Türk Atasözlerinde dil farkındalığı ve işlevsel dil kullanımı

Bu çalışmada, Türk halk kültürünün anonim ürünlerinden biri olan atasözleri, ana dili eğitimi çerçevesinde, dil farkındalığı ve işlevsel dil kullanımı açısından analiz edilmiştir. Giriş bölümünde, atasözleri hakkında kuramsal bir bilgi zemini oluşturulduktan sonra çalışmamn temel kavramları olan dil farkındalığı ve işlevsel dil kullanımı hakkında bilgiler verilmiştir.. Çalışmanın birinci bölümünde, atasözlerinin temel dil becerileri açısından analizleri yer almaktadır. Bu bağlamda, konuşma, dinleme, yazma ve okuma kavramlarıyla ilgili olan sözler, literatür tarama yöntemiyle beş ayrı kaynaktan ayrı ayrı derlenmiş; yüzey yapı açısından benzer olanlar elenmiştir. Bu eleme sonucunda, sadece temel dil becerileriyle ilgili olan ve önemli bir kısmı konuşmanın kavram alanına giren İ926 adet atasözü tespit edilmiştir. Ardından, dille ilgili olan atasözleri ayrı ayrı konuşma, dinleme, okuma ve yazma öğrenme alanlarına göre tasnif edilmiş ve bu tasnifler çerçevesinde analizleri yapılmıştır. Yapılan analizlerde, atasözlerinde örtük olarak yer alan ana dili eğitimiyle ilgili kavramlara da yer verilmiştir. Böylelikle, atasözlerinin dil farkındalığı oluşturmadaki işlevleri de değerlendirilmiştir. Daha sonra, elde edilen veriler tablolaştırılarak yorumlanmıştır.

Language awareness and functional language use in Turkish proverbs

This study analyzes proverbs -one of the anonymous products of Turkish culture- in terms of language awareness and functional language use in the scope of mother tongue education. Introduction Part provides a theoretical background on the proverbs and presents information on language awareness and functional language, two basic concepts of the study. First part of the study analyzes the proverbs in terms of basic language skills. In this scope, proverbs related to the concepts of speaking, listening, writing and reading have been compiled from five different sources via literature review. After the compilation process, those proverbs having similar surface structure have been eliminated. At the end of the elimination, 926 proverbs -which are related only to the basic language skills and majority of which fall in the scope of the speaking concept- have been included in the scope of the study. Then, proverbs related to the language have been independently classified into the learning fields of speaking, listening, reading and writing. These classifications have served as basis for the analyses. Implicit concepts presented by the proverbs and related to mother tongue education have also been included in the analyses. Thus, functions of proverbs in raising language awareness have been addressed. Then, obtained data have been tabulated and discussed.

PDF

___

Aksan, Doğan. Türkçenin Gücü. İstanbul: Bilgi Yayınevi, 1998.
Aksoy, Ömer Asım. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü I. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1995.
Büyükkantarcıoğlu, Nalân. "Dil Farkındalığı ve İşlevsel Dil Kullanımı Bağlamında Anadilimiz: Gözlemler, Öneriler." Cumhuriyetimizin 80. Yılında Türkçemiz Sempozyumu. Ankara: ANAÇEV Anadolu Çağdaş Eğitim Vakfı Yayınları, 2003.
Doğan, Mehmet. Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Ülke Yayın Haber, 1994. .
Elçin, Şükrü. Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınevi, 2001.
Günay, Doğan. Metin Bilgisi. İstanbul: Multilingual Yayınları, 2000.
Maxwel, Jhon ve J. Dornan. Etkili İnsan Olmak. (çev. Demet Dizman). İstanbul: Sistem Yayıncılık, 2001.
MEB. İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (6,7,8.Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü, 2006.
Millî Kütüphane Başkanlığı. Türk Atasözleri ve Deyimleri I. Ankara: Millî Eğitim Basımevi, 2001.
Özbay, Murat. Dinleme Eğitimi. Ankara: Öncü Kitap, 2009.
Özbay, Murat. Türkçe Özel Öğretim Yöntemleri II. Ankara: Öncü Kitap, 2007.
Par, Arif Hikmet. Örnekli Açıklamalı Atasözleri. İstanbul:. Serhat Dağıtım Yayınevi, 1980.
Püsküllüoğlu, Ali. Türk Atasözleri Sözlüğü. Ankara: Arkadaş Yayınevi, 1995.
Saussure, Ferdinand. Genel Dilbilim Dersleri, (Çev: Berke Vardar). Ankara: Birey ve Toplum Yayınları, 1985.
Temizkan, Mehmet. "Dilin Manevî Mirası Durumundaki Atasözü ve Deyimlerin Öğretimi Üzerine Bazı Değerlendirmeler." VI. Uluslar arası Türk Dili Kurultayı. Ankara: 2008.
Yalçın, Alemdar. Türkçe Öğretim Yöntemleri Yeni Yaklaşımlar. Ankara: Akçağ Yayınları, 2002.
Yurtbaşı, Metin. Sınıflandırılmış Türk Atasözleri. Ankara: Özdemir Yayıncılık, 1994.
Yüksel, Ahmet Haluk. Genel İletişim. "Sözsüz İletişim". Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2006.