KELİME ÖĞRETİMİ AÇISINDAN BİLMECELERİN YERİ: KÜÇÜKLER GAZETESİ ÖRNEĞİ

Bir şeyin adını söylemeden, bazı özelliklerini üstü kapalı olarak anlatarak onun ne olduğunu bilmeyi, dinleyene veya okuyana bırakan oyun, eğlence olarak tanımlanan bilmece; sadece bir oyun ve eğlence aracı olarak değil çocukların anlama ve anlatma temel dil becerilerinin gelişmesinde de etkili bir edebî tür olarak dikkat çekmektedir. Bilmecelerin çocuklar üzerindeki bu tesiri, onların kelime hazinesinin gelişiminde de kendisini göstermektedir. Nitekim çocuklardaki kelime hazinesini geliştirme, onların hem ana dilinin inceliklerini öğrenmesi hem de dili etkili kullanması noktasında önemlidir. Bu bağlamda sözlü edebiyat ürünlerinden olan bilmeceler, dil eğitimine yönelik çalışmalarda malzemeyi zenginleştirmekte, çocuğun dil ve düşünce noktasında gelişimine katkı sağlamaktadır. Bu çalışmada 1918 yılında yayın hayatına başlayan, haftada bir yayınlanan ve sekiz sayısı günümüze ulaşmış olan Küçükler Gazetesi’nin içerisinde yer alan bilmeceler değerlendirme kapsamına alınmıştır. Küçükler Gazetesi’nin mevcut sayıları Erzurum Atatürk Üniversitesi Seyfettin Özege Kitaplığı’ndan temin edilmiştir. Derginin bütün sayılarının kapağında dikkat çeken bir husus “Bilmecemiz” başlığı altında bilmecelerin sorulmasıdır. Burada Küçükler Gazetesi’nin yayınlandığı dönemdeki diğer çocuk dergilerinden farklı bir uygulama görülmektedir. Çalışma kapsamında dergi, eski harflerden yeni harflere aktarılmış, incelenmiş ve dergide ehemmiyetle üzerinde durulan bilmeceler tespit edilmiştir. Çalışma nitel bir çalışmadır ve veriler elde edilirken doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada, Küçükler Gazetesi’ndeki bilmecelerin kelime öğretimi açısından önemi tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bilmeceler ile kelime öğretimi, dil edinimi, bilmecelerin önemi, çocuk dergisi, Küçükler Gazetesi

THE PLACE OF RIDDLES IN VOCABULARY TEACHING: KÜÇÜKLER GAZETESİ (JOURNAL OF THE CHILDREN) CASE

Riddle is defined as a type of question that describes something in a difficult and confusing way and has a clever or funny answer, often asked as a game. Riddles draw attention not only as a means of game and entertainment but also as an effective literary genre in the development of children's basic language skills. This effect of riddles on children also manifests itself in the development of the vocabulary. As a matter of fact, developing the vocabulary in children is important both in learning the subtleties of the mother tongue and in using the language effectively. In this context, the riddles that are oral literary products enriches the material in studies on language education and contributes to the development of the child about language and thought. In this study, the riddles that were published in the journal titled Küçükler Gazetesi (Journal of The Children), which started publication in 1918 and published weekly and only its eight issues reached today, were included in the scope of the research. The existing issues of Küçükler Gazetesi have been obtained from Seyfettin Özege Library at Erzurum Atatürk University. One thing that draws attention on the covers of all the issues of the journal is that there is a riddle asked under the heading of “Our riddle.” This journal is seen to have had a different content than the other children's magazines published in the period of Küçükler Gazetesi. Within the scope of the study, the journal was transferred from old letters to new letters, analyzed and then the riddles overemphasized on the magazine were determined. The study is a qualitative research and the document review method is used when the data are obtained. On the study the importance of riddles in Küçükler Gazetesi was tried to detected in terms of vocabulary teaching .

