Yazının izinde masal haritalarını okuma denemesi: masal tarihine yeniden bakmak

Masallar insan toplulukları için kültürel gen haritaları gibidir. Bu genetik haritanın kodları hem sözlü hem de yazılı olarak kuşaktan kuşağa aktarılır. Buradan hareketle, makalede öncelikle yazılı masal, yani İngilizcesiyle literary fairy tale olarak adlandırılan türün Doğu ve Batı'daki gelişim süreci karşılaştırmalı örnekler verilerek incelenmiştir. Özellikle Batı masallanndaki yazılı olarak kuşaktan kuşağa aktarılma süreci kronolojik biçimde ele alınarak Grimm Kardeşlerin bu zincirdeki yeri sorgulanmıştır. Grimm masallarının Fransız masal geleneği ve Perrault'nun masallarıyla ilişkisi yeniden gündeme getirilmiştir. Ayrıca, Grimm Kardeşlerin masal araştırmalarının miladı olarak görülüp görülemeyeceği ya da sahte folklor yani fakelore üretip üretmedikleri tartışılmıştır. Bunun yanı sıra, Doğu'nun yazılı masal geleneği irdelenerek bu geleneğin neden on dokuzuncu yüzyıldan sonra cılızlaştığı araştırılmıştır. Sonuç olarak Grimm Kardeşlerin sahte folklor üretmekten çok kendilerinden önceki masal yazma geleneğini takip ettikleri saptanmış ve Grimmlere bakışın ne çok alkışlayıcı ne de yerici olması gerektiği savunulmuştur. Bunun yerine Grimm Kardeşlere ve masalın yazılı bir tür olarak evrimleşme sürecine uygulamalı halkbilimi çerçevesinden bakılmasının halkbiliminin geleceği açısından daha sağlıklı olacağı iddia edilmiştir. Ayrıca, Türkiye'de uzun süre masalların yeniden yazılması ya da farklı tür ve biçimlerde üretilmesi konusunun nasıl ihmal edildiği dile getirilerek bu durumun değiştirilmesi gerektiğinin altı çizilmiştir.

Trying to track the footprints of fairy tale: a new look to the history of folktale

Folk and fairy tales are like cultural gene maps for human communities. The codes of these genetic maps are transmitted from one generation to the next both orally and in black and white. Setting off from this metaphor, this article studies the evaluation of literary fairy tales m Eastern and Western cultures comparatively. It examines the process of transmission of literary fairy tale from one generation to another and questions the place of "Brothers Grimm" in this chain. It brings to the fore the relationship of French fairy tale traditions and the stories of Perrault. It also discusses whether the Brothers Grimm are a turning point in folk and fairy tale research or whether they produced fakelorĞ. Additionally, the literary fairy tale tradition of Eastern cultures and its weakening after the 19th century are examined. It is concluded that the Grimm Brothers did not actually create fakelore but rather followed the story traditions both prior and contemporary to their time. Therefore, it stresses that there is no need to either applaud or criticize them. It is also concluded that the Grimm Brothers and the evaluation of folk and fairy tales as products of written culture should be examined from the point of applied folklore sciences. In addition, the issues of neglecting the need to rewrite Turkish fairy tale culture or reproduce the old stories in different ways are highlighted. The need to care for these stories and the need to change the current neglecting situation are underlined.

