Cumhuriyet’in ilk yıllarında müzik eğitiminin yaygınlaştırılması

Cumhuriyetin ilk yıllarında, ulusal birlik ve bütünlüğün sağlanmasında gerekli olan değer yargı- larının oluşması, gelişmesi ve giderek özgün bir sonuca ulaşması için müzik eğitimi halkın eğitiminde öncelikli bir öneme sahipti. Halkevleri, “çağdaşlık” hedefleri doğrultusunda kendine özgü bir içerikle planlanan müzik eğitiminin halkın içinde yeşertilmesi, geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması için tasar- lanmıştı. Müzik eğitimi, Cumhuriyet’in kültür politikaları çerçevesinde hazırlanan çağdaş programla- rın önemli bir parçası olmuş, resim, heykel, mimarlık alanlarında olduğu gibi, “hayatın her alanında modern çağın gerektirdiği seviyeye ulaşma” ilkeleri doğrultusunda ele alınmıştı. Müzik eğitiminin halkın bütün katmanlarına ulaştırılması yoluyla ise toplumun dönüşümünün sağlanmasına katkı ge- tirilmesi amaçlanmıştır. Cumhuriyet’in ilk yıllarında ulus olarak müzikteki yenilikleri kavramak için zaman çok kısıtlıydı. Değişimin ve dönüşümün zorluğuna, yarattığı olumsuzluklara karşın bu konuda birçok gelişme yaşandı. Bu çalışmada, dönemin tek partili yönetiminin planlı kültür hareketleri ile oluşturduğu gelişmelerin irdelenmesiyle; müzik eğitiminin ve sanatının toplum içinde yaygınlaştırıl- masına ilişkin kavrayış özelliklerinin ve yönelimlerin yazılı - görsel belgeler ışığında değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu değerlendirmeler sonucunda günümüze özgü gereksinimler ve düşüncelerle birlikte örgün ve yaygın müzik eğitimi programlarının daha etkili bir anlayışla oluşturulmasına katkı sağla- nabileceği umulmaktadır.

Extending the music education during the first years of the republic

During the first years of the Republic, music education had a primary importance in the pub- lic education for the formation, development and peculiar outcome of value judgements, which were required for the national unity and integrity. Community centers were designed for the purpose of developing and extending the music education, which was planned with a distinctive content in line with “modernity” targets, within the public. Music education became an important part of modern programs that were prepared within the scope of cultural politics of the Republic and was approached in accordance with the principles of “attaining the level required by the modern age in all fields of life” just like in the fields of painting, sculpture, architecture. It was aimed to provide the social transfor- mation through conveying the music education to all layers of the society. Time was very limited for the nation to comprehend the innovations in music during the first years of the Republic. A number of developments were experienced on this subject in spite of the difficulties and challenges caused by the change and transformation. In this study, it was aimed to examine the developments that were provi- ded by the single party administration of the period through planned cultural movements and evaluate the comprehension features and tendencies regarding the extension of music education and art in the society in the light of written – visual documents. According to these evaluations, it is expected to make a contribution to the formation of formal and informal music education programs together with requi- rements and thoughts that are special to present day with a more efficient understanding.

