"KASIM OTAĞI" RİTÜELİNİN MİTOLOJİK KÖKLERİ VE SOSYO POLİTİK ALTYAPISI

Tarihin çoğunlukla bilinmeyen bir zaman diliminde toplumu ya da toplumun bir kesimini çeşitli nedenlerle etkileyen ve belirli periyotlar hâlinde tekrarlanan ritüeller, Türkiye merkezli folklor çalışmaları içerisinde önemli bir yer işgal etmektedir. Tespit edilen ritüelin temel formları, eski Türk kültüründeki türbe/yatır ziyaretleri ve bağlı örneklerden hareketle ritüelin nerede ve ne şekilde gerçekleştirildiğine yönelik sorulara verilen cevaplar yönündeki çalışmalarla benzerlik taşımaktadır. Ancak bu çalışma, ritüelin tarihsel köklerinden ve benzer niteliklerini ortaya koymaktan ziyade ritüelin mitolojik köklerinin üzerine yüklenen değerler sisteminden hareketle, bireyin ve bireyin bağlı bulunduğu toplumun psikolojik, sosyolojik ve diğer kültürel unsurlarının belirlenmesine yöneliktir. Bu doğrultuda akademik araştırmalarda kendine pek yer bulamamış olan ve daha çok Kars-Iğdır illerinde "Kasım Otağı" olarak adlandırılan ritüel, adı geçen bölgelerde gerçekleştirilen derleme ve gözlemlerle incelenmiş, ritüelin yapısı, ritüelin doğumuna yönelik tarihî öğeler/kabuller ve siyasal şartların bu ritüelin doğumuna ve sürdürülmesine katkısı gibi ritüelin farklı boyutları/işlevleri belirlenmiştir. Ayin, tören ve ritüellerin tanım ve yapıları itibarıyla uygulamanın gerçekleştirildiği kesimler açısından bireysel ve toplum psikolojisi, kültür aktarımı, muhalefet kültürü, iktidar ve muhalefet yapısı gibi farklı açılardan taşıdığı anlam belirlenmiştir. Yapılacak benzer çalışmalar ilerleyen süreçte toplum psikolojisinin anlaşılmasına ve yerel/ulusal politikaların belirlenmesi aşamasında dikkat edilecek verilerin sağlanmasına yardımcı olacaktır. Halkbilimin inceleme sahası kapsamında metin merkezlilikten sosyolojik analizlere geçiş sağlanacaktır

Socio-Political Infrastructure and Mythological Origins Of The Ritual Of "Kasım Otagh"

The recurring rituals in certain periods that affect society or a part of it through an unknown period of history on various reasons, take significant part among Turkey-centered folkloric studies. The basic forms of certain rituals, tomb and entombed Saint visits in old Turkish culture carry similar peculiarities to the related samples, referring to the answers including where and how the ritual happens. Yet, this study aims to determine the psychological, sociological and other cultural factors where the individual is included and the society he's involved through value system over mythological origins of the ritual rather than to unravel historical origins and similar peculiarities of the ritual. In this respect, the ritual that does not have a certain place in academic studies, called as 'Kasım Marquee' in mostly Kars-Igdır has been analyzed by collections and surveillances in the mentioned region, various dimensions/functions of the ritual such as structure of the ritual, historical elements/acceptations related to emergence of the ritual, the contribution of political conditions into emergence and continuity of this ritual have been determined. The meaning of different perspectives related to structure of opposition, power, culture of opposition, cultural transmission, individual and social psychology has been revealed through rite, ceremony and rituals. Similar studies will be helpful to obtain data in the phase of determining local/national policies and to comprehend social psychology in the onward process. There will be a transition from text-centered essence to sociological analysis within the scope of folkloric studies

___

  • Çakır, Nuh. Şii ve Sunni Topluluklarda Muhar- rem Ayı Etkinlikleri, Erzurum, Atatürk Üni- versitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı, Yayınlanma- mış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 2008.
  • Demirci, Filiz. Caferlerin Dini Adet ve Örfleri (Iğdır Örneği), Kayseri, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bi- limleri Anabilim Dalı, Din Sosyolojisi Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2006.
  • Karabiber, Namık Kemal. Ehl-i Beyt Tasavvuru ve Erken Dönemdeki Yansımaları, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Te- mel İslam Bilimleri (İslam Mezhepleri Tari- hi) Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 2007.
  • Kottak, Conrad Phıllıp. Antropoloji İnsan Çeşit- liliğine Bir Bakış, Ankara, Ütopya Yayınevi, 2001.
  • Muharremi, Gulam Hasan. Tarih Boyunva Şii- lik, (Çev: Hakan Karaca), Yay. Dünya Ehl-i Beyt (a.s) Kurultayı, 2010.
  • Oğuz, M. Öcal. "Folklor: Ortak Bellek Veya Paylaşılan Deneyim". Millî Folklor 74 (Yaz 2007) : 5-9.
  • Öncül, Kürşat. Kars Türkmenleri Folklor ve İnançları, Ankara, Hakim Yayınları, 2013.
  • Özdemir, Yaşar. Ehli Beyt Kavramının Teolojik Analizi, Çorum, Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
  • Üzüm, İlyas. (2010). "Duygunun Tarihe Meydan Okuması: Tarihi Kerbela Olayının Tahrifi Bağlamında 'Utâk-ı Kasım'", Çeşitli Yönle- riyle Kerbela Sempozyumu (I-III). III/ 137- 141.