220111

Halikarnas Balıkçısı’nın eserlerinde mitlerin izleri ve karşılaştırmalı mitolojiye katkısı

Mitler hem sözlü kültür dönemlerinin öncül edebi metinlerini oluşturmakta hem de çağdaş yazın için esin kaynağı olmaktadır. Birçok yazar, kurgusal eserlerinde çok anlamlığı sağlamak gibi kay- gılarla mitik unsurlara başvurmakta ya da efsaneleri dönüştürmeye tabi tutmaktadır. Ancak Türk edebiyatının önemli şahsiyetleri arasında yer alan Cevat Şakir Kabaağaçlı ya da diğer adıyla Halikar- nas Balıkçısı, mitleri edebi malzeme olarak kullanmanın ötesine geçmiş ve mitoloji alanında yaptığı çalışmalarla bir mitoloji uzmanı olarak anılmaya başlamıştır. Mitoloji, özellikle de karşılaştırmalı mi- toloji alanlarında yaptığı bilimsel incelemeleri ile Anadolu mitlerinin tüm uygarlık tarihi için taşıdığı önemini gözler önüne sermektedir. Batının yücelterek sahiplendiği Helen kültürünün aslında Ana- dolu kaynaklı olduğunu savunan Kabaağaçlı, Türkiye’deki ilk karşılaştırmalı mitoloji incelemelerini gerçekleştiren kişilerden de biri olmuştur. Bu çalışmada, yazarın mitolojik incelemelerine yer verdiği Hey Koca Yurt, Anadolu Tanrıları, Anadolu Efsaneleri, Merhaba Anadolu ve Anadolu’nun Sesi adlı eserlerindeki mitik unsurlar çözümlenecek, mitlerin ele alınış biçimleri değerlendirilecek ve yazarın karşılaştırmalı mitolojiye katkıları ortaya konacaktır. Cevat Şakir Kabaağaçlı’nın mitoloji çalışmalarına sağladığı katkılara, yazarın Türkiye’de karşılaştırmalı mitolojiye önderlik yapmış olmasına dikkat çekmek ve Anadolu mitlerinin uygarlık tarihindeki önemini ortaya koymak bu çalışmanın temel hedeflerini oluşturmaktadır.

Traces of myths in the works of Halikarnas Balikcisi and their contributions to comparative mythology

Myths both create primary literary text of oral tradition periods and constitute a source of inspi- ration for contemporary literature. Many authors employ the mythical elements in their fictional works with the aim of providing meaningfulness or transform legends. However, Cevat Şakir Kabaağaçlı, also known as Halikarnas Balikcisi, an important figure of Turkish literature, goes beyond the use of myths as literary materials and has started to be accepted as a mythologist. He reveals the signifi- cance of Anatolian myths for the whole civilization history with his studies on mythology, especially in comparative mythology. Kabaağaçlı, who argues that Hellenic culture glorified and embraced by the West is actually originating from Anatolia, was one of the people who carry out the comparative mythology studies. This study concentrates on analysing mythical elements in the certain mythological studies of the author, Hey Koca Yurt, Anadolu Tanrıları, Anadolu Efsaneleri, Merhaba Anadolu and Anadolu’nun Sesi, and evaluating the way in which myths are approached. It’s also targeted to present the author’s contributions to comparative mythology. In this paper, it is targeted to draw attention to the contributions of Cevat Şakir Kabaağaçlı to mythological studies, his being the initiator of compa- rative mythology studies in Turkey, and it is also aimed to demonstrate the importance of Anatolian myths in the civilization myths.

PDF

___

Aktulum, Kubilay. Metinlerarasılık- Göstergele- rarasılık. Ankara: Kanguru Yayınları, 2011.

Arif, Ahmed. “Anadolu”. Hasretinden Prangalar Eskittim. İstanbul: Cem Yayınevi, [t.y.]

Ayvazoğlu, Beşir. Geçmişi Yeniden Kurmak. İs- tanbul: Kubbealtı Neşriyatı, 1987.

Campbell, Joseph. İlkel Mitoloji. Çev. Kudret Emiroğlu. Ankara: İmge Kitabevi, 1995.

Cengiz, Gülsüm. Kadınlar İçin Söylenmiştir, Anadolu’da Kadınların Şiirli Tarihi. İstan- bul: Evrensel Basım, 2011.

Cochrane, Ev. “Indra: A Case Study In Compara- tive Mythology”. Aeon Journal 2 (1991): 49- 76.

Cox, George William. An Introduction to the Sci- ence of Comparative Mythology and Folklore, Londra: Kegan Paul Trench Yay, 1883.

Çebin, Burcu Yılmaz. İkinci Yeni Şiirinde Mi- tik Unsurlar. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012.

Eliade, Mircea. Mitlerin Özellikleri. Çev. Sema Rifat. İstanbul: Om Yayınevi, 2001.

Eyüboğlu, İsmet Zeki. Tanrı Yaratan Toprak Anadolu. İstanbul: Sinan Yayınları, 1994.

Işık, Fahri. Doğa Ana Kubaba Tanrıçalarının Ege’de Buluşması, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Monog- rafi Dizisi I, İstanbul: [yy], 1999.

____. “Patara. Dünü, Bugünü ve Geleceği”. Türk Arkeoloji Dergisi, 29 (1991): 35-49

____. “Anadolu-İon Uygarlığı, ‘Kolonizasyon’ ve ‘Doğu Hellen’ Kavramlarına Eleştirisel Bir Bakış”. Anadolu/Anatolia: 35 (2009): 53-86

Kabaağaçlı, Cevat Şakir. Anadolu Efsaneleri.

Ankara: Bilgi Yayınevi, 2006. ____. Anadolu’nun Sesi. Ankara: Bilgi Yayınevi, 2008. _

___. Anadolu Tanrıları. Ankara: Bilgi Yayınevi, 2005.

____. Hey Koca Yurt. Ankara: Bilgi Yayınevi, 2001.

____. Merhaba Anadolu. Ankara: Bilgi Yayınevi, 2010.

Koçak, Aynur. “Mitolojik Simgeler Ekseninde Halikarnas Balıkçısı’nın Akdeniz’i”. Franko- foni: 23 (2011): 47-55.

Önal, H. İlknur. Halikarnas Balıkçısı, Cevat Şa- kir Kabaağaçlı, Hayatı-Kişiliği-Eserleri. An- kara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1997. Yazıcı, Nermin. Halikarnas Balıkçısı’nın Eser- lerinde Tabiat. Yayınlamamış yüksek lisans tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 1998.