TELEVİZYON DİZİLERİ HALK HİKÂYELERİNİN MODERN ŞEKLİ MİDİR?

ÖZ Kültür ürünleri eğitim, bilim, teknoloji, iklim, coğrafya, üretim-tüketim biçimleri ve daha pek çok et- kene bağlı olarak zamanla değişime uğrar. Bu değişim süreci, bir kültür ögesinin yeni formlarda varlığını devam ettirmesi ya da tamamen yok olmasıyla sonuçlanabilir. Bu noktada, söz konusu kültür ögesinin işlevi ve ihtiyaca cevap verme kapasitesi önem kazanmaktadır. Nitekim herhangi bir gelenek ya da kültür ögesi, işlevini tamamlamışsa ve yerine geçecek daha güçlü bir alternatifle karşılaşmışsa, değişme ya da yok olma sürecine girmiş demektir. Genel olarak toplumların sözlü kültürden, önce yazılı, ardından da elektronik kül- tür ortamına geçişleri birçok kültürel ürünün değişip dönüşmesine hız kazandırmıştır. Türk kültüründe, halk edebiyatının hemen her türünde olduğu gibi, halk hikâyeleri ve bu hikâyeleri anlatan/icra eden âşık ya da meddahlarca geliştirilen hikâyecilik geleneği de zamanla önemli değişimler yaşamıştır. Bu değişimler, geleneğin varlığını koruyacağı sınırları aşmış ve başkalaşım boyutuna ulaşmıştır. Buna bağlı olarak da ge- lenek, tarih boyunca canlılığını korumasına vesile olan işlevlerini yitirmeye ve modern dünyanın yeni kültür ürünleri karşısında hızla zayıflamaya başlamıştır. Bugün, halk hikâyelerinin işlevsel açıdan yerini medya, televizyon ve özellikle de televizyon dizileri almış durumdadır. Yazılı kültür bir yana, özellikle elektronik kültür ortamının gelişmesiyle birlikte halk kültürü üzerindeki etkisi ve etkinliği iyice artan medya, halk kül- türünün diğer ürünleri gibi halk hikâyelerini ve hikâyecilik geleneğini de derinden etkilemiştir. Bu çalışma- da, halk hikâyeleri ve hikâyecilik geleneği ile televizyon dizileri karşılaştırılmış ve Televizyon dizileri halk hikâyelerinin modern şekli midir? sorusuna cevap aranmaya çalışılmıştır. Söz konusu karşılaştırmalar ise şekil/yapı, kurgu, icra/gösterim, dinleyici/izleyici ve işlev gibi farklı açılardan yapılmıştır. Böylece, hikâyecilik geleneğinin bugününe farklı bir açıdan bakılmaya çalışılmıştır.

Are the Television Series Modern Form of the Folk Narratives?

Cultural products are subject to change over time, depending on education, science, technology, climate, geography, patterns of production-consumption and many other factors. This process of change may end up with the sustenance of a given cultural element in a new form or its absolute disappearance. In this sense, the function of the cultural element concerned and its capacity for responding to needs are important. Indeed, if any element of tradition or culture has completed its function and encountered a more powerful alternative to replace it, it is already in the process of change or disappearance. The transition of societies from oral culture first to written and then to electronic culture has accelerated the change and transformation of many cultural products. In Turkish culture, as in almost all types of folk literature, folk narratives and storytelling traditions that developed by âşık or meddah, the people who tell/perform these stories, have undergone significant changes over time. These changes have recently exceeded the limits which tradition can maintain its existence, reaching the extent of metamorphosis. Related with that, the tradition started to lose its function that main- tain its vitality throughout history and started to rapidly weaken against the new cultural products of modern world. Today, folk narratives seem to have been functionally replaced by the media, television and especially television serials. Aside from the written culture, the media whose impact and efficiency has thoroughly in- creased on folk culture by especially electronic culture has also profoundly influenced the folk narratives and tradition of storytelling like other products of folk culture. In this study, folk narratives and storytelling tradi- tion is compared with television series and an answer has been sought for to the question are the television series modern form of the folk narratives?. The comparisons are made from different aspects such as shape/ structure, editing, execution/indication, listeners/viewers and functionality. Therefore, the contemporary sto- rytelling tradition has been tried to consider from a different point of view. Key Words