___

Ahmad, Feroz. Modern Türkiye’nin Oluşumu. İs- tanbul: Doruk Yayınları, 2002. Alpagut, Leyla. 1930’larda Bir Mimar: İzzet Bay- sal. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Edebi- yat Fakültesi Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 1, 2009. Alpagut, Uğur. Müzik Sorunlarına Bakışta Atatürk’ün İzleri. Birinci Basım. İstanbul: Bilim ve Ütopya Kitaplığı, 2010. Alsaç, Üstün. Türkiye’de Mimarlık Düşüncesinin Cumhuriyet Dönemi’ndeki Evrimi. Trabzon: KATÜ Yayını, 1976. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1988. Bozdoğan, Sibel. Modernizm ve Ulusun İnşası. Birinci Baskı. İstanbul: Metis Yayınları, 2002. Cengizkan, Ali. Modernin Saati, Ankara: Mimar- lar Derneği Yayını, 2002. Cezar, Mustafa. Sanatta Batıya Açılış ve Osman Hamdi. İstanbul: Ekav Eğitim Kültür ve Araştırma Vakfı, 1995. CHP Halkevleri Öğreneği,, Gönyönkurul tara- fından hazırlanmış GenBaşkurca kabul edil- miştir. Ankara: Recep Ulusoğlu Basımevi, 1938. CHP, Halkevleri 1932–1935: 103 Halkevi Geçen Yıllarda Nasıl Çalıştı? 1935. CHP, Halkevleri ve Halkodalarının Yurt İçinde Dağılışları. Ankara: Doğuş Matbaası, 1945 CHP, Halkevleri Çalışma Talimatnamesi, Anka- ra: Zerbamat, 1940 Demirsipahi, Cemil. Türk Halk Oyunları, Tür- kiye İş Bankası Kültür Yayınları: 148:(6-8). Birinci Baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1975. Güven, F.C. Halkevleri’nin Kuruluş Nedeni, Atatürk ve Halk Evleri, Atatürkçü Düşünce Üzerine Denemeler, (59). Ankara: Türk tarih Kurumu Basımevi, 1974. Hançerlioğlu, Orhan. Toplumbilim Sözlüğü (165). İstanbul: Remzi Kitabevi, 1986. Kaplan, Ayten. Kültürel Müzikoloji. Birinci Ba- sım. İstanbul: Bağlam Yayınları, 2005. Kaplan, Kadri. Halkevleri, Atatürk ve Halkev- leri. Atatürkçü Düşünce Üzerine Deneme- ler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1974. Kutlay Baydar, Evren. Osmanlı’nın Avrupalı Müzisyenleri. 1. Basım. İstanbul: Kapı Ya- yınları,2010. Mardin, Şerif. Türk Modernleşmesi. 1. Baskı. İs- tanbul: İletişim Yayını, 1991. Nasır, Ayşe. Türk Mimarlığında Yabancı Mi- marlar. Yayımlanmamış doktora tezi. İstan- bul: İ.T.Ü. 1991. Örnek, V. Sedat Türk Halkbilimi, T.C. Kültür Bakanlığı: 1629, Hagem Yayınları: 210 Gele- nek, Görenek ve İnançlar Dizisi: 20, Ankara: Türk Hava Kurumu Basımevi, 1995. Sarısözen, K. Bilsel. Sınıf Öğretmenliği Bölümü, Türk Halk Müziği, Yayımlanmamış Ders Notları, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversi- tesi, 2000. Say, Ahmet. Müzik Tarihi. 5.Basım. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 2003. Say, Ahmet. Müzik Ansiklopedisi. Birinci Ba- sım. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 2005. Tan, Nail. Atatürk ve Türk Halk Müziği, Türk Halk Müziği ve Oyunları. Ankara: Folklor Dergisi, Mansur Kaymak Yayınları. cilt 1, sayı 1–2:5, 53–56, 1982. Uçan, Ali. Müzik Eğitimi Temel Kavramlar-İl- keler-Yaklaşımlar ve Türkiye’deki Durum. Ankara: Evrensel Müzikevi, 2005. Velidedeoğlu, H. Veldet. Halkevleri’ne İlişkin Eski Bir Anı. Yyy: Halkevleri Dergisi, sayı: 76:22, 1973. Yavuz, Yıldırım. İkinci Meşrutiyet Dönemi’nde Ulusal Mimari Üzerindeki Batı Etkileri (1908-1918).Ankara: ODTÜ Mimarlık Fa- kültesi Dergisi,1,1976. Yenişehirlioğlu, Filiz. Sanatta Osmanlı İmpa- ratorluğu Fransa Etkileşimi. Osman Hamdi Bey ve Dönemi Sempozyumu (17-18 Aralık 1992). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1993. Yeşilkaya, G. Neşe. Halkevleri: İdeoloji ve Mi- marlık.( 80, 81, 87–90). 2.Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları. 2003.