Keywords:

Teaching words with riddles, language acquisition, importance of riddles, children’s journal, Küçükler Gazetesi (Journal of The Children),

PDF

___

BAŞGÖZ, İlhan; TIETZE, Andreas (1999). Türk Halkının Bilmeceleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
ÇELEBIOĞLU, Âmil; ÖKSÜZ, Yusuf Ziya (1995). Türk Bilmeceler Hazînesi. İstanbul: Kitabevi.
ELÇİN, Şükrü (1970). Türk Bilmeceleri. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
ELÇİN, Şükrü (1986). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
GÜLCÜ, Erdinç ve TUNÇ, Samiye (2012). “Osmanlı Basın Hayatında Kadınlar Dünyası Dergisi”. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (2), 155-176.
İÇEL, Hatice (2005). Batı Türklerinin Dörtlüklerden Kurulu Bilmeceleri Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
KARASAR, Niyazi (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
KAYA, Doğan (1999). Anonim Halk Şiiri. Ankara: Akçağ Yayınları.
KAYHAN, Gökçe Çiçek (2009). Hakkâri/Yüksekova 75. Yıl Yatılı İlköğretim Bölge Okulu İlköğretim 7. Sınıf Düzeyinde Öğrenim Gören Öğrencilerin Deyim, Atasözü ve Bilmece Dağarcıklarının Belirlenmesi ve Bunların Öğretilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
OĞUZ, M. Öcal ve diğerleri (2012). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınevi.
OKAY, Cüneyd (1999). Eski Harfli Çocuk Dergileri. İstanbul: Kitabevi.
OKAY, Cüneyd (2006). “Eski Harfli Çocuk Dergileri”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 4 (7), 511-518.
ORUÇ, Mehmet (2011). Bilmecelerin Kelime Öğrenimine Etkisi (Hatay İli Dörtyol İlçesi Yeniyurt İlköğretim Okulu Örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ÖNÜR, Aysun (2012). “Türkçe Öğretiminde Bilmecenin Yeri ve Önemi”. Gazi Üniversitesi TürkçeAraştırmaları Akademik Öğrenci Dergisi, 2 (2), 43-53.
ÖZTÜRK, Ali (1986). Türk Anonim Edebiyatı. İstanbul: Bayrak Yayımcılık.
SENEMOĞLU, Nuray (2010). Gelişim Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi.
SEVER, Sedat (2003). Çocuk ve Edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık.
ŞAHENK ERKAN, Senem Seda (2015). “Bilmecelerle Yabancı Dil Eğitimi”. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4 (2), 200-209.
ŞAPOLYO, Enver Behnan (1971). Türk Gazetecilik Tarihi ve Her Yönü İle Basın. Ankara: Güven Matbaası.
ŞİMŞEK, Hüseyin (2001). “XIX. Yüzyıl Çocuk Dergiciliği ve Eğitsel İşlevleri Üzerine”. Millî Eğitim Dergisi, 151, 1-9.
TEZEL, Naki (1969). Türk Halk Bilmeceleri. Ankara: Millî Eğitim Basımevi.
Türkçe Dersi Öğretim Programı. (2018). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
TDK (2005). Büyük Türkçe Sözlük. (Haz. Şükrü Haluk Akalın), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
TÜRKYILMAZ, Dilek (2007). Türk Dünyasında Bilmece, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
TÜRKYILMAZ, Dilek (2009). “Ortak Sır Kalıplarımız: Türk Dünyası Bilmeceleri Üzerine”. Millî Folklor, (81), 40-53.
YALÇIN Alemdar ve AYTAŞ, Gıyasettin (2002). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınevi.
YANGİL, Muharrem Kürşad ve KERİMOĞLU, Caner (2014). “Bilmecelerin Eğitimdeki Yeri ve Önemi”. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4 (2), 341-354.
YILAR, Ömer (2010). Halk Bilimi ve Eğitim. Ankara: Pegem Yayınevi.
YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan (1999). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
YILDIZ, Cemal ve diğerleri (2008). Yeni Öğretim Programına Göre Kuramdan Uygulamaya Türkçe Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.