Görsel bir metin olarak geleneksel mimariye bakmak

Günümüzde görme eylemi okuma ve yazma eylemlerine göre çok daha kısa ve etkileyici bir aktarım biçimine sahiptir. Görme duyusunun bu kadar etkili oluşu onun herhangi bir nesneye bakan kişiye oldukça hızlı bir biçimde ve de birçok veriyi aynı anda sunmasından kaynaklanmaktadır. Bura- da önemli olan bakılan nesnenin kendisine bakan kişiye deneyimler ve yaşam biçimlerine yönelik birçok bilgi sunmasıdır. Bu nedenle görsel metinler kültür çalışmaları içinde yazılı ve sözlü metinler kadar önemli bir yerde durmaktadır. Bu çalışmada geleneksel mimari görsel bir metin olarak ince- lenmektedir. Gerek biçimsel özellikleri gerek içinde bulundukları bağlama göre düzenlendikleri için geleneksel yapılar, hem mimarlık hem de halk bilimi disiplinlerinin ortak ilgi alanını oluşturmaktadır. Bu ortak nokta göz önünde bulundurularak çalışmada geleneksel mimari örnekleri görsel halk bilimi çalışmaları göz önüne alınarak incelenmiştir. Metin içinde incelenen mimari örnekleri, yakın zamanda derlenmiş yapı örneklerinden oluşması ve Türkiyenin neredeyse her bölgesinden mimari örneklerini incelemesi nedeniyle M. Öcal Oğuz, Ezgi Metin ve Fatih Mormenekşe tarafından editörlüğü yapılan Türkiyede 2003 yılında Yaşayan Geleneksel Mimari adlı çalışmadan alınmıştır. Geleneksel yapılar, tıpkı diğer görsel metinlerde olduğu gibi yazılı ve sözlü metinlere ihtiyaç duyulmadan içinde bulunduk- ları bağlamın yaşam biçimlerine yönelik birçok bilgi aktarırlar. Geleneksel yapılardan elde edilen bu bilgiler ise kültürel mirasın korunması ve modern zaman şartlarına uygun biçimde yeniden tasarlana- bilmesi için de araştırmacılara farklı bakış açıları sağlamaktadırlar.

Observing traditional architecture as a visual text

At present, sense of sight has much shorter and impressive transfer ability compared to read- ing and writing. This effectiveness stems from the fact that it offers a lot of data rapidly and also at the same time.The person observing is provided with considerable amount of information regarding the life styles and experiences by the object observed, which is quite important. Therefore, the existence of visual texts in cultural studies are as important as that of the written and oral texts. In this paper the traditional architecture is studied as visual text. Due to their visible properties and the fact that they are organized according to their social structure context, the traditional buildings have become the common interest of both architecture and folklore disciplines. Considering this common ground, in this paper, the examples of traditional architecture are examined as visual text through visual folklore. The examples were taken from the work titled Living Traditional Architecture at the Turkey in 2003 edited by M. Öcal Oğuz, Ezgi Metin and Fatih Mormenekşe due to the fact that architectural examples ex- amined in the text were the structures recently compiled and that it examined architectural examples from almost all the regions of Turkey. The traditional buildings, without the need for written or spoken texts like in other visual texts, transfer plenty of information about the way of life of the period they existed. This information also provides different perspectives to researchers so that the cultural heritage can be safeguarded and redesigned in agreement with the modern times.

