Türk kültür çevresinde kımız

Kımız kısrak sütünden yapılan bir içecektir. Türklerin en çok kullandığı bir içecek türüdür. Türklerin yaşadığı coğrafyalarda kımız bulunmaktadır. En eski devirlerden günümüze Türkler ta- rafından kullanılmıştır. Eski Türk topluluklarından İskitler, Hunlar ve Gök Türkler kımıza büyük önem vermişlerdir. Günümüz Türk toplulukları arasında Kırgızlar, Kazaklar, Yakutlar vb. kımız kul- lanmaktadır. Araştırmacılar kımızın Türk icadı olduğunu belirtmektedir. Kımız özel günlerde, top- lantılarda, törenlerde çok tüketilen bir içecek olarak bilinmektedir. Yılın belirli dönemlerinde yapılan toplantılarda kımız içilmiştir. Özellikle her yıl Bahar Bayramında bol miktarda kımız içildiği anlaşıl- maktadır. Kımız insanı besleyici ve güçlendirici bir özelliğe sahiptir. Onun birçok hastalığı tedavi ettiği belirlenmiştir. Kımızın mide, bağırsak, akciğer rahatsızlıklarına iyi geldiği ve bağışıklık sistemini güç- lendirdiği anlaşılmıştır. Kımızın birçok derde deva olduğu günümüzde olduğu gibi- eski dönemlerde de biliniyordu. Kımızın önemi yalnız yazılı kaynaklarda değil, destanlar ve şiirlerde de belirtilmiştir. Kımız bir Türk içeceği olmasına rağmen, başka milletler tarafından da tanınmıştır. Onun şifa verici özelliği bilindiğinden, hastaların tedavi edilmesine gayret edilmiştir. Kımız hem günlük hayatta hem de hastalıkların tedavisinde en çok tüketilen içecek olmuştur. Kımızın önemi özelliklerinin bilinmesiy- le daha da artmıştır. Günümüz Türk toplulukları tarafından bol miktarda kımız üretilip tüketilmektedir. Kımızın türleri de bulunmaktadır. Çocuk, kadın ve erkeklerin içtiği kımız birbirinden farklıdır. En keskin kımızı kahramanlar içmektedir.

Koumiss in Turkish culture environment

Koumiss is a beverage made of mare milk and it has been one of the most consumed product by Turks from old times to this day. Among the ancient Turkic communities, it was the Scythians, Huns and the Kok Turks that attributed great importance to. Today Turkic communities such as Kyrgyz, Kazakh and Yakut societies are consuming koumiss. Research has argued that the beverage is a Turk- ish invention. It was drunk on special occasions, gatherings and ceremonies. Koumiss was epecially popular during the Spring Celebration. It is known to be nutrient, making one strong by reinforcing the immune system, and also curing certain diseases related to the stomach, intestines, and the lungs. Not only written records, but also sagas and poems spoke of the importance of koumiss. Even though it was a Turkish drink, koumiss was also known to other nations thanks to its curing effects. This made koumiss a beverage that was consumed both in daily life and also in curing illnesses. Today Turkic communities produce and consume a large amount of koumiss. It also has different varieties because children, women and men drink different versions. The strongest koumiss is consumed by heroes.

