205118

Osmaniye örneğinden hareketle Batı Türkleri (Azerbaycan-Türkiye) destan ve hikâyelerinde ant(yemin)lar

Günlük hayatımızda bilerek veya bilmeyerek sık sık kullandığımız sözler vardır: “Allah hakkı için”, “çocuğumun ölüsünü öpeyim”, “vallaha billaha”, “şart olsun”, “üçten dokuza”, vb. gibi. Türkçemizde belki de farkına varmadan kullandığımız bu sözlere, Türk dünyasında “ant” kelimesinin yanında, zaman zaman “yemin”, “kasam”, “sûkend” gibi Arapça ve Farsça kelimelerin bozulmuş şekillerini de ad olarak vermekteyiz. Ant örnekleri sadece günlük hayatımızda değil yazılı metinlerimizde de karşımıza çıkmaktadır: Dede Korkut Hikâyeleri, halk hikâyeleri ve masallarda da bu türün örnekleriyle karşılaşmaktayız. a) Bir yeri kertmek suretiyle (Dede Korkut Hikâyeleri) b) Vallah, billah şeklinde (Dede Korkut Hikâyeleri) c) Kılıç altı etmek (Dede Korkut Hikâyeleri, Bamsı Beyrek, vb.) d) Araya kılıç koyma (Dede Korkut Hikâyeleri, Manas Destanı, Şah İsmail Hikâyesi, Kirmanşah Hikâyesi ve masal metinlerinde) Makalemizde yukarıdaki ant şekilleri örnekleriyle birlikte anlatılmıştır.

Oaths in the epics and stories of Western Turks (Azerbeijan-Türkiye) in relation to Osmaniye Sample

There are some expressions, such as “for the sake of God”, “on my child”, “I swear that ….”, “I vow that….”, “from three to nine”, etc., which we frequently use in our daily lives either intentionally or unintentionally. Besides using these expressions unconsciously, we sometimes use modified forms of Arabic and Persian originated words like “yemin”, “kasam”, “sûkend” as well as the word “ant” in the Turkish world. We encounter the samples of swear not only in our daily lives but also in our written documents: We face with the samples of this type in Dede Korkut Stories, folk stories and tales. a) By means of notch (Dede Korkut Stories) b) In the form of swearing (Dede Korkut Stories) c) Under sword (Dede Korkut Stories, Bamsı Beyrek, etc.) d) Placing a sword in between (Dede Korkut Stories, Epic of Manas, Story of Şah İsmail, Story of Kirmanşah, and texts of tales) In this paper, the types of swear written above have been expounded through examples.

PDF

___

Alptekin, Ali Berat (2002), Taşeli Masalları, Ankara.
Arsunar, Ferruh (1963), Köroğlu, Ankara.
Atalay, Besim (1985), Dîvânü Lûgat’it Türk Tercümesi, Ankara.
Boratav, Pertev Naili (1958), Zaman Zaman İçinde, İstanbul.
Çolak, Faruk (1994), Şah İsmail Hikâyesi Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma, Kayseri. (Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yayımlanmamış doktora tezi).
Danışman, Zuhuri (1970), Evliya Çelebi Seyahatnamesi, İstanbul.
Ergin, Muharrem (1958), Dede Korkut Kitabı, Ankara.
Gökçeoğlu, Mustafa (2004), Kıbrıs Türk Halkbilimi Masal Coğrafyamız I, Kıbrıs. (Çalışma henüz yayımlanmamıştır).
Gökyay, Orhan Şaik (1973), Dedem Korkudun Kitabı, İstanbul.
Görkem, İsmail (2000), Halk Hikâyeleri Araştırmaları/ Çukurovalı Mustafa Köse ve Hikâye Repertuvarı, Ankara.
İnan, Abdulkadir (1991), Makaleler ve İncelemeler, Ankara.
Kalafat, Yaşar (1995), Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, Ankara.
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I (1991), Ankara.
Kaybal, Duygu (1999), Adana ve Osmaniye İllerinden Halk Edebiyatı Örnekleri, Konya.
(Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi yayımlanmamış lisans tezi).
Köse, Nerin (1991), “Türk Halk Hikâyelerinde And”, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi VI, İzmir.
Neğmeler, İnançlar, Algışlar (1985) Bakü.
Ögel, Bahaeddin (1988), Türk Kültürünün Gelişme Çağları, İstanbul.
Önal, Ülkü (2002), Ardanuç Masallarından Derlemeler, Ankara.
Özdemir, Gönül (2003), “Türk Mitolojisinde Yemin-Ant Müessesesi,” Millî Folklor, (59).
Öztelli, Cahit (Temmuz 1959), “Türklerde And-Yemin”, Türk Folklor Araştırmaları , 5 (120).
Seyidoğlu, Bilge (1999), Erzurum Masalları, İstanbul.
Şimşek, Esma (2003/2), “Kadirli ve Sumbas (Osmaniye)’ta Evlenme Âdetleri”, Folklor/Edebiyat, (34).
Tehmasıb, M. H. (1975), Koroğlu Dastanı, Bakü.
Türkçe Sözlük I (1998), Ankara, Türk Dil Kurumu.
Aslanoğlu (Yangın), Birgül (2004), Kırk Bir Türk Filminde Folklorik Unsurlar, Konya.
(Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
Yıldız, Naciye (1995), Manas Destanı (W. Radloff) ve Kırgız Kültürü ile İlgili Tespit ve Tahliller, Ankara.