Uygulamalı halk bilimi bağlamında günlük burç yorumları ve kimlik tasarımı

Astroloji, mitoloji ve uygulamalı halk bilimi arasında kimlik yaratımları bağlamında ilk bakışta fark edilemeyen ancak daha derin bir çözümleme ile anlaşılabilecek katmanlı bir ilişki bulunmakta- dır. Astrolojiye dair önemli verileri sunan burçların kökeninden bahseden anlatılarda birçok mitolojik hikâyeye gönderme yapıldığı görülmüştür. Bu anlatılarda genellikle mitolojik bir kahramanın yer aldı- ğı ve bu kahramanın başından geçen olayların sonucunda ortaya çıkan kişisel özelliklerinin de o burca geçtiği görülmüştür. Bunun yanında günlük burç yorumlarının da insanlara her gün yeni bir hikâye sunarak kendi kişisel mitlerini oluşturmasına katkı sağladığı görülmektedir. Bu yazı mitolojinin 19. yüzyılda uluslaşma çabası içinde olan halklara yeni ulusal kimlikler sunması gibi günümüzde de ast- roloji ve burçların, beslendikleri mitik kaynak ve anlattıkları günlük hikâyeler ile insanlara kişisel bir kimlik sunduklarını ortaya koyarak bu durumu uygulamalı halk bilimi kapsamında yorumlamayı amaçlamaktadır. Makalede, öncelikle uygulamalı halk bilimi ve kimlik arasındaki ilişki anlatılmış sonrasında ise astroloji alanının Türk-İslam kültürü ve dünyadaki tarihsel gelişimine değinilmiştir. Burçların arka planında yer alan mitik dünyadan yola çıkılarak kökenlerine dair anlatılan hikâyeler ve günlük burç yorumları uygulamalı halk bilimi ve kimlik yaratımı ilişkisi kapsamında değerlendi- rilmiştir. Burçlarla ilgili olarak anlatılan mitolojik hikâyeler Batı astrolojisinden ve onun alt metnini oluşturan Yunan mitolojisinden ve de benzer özellikler taşıyan ancak Batı astrolojisi kadar popüler olmayan Türk astrolojisinden seçilmiştir.

Daily horoscope and ıdentity creation within the context of applied folklore

There is a layered relationship between astrology, mythology and applied folklore in terms of identification creation, which is not realized at first glance but can be understood with a deeper analy- sis. In the narratives that talk about the roots of the zodiac signs and provide very important data with regard to astrology, it is seen that there are many references given to various mythological stories. In these narratives it is seen that there is generally a mythological hero and his/her personal character- istics that develop out of the events he/she experiences pass on to that zodiac sign. Besides, it is also observed that the daily horoscopes contribute to the creation of personal myths by providing individuals a new story every day. This paper aims to interpret the astrology and zodiac signs of today within the scope of applied folklore by presenting that they provide personal identities to people through mythic source they feed on and daily stories they tell just like mythology providing new national identities to nations in the struggle of nation building in the 19th century. In the article, primarily the relationship between applied folklore and identity is explained and afterwards the historical development of the field of astrology in Turkish-Islamic culture and in the world is addressed. Stories that talk about the roots of the zodiac signs based on the mythical world and daily horoscopes are assessed within the scope of applied folklore and identity creation. Mythological stories told in relation to zodiac signs are chosen from the Western astrology and Greek mythology, which is the sub-text of Western astrology, and Turk- ish astrology, which has similarities with but not as popular as the western mythology.

PDF

___

Assmann, Jan. Kültürel Bellek, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2001.
Basar, Zeki. İçtimai Âdetlerimiz-İnançlarımız ve Erzurum İlindeki Ziyaret Yerlerimiz, Anka- ra: Sevinç Matbaası, 1972.
Çobanoğlu, Özkul. Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Anka- ra: Akçağ Yayınları, 2002.
Çoruhlu, Yaşar. Türk Mitolojisinin Ana Hatları, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2002
Duvarcı, Ayşe. Türkiyede Falcılık Geleneği ve Bu konuda İki Eser, Ankara: Gazi Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanma- mış Doktora Tezi, 1987.
Dorson, Richard. Günümüz Folklor Kuramları. Ankara: Geleneksel Yayınları, 2006.
Fromm, Eric. Kendini Savunan İnsan, İstanbul: Say Yayınları, 1991.
Hirsch, Jerrold. Oluşmakta Olan Halk Bilimi Çev. Mehmet Emin Dede, Uygulamalı Halk- bilimi (yay. haz. M. Öcal Oğuz ve diğer), An- kara: Geleneksel Yayıncılık: 2014.
Jackson, Bruce. Folklore and Society: Essays in Honor of Benj. A. Botkin. Hatboro, Pa: Folk- lore Associates, 1966.
Mathews, Ryan ve Watts Wacker. Senin Hikâyen Ne? (Çev. Aytül Özer), İstanbul: MediaCat, 2009.
Newall, Venetia J. Halk Bilimi ve Geleneğin Uyumu (Folklorizm), Çev. Nejla Kayalı Orta, Uygulamalı Halkbilimi (yay. haz.: M. Öcal Oğuz ve diğer.), Ankara: Geleneksel Ya- yıncılık: 2014.
Omarr, Sydney. Astroloji ve Burçlar, İstanbul: Epsilon Yayıncılık, 1999.
Ögel, Bahaeddin. Türk Mitolojisi II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1995.
Pannekoek, Anton, A History of Astronomy. ABD: Dover Publications, 1989.
Randall, William L. Bizi Biz Yapan Hikâyeler, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1999.
Roux, J.P. Gök-tengri ve Türkler ile Moğollarda Yıldızlar Çev. G. Yılmaz, Antik Dünyada ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitoloji- ler Sözlüğü, ed. Y. Bonnefoy, yay.haz. Levent Yılmaz, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2000.
Scognamillo, Giovanni. Astroloji ve Yıldızbilimi, İstanbul: Karizma Yayıncılık, 2003.
Sezer, Sennur. Osmanlıda Fal ve Falnameler, İstanbul: AD Kitapçılık, 1988.
Tram-Semen, Sofi. Türk Astrolojisi, Ankara: Elips Kitap, 2004.
Burçların Mitolojik Geçmişleri (http://astro- loji.mahmure.com/haberler/burclarin-mi- tolojik-gecmisleri_653602), Erişim Tarihi: 01.06.2014
http://astroloji.milliyet.com.tr, Erişim Tarihi, 14.06.2014