ÖZ Metinler ve söylemler, dil bilimlerin sunduğu yöntemlerle, öznel eleştirilerden kurtulup nesnel çözümleme olanaklarına kavuşmuştur. Anlatısal göstergebilim, bir metnin ya da söylemin yüzey ya- pısından hareketle derin yapısına ulaşmak ve anlamlandırmak amacıyla, çeşitli ulamlar ve kavram- lara dayanarak çözümleme yöntemleri sunmuştur. Bu makalede, özellikle A. J. Greimas’ın geliştirdiği anlatısal göstergebilimin çözümleme yönteminde yer alan bazı kavram ve çözümleme araçlarından yararlanılarak, bir metin ya da söylem türü olan “Tembel Adam Masalı” incelenmiştir. Masal önce- likle kurgusal bir anlatı türüdür. Bazı istisnalar dışında, önce kulaktan kulağa aktarılan ve sonunda yazıya dökülen masalların ortak bazı özellikleri saptanmıştır. Anlatısal göstergebilim, diğer anlatı türleri kadar masalların da yapısal ve anlatısal özelliklerini konu edinmiştir. Buna göre, bu makalede öncelikle her anlatıda yer alan üç temel anlatı öğesi, yani kişi, uzam ve zaman ele alınmıştır. Ardından “anlatının düzenlenişi” başlığı altında, masalın başlangıç durumu, aksaklıklar ve sonuç durumu irde- lenmiştir. Bu masalın çözümlenmesinde önemli araçlardan olan karşıtlıkların ve istemek, bilmek, ya- pabilmek gibi kipliklerin ayrıntılı olarak incelenmesi, metnin anlamlandırılmasına yardımcı olmuştur. Göstergebilimsel çözümlemenin sonucunda, ele alınan metinde yer alan anlamsal karşıtlıkların yanı sıra, değerbilimsel açıdan bir çelişki de ortaya çıkmıştır. Buna göre, esenlikli değerler taşıyan öğeler, yani iyi niyetli, dürüst, gururlu ve çalışkan kişiler masalın sonunda esenliksiz bir duruma düşmüştür; bunun aksine, esenliksiz değerler taşıyan öğeler, yani kurnaz, aldatıcı, tembel kişiler ise esenlikli bir durum elde etmişlerdir. Anahtar Kelimeler

Les textes et les discours qui ont été pendant longtemps interprétés et critiqués plus ou moins subjectivement, ont joui à la fin, grâce aux sciences du langage, d’analyses objectives. Pour donner du sens aux textes et aux discours, la sémiotique narrative va de la structure de surface vers la structure profonde et offre ainsi des méthodes d’analyse en partant de diverses catégories et de concepts particu- liers. Dans cet article, « Homme paresseux », un conte en tant qu’un type de texte ou de discours, a été analysé au moyen de concepts et d’outils d’analyse utilisés en sémiotique narrative, proposés par Grei- mas. Il s’agit de certains traits communs aux contes qui, à de rares exceptions près, après avoir circulé de bouche à oreille, se réalisent à l’écrit. Ici, dans un premier temps, les trois éléments principaux de to- ute narration, personnage, espace et temps, ont été étudiés. Ensuite, sous le titre d’« organisation de la narration », ce sont la situation initiale, l’élément perturbateur et la situation finale qui ont été abordés. L’étude détaillée des oppositions et des modalités a contribué à la manifestation de la signification du texte. L’analyse a permis de révéler un paradoxe axiologique ainsi que des opposions sémantiques. Les éléments qui portent, dans ce conte, des valeurs euphoriques, c’est-à-dire les personnages de bonne foi, honnêtes, droits et travailleurs se trouvent, à la fin du récit, dans une situation dysphorique tandis que les éléments qui portent des valeurs dysphoriques, c’est-à-dire les personnages rusés, imposteurs et paresseux ont pu obtenir une condition de vie euphorique. Mots-clés