PDF

___

Bleichsteiner, Robert. Zeremonielle Trinksitten und Raumordnung bei den turko- mongolisc- hen Nomaden, Archiv für Völkerkunde, 6- 7, (1952), s. 181- 208.
Çay, Abdulhaluk M. Türk Ergenekon Bayramı Nevruz, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1989.
Dawson, Christopher. The Mongol Mission, Lon- don: Sheed and Ward, 1955.
De Groot; Johann Jacob Maria. Die Hunnen der vorchristlichen Zeit, Berlin: Walter de Gruy- ter, 1921.
Durmuş, İlhami. Türk Tarihinin Öncüleri: Alp Er Tonga, Tomris, Mo-tun, Attila, Bilge Ka- ğan, Ankara: Akçağ Yayınları, 2013.
Eberhard, Wolfram. Kitablar ve Mecmualar, Ülkü, XVI, 87, Mayıs 1940, s. 285- 286.
Eberhard, Wolfram. Çinde Kımız ve Yoğurdun Yapılması Meselesi Hakkında, Ülkü, XVI, 93, Kasım 1940, s. 207- 210.
Eberhard, Wolfram. Kultur und Siedlung der Randvölker Chinas, Leiden: E. J. Brill, 1979.
Eberhard, Wolfram. Çinin Şimal Komşuları, An- kara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1996.
Ercilasun, Ahmet ve diğer. Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü, I, Ankara: Kültür Bakan- lığı Yayınları, 1991.
Eren, Hasan ve diğer. Türkçe Sözlük, II, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1988.
Gökyay, Orhan Şaik. Dedem Korkudun Kitabı, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2007.
Güleç, Azmi. Eski Türk Hayatında Kımız ve Sağlıktaki Önemi, Türk Dili, IV, 45, 1955, 567- 570.
Gülensoy, Tuncer. Türkiye Türkçesindeki Türk- çe Sözcüklerin Köken Bilgisi, I., Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2007.
Herodotos. Herodot Tarihi, (çev. Müntekim Ök- men), İstanbul: Remzi Kitabevi, 1991.
Hippokrates. Airs, Waters, Places, (çev. W.H.S. Jones), Cambridge: Harvard Üniversity Press, 1995.
Homeros. İlyada, (çev. Azra Erhat), İstanbul: Sander Kitabevi, 1967.
Ilgar, Hayrani. Türkiyede Kımız, İzmir: Uğur Ofset, 1990.
İbni Mühenna. İbni Mühenna Lugati, (Haz. Ap- tullah Battal), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1997.
İnan, Abdülkadir. Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2006.
İsmail, Zeyneş. Kazak Türkleri, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002.
Kaşgarlı Mahmud. Divanü Lugat-it Türk, I- IV, (çev. Besim Atalay), Ankara: Türk Tarih Ku- rumu Basımevi, 1992.
Liu Mau-Tsai. Die chinesischen Nachrichten zur Geschichte der Ost- Türken (Tu-Küe), I.; Wi- esbaden: Otto Harrassowitz, 1958.
Markov. Kımız ve Uzviyete Tesiri, Kımız, (çev. F. Laçinay), İstanbul: Işık Matbaası, 1945.
Mustafayev, E. M. V. ve diğer. Rusça- Türkçe Sözlük, Moskova: Sovetskaya Entsiklopedi- ya Yayınevi, 1972.
Nemeth, Gyula. Türklüğün Eski Çağı, Ülkü, XV, 90, Ağustos 1940, 509- 518.
Ogorodnikov, V. K.- F.O. Şvey. Kımızın Hasta- lıklardan Koruyucu Hassası ve Tedavideki Yeri, Kımız, (çev. F. Laçinay), İstanbul: Işık Matbaası, 1945.
Potapov, L. P. Göçebelerin İbtidai Cemaat Ha- yatlarını Anlatan Çok Eski Bir Adet, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, XI, 15, 1960, 71- 84.
Radloff, Wilhelm. Sibiryadan, (çev. Ahmet Te- mir), İstanbul: Maarif Basımevi, 1954.
Strabon, The Geography of Strabo. (çev. Horace Leonard Jones), Cambridge: Harvard Uni- versity Press, 1995.
Sümer, Faruk. Türklerde Atçılık ve Binicilik, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, 1983.
Uluğtuğ, Nimet. Kımız, Ankara: Ankara Halkevi Dil, Tarih ve Edebiyat Şubesi, 1939.
Yaygın, Hasan. Kımız ve Özellikleri, Antalya: Yeni Matbaa, 1992.
Yaygın, Hasan. Yoğurt Teknolojisi, Antalya: Ak- deniz Üniversitesi Yayınları, 1999.