Türk kültüründe ruhlar ve orman kültü

Türk mitolojisinde orman, “çokluk, kötülük, karmaşa” ifade etmektedir. Dolayısıyla “kötü ruhlar”ın mekân sembolü olarak kabul görmektedir. “Tanrı’nın tekliğini sembolize eden yalnız ağaç”ın aksine, orman, Tanrı’nın terk ettiği veya ancak kutlu insanların şifrelerini çözebileceği bir mekân sembolü olarak algılanmaktadır. Bu nedenle çoğu halk anlatısında orman, kutlu kahramanların mitolojik şifreleri çözerek kötü ruhlarla mücadele ettiği yer olarak karşımıza çıkmaktadır. Kutlu kişilerin mezarlarını koruyan “koru(g)”lar ile “ak ve ala tayga”ları, ormandan- kara ormandan ayrı değerlendirmek gerekmektedir. Çünkü onlar, kutlu yaratılmış kahramanların ve kendileri gibi kutlu yaratılmış hayvanlarının kemiklerinden yetişmişlerdir. Buraları kötü ruhlardan korunmak için sığınılan yerlerdir; yani Tanrı’nın kutunun tezahür ettiği yerlerdir. Türk kültüründe orman algısı mitolojik köklerinden ayrı düşünülemez. Türk milleti, kültür tarihimizin hemen her tabakasında, mitolojik düşüncenin uzantıları olarak orman ile ilgili uygulamalara azami dikkat göstermiştir. Konuşmalarda, davranışlarda ve mitolojik karakterli uygulamalarda hep ölçülü davranmak gerektiği öğütlenmiştir. Bu titizliğin anlamı günümüzde silikleşmiştir. Fakat mitolojik izler yaşamaya devam etmektedir. “Fincancı katırlarını ürkütmek” gibi mitolojik izler taşıyan deyimler bugün canlı bir şekilde yaşamaktadır. Bu da kötü ruhlar ve orman kültü ile ilgili kültür dünyamızın derinliğini ve zenginliğini ortaya koymaktadır.

Evil spirits and the cult of forest in Turkish culture

The forest means "multitude, evil, chaos" in Turkish mythology. Thus it is admitted as symbol of evil spirits’ space. Contrary to "the only trees symbolize the unity of God", the forest is perceived a place abandoned by God or only holy people can decrypt as a space symbol. Therefore in the most folk narratives forest is encountered often the place described which is blessed heroes decrypted mythological code and combated with evil spirits. "Korugs" protect the tombs of holy people and "white and red taigas" should be evaluated separately from -forest- black forests. Because they created such as holy blessed heros and their holy bones of animals. These are places sheltered for protection from evil spirits; so where are the manifestations of God's holiness. Perception of the forest in Turkish culture cannot be considered apart from their mythological roots. The Turkish nation, nearly every layer of our cultural history, the maximum attention was given to application related to forests as mythological thinking extensions. It should advise that people behave prudently in speech, behavior and mythological applications. The meaning of accuracy today has become indistinct. But the mythological traces continue to live. The idioms which have mythological meanings such as "stir up a hornet's nest," today exist in a way. This reveals our cultural world deepness and richness related to evil spirits and cult of forest.

PDF

___

Alekseyev, N. A. Rannie Formı Religii Tyurko-yazıçnıh Narodov Sibiri. Novosibirsk 1980.
Bayat, Fuzuli. “Masallarda Öteki Dünya Anlayışının Dinî-Mitolojik Kökleri”. Bilig, 7, Güz, Ankara 1998.
Dilek, İbrahim. Altay Destanları l. Ankara: TDK Yayınları, 2002.
Ergis, G. V. Oçerki Po Yakutskomu Folkloru, Moskova 1974.
Ergun, Pervin. Türk Kültüründe Ağaç Kültü. Ankara: AKM Başkanlığı Yayınları, 2004.
Ergun, Pervin. “Altay Destanlarında Tayga, Kutlu ve Kutsuz Ağaçlarla İlgili Terimler Üzerine” Arayışlar (İnsan Bilimleri Araştırmaları), S.15, Isparta 2006.
Esin, Emel. “Ötüken Yış”. Atsız Armağanı, İstanbul, 1976.
Gökyay, Orhan Şaik. Dedem Korkud’un Kitabı, İstanbul 2000.
İnan, Abdülkadir. Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: TTK Yayınları, 1935.
İnan, Abdülkadir. Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: TTK Yayınları, ll. Baskı, 1972.
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü. l. c, Ankara 1991.
Katanov, N. F. Hakasskiy Folklor. Abakan, 1963.
Kataş, S. Mifı Legendı Gornogo Altaya, Gorno-Altaysk 1978.
Karynovskaya, L. E. “Predstavleniye Altaytsev o Vselennoy”. Materinalı K. Altayskomu Şamanstvu, Nu. 4-5, Moskova 1935.
Sagalayev, A. M.-Oktyabrskaya, İ. V. Traditsionnoe Mirovozzrenie Tyurkov Yujnoy Sibiri. Novosibirsk 1990.
Sakaoğlu, Saim. Gümüşhane Masalları. Ankara 1973.
Salmin, Anton. Narodnaya Obryadnost Çuvaşey. Çıboksarı 1994.
Salakaya, S: H. “Obryadovıy Folklor Abhazov”. Folklor i Etnografiya Obryadı i Obryadovıy Folklor(Rd. B. N. Putilov). Leningrad 1974.
Ögel, Bahaeddin. Türk Mitolojisi I, ll. İstanbul 1995.
Yıldırım, Hüseyin. Ayıı Üöreğe (Tanrı Öğretisi) Metni Esasında Saha Türkçesinde İsim. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2000.