PDF

___

Akay, Ali. Ön söz, Toplumbilim Dergisi Gör- sel Kültür Özel Sayısı, Sayı 22( Eylül 2007): 5-11.
Arnheim, Rudolf. Görsel Düşünme. (çev.Rahmi Öğdül) İstanbul: Metis Yay., 2009.
Barthes, Roland. (1992), Camera Lucida Fotoğraf Üzerine Düşünceler. (çev. Reha Akçakaya) İstanbul: Altı Kırkbeş Yay., 1992.
Berger, John. Görme Biçimleri, (çev. Yurdanur Salman), İstanbul: Metis Yay., 2008.
Bozdoğan, Sibel. Modernizm ve Ulusun İnşası: Erken Cumhuriyet Türkiyesinde Mimari Kültür, İstanbul: Metis Yay., 2012.
Bozkurt, S. Gülçin.19.yyda Osmanlı Konut Mimarisinde İç Mekan Kurgusunun Safranbolu Evleri Örneğinde İrdelenmesi, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 622 (2012): 37-70.
Dalkılıç, Neslihan ve Aksulu, Işık. Midyat Geleneksel Kent Dokusu ve Evleri Üzerine Bir İnceleme Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi 193 (2004): 313-326.
Derman, İhsan. Fotoğraf ve Gerçeklik, İstanbul: Hayalbaz yay., 2010.
Gezer, Hale. Geleneksel Safranbolu Evlerinin Sürdürülebilirlik Açısından Değerlendirilmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 23 (Bahar 2013):13-31.
Kahraman, Hasan Bülent. Türkiyede Görsel Bilincin Oluşumu Türkiyede Modern Kültürün Oluşumu-1, İstanbul: Kapı Yay.,2013.
Karakul, Özlem, Folk Architecture in Historic Environments: Living Spaces for Intangible Cultural Heritage, Millî Folklor 75(Güz 2007): 151-163.
Karakul, Özlem, A Holistic Approach to Histo- ric Environments Integrating Tangible and Intangible Values Case Study: İbrahimpaşa Village in Ürgüp, Doktora Tezi, Ankara:Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 2011.
Köse, Abdullah, Türkiyede Kırsal Konut Plan- larında Göçebe Türk Kültürü İzleri, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti- tüsü Dergisi 7/2(2005):158-191.
Kuban, Doğan. Mimarlık Kavramları Tarihsel Perspektif İçinde Mimarlığın Kuramsal Söz- lüğüne Giriş, İstanbul: Yem Yayın, 2014.
Kutlu, M. Muhtar. Yaşayan Bir Alt Kültür Gele- neği Anadolu Göçer Kültürü IV. Milletlera- rası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları, 1992: 59-66.
Oğuz, M. Öcal, Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir? Ankara: Geleneksel Yayınları, 2009.
Oğuz, M. Öcal, Somut Olmayan Kültürel Mirasın Mekânı, Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir? Ankara: Geleneksel Yayınları, 2009: 93-99.
Oğuz, M. Öcal; Metin Ezgi ve Mormenekşe, Fa- tih. 2003 Yılında Türkiyede Yaşayan Gele- neksel Mimari, Ankara:Gazi Üniversitesi THBMER yayınları, 2007.
Oymael, S; Kıran Çakır, H ve Sallı Bideci, Ö. Geleneksel Mimari Uygulamalarının Yorumlanması 6. Uluslararası İleri Teknolojiler Sempozyumu, Elazığ,16-18 Mayıs 2011.
Pallasmaa, Juhani. Tenin Gözleri Mimarlık ve Duyular. (çev. Aziz Ufuk Kılıç) İstanbul: Yem Yayın, 2014.
Saybaşılı, Nermin. Giriş, Toplumbilim Dergisi Görsel Kültür Özel Sayısı 22( Eylül 2007): 17-33.
Taşçıoğlu, Melike.Bir Görsel İletişim Platformu Olarak Mekân, İstanbul: Yem Yayın, 2013.
Tuztaşı, Uğur; Aşkun, İlgi Yüce, Türk Evi İde- alleştirmesinde Osmanlı Evi ve Anadolu Evi Kavramlarının Ortaklıklarına İlişkin İşlevsel Açıklamalar Bilig 66 (2013): 273- 296.
Yaykın, Murat. Fotoğrafın İdeolojisi, İstanbul: Kalkedon yay., 2009.