PDF

___

Bottigheimer, B. Ruth. "From Gold to Guilt: The Forces Which Reshaped Grimm's Tales". Ed. James McGlathery. The Brothers Grimm and the Folklore. Chicago: Universty of Illinois, 1988.192-204.
Dedh, Linda. "What Did the Grimm Brothers Give to and Take From the Folk?" The Brothers Grimm and the Folklore. Ed. James McGlathery. Chicago: University of Illinois, 1988. 66-91.
Dundes, Alan. "Fakelore Fabrikasyonu". Çev. Selcan Gürçayır ve Aslı Uçar. Folklorun Sahtesi: Fakelore. Haz. Selcan Gürçayır. Ankara: Geleneksel Yayıncılık, 2007.
Duymaz, Recep. Muhayyelat Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: Arma Yayınları, 1999.
Dorson, Richard. "İdeolojik Kuram". Günümüz Folklor Kuramları. Çev. Selcan Gürçayır. Yeliz Özay. Ankara: Geleneksel Yayıncılık, 2006.
Haase, Donald (ed). The Reception of Grimms' Fairy Tales: Responses, Reactions, Revisions. Michigan: Wayne State University Press, 1993.
Kalpaklı, Mehmet ve Neslihan Demirkol Sönmez (haz.) Binbir Geceye Bakışlar. İstanbul: Tur-kuaz Yayınları 2010.
Korkmaz, Nurseli Gamze. '"Kolsuz Hanım' Üzerine Yazılı Kültür ve Metinlerarası İlişkiler Bağlamında Bir Çalışma". Milli Folklor. 2009, Yıl 21, Sayı, 83.54-61.
Lane, Marcia. Picturing the Rose. A Way of Looking at Fairy Tales. Wilson Company, 1993.
Marzolph, Ulrich. "Uluslararası Hikâye Anlatımında Bir Anıt Olarak Binbir Gece Masalları". Binbir Geceye Bakışlar. Haz. Mehmet Kalpaklı ve Neslihan Demirkol Sönmez/İstanbul: Turkuaz Yayınları, 2010.13-31.
McGlathery, James. The Brothers Grimm and the Folklore. Chicago: Universty of Illinois, 1988. 66-91.
Oğuz, Öcal. "Türkiye'de Mit ve Masal Çalışmaları veya Bir Olumsuzlama ve Tek-Tipleştirme Öyküsü". Milli Folklor. 2010. Yıl 22, Sayı 85. 36-45.
Ong, Walter J. Sözlü ve Yazılı Kültür Sözün Teknolojileşmesi. Çev. Sema Postacıoğlu Banon. İstanbul: Metis Yayınlan, 1995.
Rölleke, Heinz. "New Results of Research on Grimms' Fairy Tales". Ed. James McGlathery. The Brothers Grimm and the Folklore. Chicago: Universty of Illinois, 1988.101-111.
Sakaoğlu, Saim. Gümüşhane ve Bayburt Masalları. Ankara: Akçağ Yayınları, 2002.
Sakaoğlu, Saim. Masal Araştırmaları. Ankara: Akçağ Yayınları, 1999.
Tansel, Fevziye Abdullah. Ziya Gökalp Külliyatı. Şiirler ve Halk Masalları. Ankara: TTK Yayınlar, 1989.
Tatar, Maria. The Hard Facts of the Grimm's Fairy Tales. Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1987.
Velten, Harry. "The Influence of Charles Perrault's Contes de ma Mere L'oie on German Folklore" The Great Fairy Tale Tradition: From Strapo-la and Basile to the Brothers Grimm, ed. Jack Zipes. New York: Nortan and Company, 2001.
Zalazar, Geraldine K. One Fairy Story Too Many: The Brothers Grimm and Their Tales.
By. John M. Ellis. Studies in the Humanities, 1985, Vol. 12 Issue 2.
Zipes, Jack. Fairy Tales and Art od Subversion: The Classical genre for Children and the Process of Civilization. New York: Routledge, 1983.
Zipes, ed. The Great Fairy Tale Tradition: From Strapola and Basile to the Brothers Grimm. New York: Norton and Company, 2001.
Zipes. When Derams Come True: Classical Fairy Tales and Their Tradition. London: Routledge, 1999.
Ziya, Gökalp. "Halkiyat I. Masallar". Makaleler VII. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.1982, 267-270.
Zülch-Köhler, Ines. "Heinrich Pröhle: A Successor to the Brothers Grimm" ed. Haase, Donald. The Reception of Grimms' Fairy Tales: Responses, Reactions, Revisions. Michigan: Wayne State University Press, 1993.