PDF

___

KAYNAKLAR Akyürek, Feridun ve E. Nezih Orhon. Dizi Se- naryosu Yazmak. İstanbul: MediaCat Kitap- ları, 2009. And, Metin. Geleneksel Türk Tiyatrosu. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1985.
Arun, Özgür. Türkiyede Televizyon Alanının Sosyal Yapısı ve Televizyon Alanında Kül- türel Tüketim Pratikleri. Yayımlanmamış doktora tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi, 2010.
Atay, Tayfun. Bir de Saçma Sapan Tezler!. (25 Aralık 2012) 22 Ocak 2014. _____http://www.ra- dikal.com.tr> __________. En Derin Dalga: Kurtlar Vadisi. (13 Ekim 2013) 22 Ocak 2014. _____http://www. radikal.com.tr>
Aytuğ, Yüksel. 22 Dizi Çöpe Gitti. (6 Şubat 2014) 22 Mart 2014. _____http://www.sabah.com. tr>
Başgöz, İlhan. Türkülü Aşk Hikâyeleri. İstanbul: Pan Yayıncılık, 2012.
Boratav, Pertev Naili. 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi, 1997. __________. Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 2002.
Çevik, Mehmet. Türkü ve Algı. Ankara: Ürün Yayınları, 2013.
Çığ, Ünsal. George Gerbner. Kadife Karan- lık-2. İstanbul: Su Yayınevi, 2006.
Çiftlikçi, Ramazan. Halk Hikayeleri ve Hikaye- ciliği Üzerine Aşık Murat Çobanoğlu ve Aşık Şeref Taşlıova ile Bir Görüşme. Folklor/ Edebiyat 7 (Haziran 1996): 97-106.
Demirkol, Neslihan. Yeni Köye Eski Adet: Masal Anlatan Dizi Ekmek Teknesi. Millî Folklor 67 (Güz 2005): 5-9.
Elçin, Şükrü. Halk Edebiyatı Araştırmaları-II. Ankara: Akçağ Yayınları, 1997.
Ersoy, Ruhi. Modernizm-Postmodernizm Bağ- lamında Geleneksel Tıp Uygulamalarının Güncelliği Üzerine Bir Değerlendirme. Millî Folklor 101 (Bahar 2014): 182-192. Habertürk. RTÜK Dizi Sürelerini Ele Alıyor (20 Şubat 2011) 3 Haziran 2014. _____http:// www.haberturk.com.>
Kaplan, Yusuf. Öykü-Anlatma ve Mit-Üretme Aracı Olarak Televizyon. İstanbul: Ağaç Ya- yınları, 1992.
Karabıyık, Sema. Başa Sar Senarist Hikayeyi. (29 Mayıs 2014) 3 Haziran 2014. _____http:// www.yenisafak.com.tr>
Koloğlu, Sina. Televizyonların Dizi Politikası (30 Eylül 2013) 23 Mayıs 2014. _____http://www. milliyet.com.tr>
Köprülü, Fuad. Edebiyat Araştırmaları-1. Anka- ra: Akçağ Yayınları, 2004.
Köse, Aynur. Değişimin Gölgesindeki Gelenek: Popüler Diziler ve Farklılaşan Ad Verme Kültürü. Millî Folklor 101 (Bahar 2014): 291-306. __________. Medya ve Dil Oyunları: Gündelik Dil Pratiklerinde Televizyon Dizilerinin Et- kisi. Millî Folklor 93 (Bahar 2012): 220-233. McQuail, Denis ve Sven Windahl. İletişim Mo- delleri. (çev. Konca Yumlu) Ankara: İmge Yayınları, 2005.
Miller, William. Senaryo Yazımı. İstanbul: Ha- yalbaz Kitap, 2009.
Mutlu, Erol. Televizyonu Anlamak. Ankara: Gündoğan Yayınları, 1991. Öktemgil Turgut, Canan. Arzu ile Kamberden Yılan Hikâyesine. Millî Folklor 55 (Sonba- har 2002): 36-41.
Özarslan, Metin. Erzurum Âşıklık Geleneği. An- kara: Akçağ Yayınları, 2001.
Özdemir, Hasan. Popüler Edebiyat. Uluslara- rası Türk Dünyası Halk Edebiyatı Kurultayı Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı, 2002: 567-573.
Özdemir, Nebi. Medya Kültür ve Edebiyat. Anka- ra: Geleneksel Yayınları, 2008. Sözcü. Kanuni, Hürrem Sultan ve Rüstem Paşaya Suç Duyurusu. (15 Şubat 2014) 3 Haziran 2014. _____http://www.sozcu.com.tr>