 1941, pp. 20-59.
Barkan, Lütfi Ömer, “Timar”, İslam Ansiklopedisi, C. XII/I, MEB, İstanbul, 1993, pp. 286-333.
Blagojević, Miloš, “Državnost zemlje Pavlovića”, in Zemlja Pavlovića. Srednji vijek i period turske vladavine, ed. Milan Vasić, Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske, Banja Luka – Srpsko Sarajevo 2003, pp. 113-44.
Ćirković, Sima, Istorija srednjovekovne bosanske države, Srpska književna zadruga, Beograd 1964.
Duranović, Elmedina, “Iz historije Višegrada u srednjem vijeku”, Radovi (Historija, Historija umjetnosti, Arheologija) 5 (2018), pp. 135-72.
Đurđev, Branislav, “O vojnucima, sa osvrtom na razvoj turskog feudalizma i na pitanje bosanskog aganluka”, Glasnik zemaljskog muzeja, Vol. II, Sarajevo 1947, pp. 75-137.
Filipović, Nedim, “Pogled nа osmаnski feudаlizаm (sа nаročitim obzirom nа аgrаrne odnose)“, Godišnjаk istoriskog društvа Bosne i Hercegovine, Vol. IV, Sаrаjevo 1952, pp. 35-50.
Gölen, Zafer, Tanzimat Döneminde Bosna Hersek, (Ankara: Türk Tarih Kurumu2010), p. 39- 40.
Inaldžik, Halil, Osmansko Carstvo: klasično doba 1300–1600, Srpska književna zadruga, Beograd 1974.
Jovаnović, Miloš, “Tаčnost podаtаkа i kontrolа”, Nаseljа i stаnovništvo u oblаsti Brаnkovićа 1455. godine, Beogrаd 2001, pp. 279-89.
Kovačević–Kojić, Desanka, Gradska naselja srednjovjekovne bosnske države, "Veselin Masleša", Sarajevo 1978.
Kuripešić, Benedikt, Putopis kroz Bosnu, Srbiju, Bugarsku i Rumeliju 1530, Svjetlost, Sarajevo 1950.
Kurtović, Esad, “Prvi spomeni Višegrada i Kuknja u srednjem vijeku”, Radovi Filozofskog fakulteta u Sarajevu (Historija, Historija umjetnosti, Arheologija) 4 (2016), pp. 99-117.
Loma, A. 2003, “O imenu Višegrad”, in Zemlja Pavlovića. Srednji vijek i period turske vladavine, ed. Milan Vasić, Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske, Banja Luka – Srpsko Sarajevo 2003, pp. 529-40.
Maliković, Dragi, “Pavlovići i Turci”, in Zemlja Pavlovića. Srednji vijek i period turske vladavine, ed. Milan Vasić, Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske, Banja Luka – Srpsko Sarajevo 2003, pp. 171-202.
Macura, Miloš, “Osmanski feudalizam”, Naselja i stanovništvo u oblasti Brankovića 1455. godine, Beograd 2001, pp. 475-547.
Miljković, Emа, “Turski feudalni sistem na Balkanu u prvom veku vladavine”, Naselja i stanovništvo u oblasti Brankovića 1455. godine, Beograd 2001, pp. 533-47.
Miljković, Emа, “Ottoman Census Books as Sources for Historical Demography: Research Possibilities, Exactness and Methodological Doubts”, in Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Defter-i Hâkânî, Cilt I, Istambul 2015, pp. 71-9.
Mulić, Jusuf, “Prilog istraživanju mogućnosti procjenjivanja broja stanovnika u Bosni i Hercegovini u vrijeme osmanske vladavine”, Hercegovina, Vol. 13−14, Mostar 2001, pp. 35-68.
Oruç, Hatice, “15. Yüzyılda Bosna Sancağı ve İdari Dağılımı”, OTAM, Vol. 18, Ankara 2006, pp. 249-71.
Oruç, Hatice, “Tahrîr defters on the Bosnian Sanjak”, Archivum Ottomanicum, Vol. 25, Wiesbaden 2008, pp. 255-82.
Oruç, Hatice, “The City of Višegrad based on Fifteenth and Sixteenth Century Tahrir Defters”, in State and Society in the Balkans before and after establishment of Ottoman rule, ed. Srđan Rudić & Selim Aslantaş, The Institute of History Belegrade, Yunus Emre Enstitusu Turkish Cultural centre Belegrad, Belgrad 2017, pp. 191-204.
Nilević, Boris, “Poslednji Pavlovići – Bosna sredinom XV stoljeća”, Historijska traganja, 5 (2010), pp. 13-64
Popović, Marko, “Utvrđenja Zemlje Pavlovića”, in Zemlja Pavlovića. Srednji vijek i period turske vladavine, ed. Milan Vasić, Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske, Banja Luka – Srpsko Sarajevo 2003, pp. 91-112.
Rašević, Miroslаv, “Demogrаfske prilike i stаnovništvo”, Nаseljа i stаnovništvo u oblаsti Brаnkovićа 1455. godine, Beogrаd 2001, pp. 411-54.
Šabanović, Hazim, Bosanski pašaluk: postanak i upravna podjela, Naučno društvo NR Bosne i Hercegovine, Sarajevo, 1959.
Šabanović, Hazim, Krajište Isa-bega Ishakovića. Zbirni katastarski popis iz 1455. godine: uvod, turski tekst, prevod i komenatri , Orijentalni institut, Sarajevo 1964.
Vasić, Milan, “Zemlja Pavlovića u svetlu turskih izvora”, in Zemlja Pavlovića. Srednji vijek i period turske vladavine, ed. Milan Vasić, Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske, Banja Luka – Srpsko Sarajevo 2003, pp. 305-26.
Zirojević, Olga, Tursko vojno uređenje u Srbiji (1459–1683), Istorijski institut, Beogrаd 1974.