Çocuk oyunlarının işlevleri: sarıkeçili yörük çocuk oyunları

Bu makalede, Sarıkeçili Yörükleri arasında oynanan geleneksel çocuk oyunlarının bireyleri ha- yata hazırlamadaki rolü Sarıkeçili Yörüklerinin çocuk oyunları çerçevesinde incelenmiştir. İnceleme- mizde, konargöçer hayatı sürdüren ve hane sayısı 150-170 civarında bulunan Sarıkeçili Yörüklerinden, “Katılımcı Gözlem” ve “Görüşme” yöntemleriyle derlediğimiz oyunların, Yörüklerin hayatındaki önemi ve işlevleri tartışılmıştır. Bu anlamda Yörüklerin yaşamlarında oyunların ne derece etkili ve işlevsel olduğunu ifade edebilmek için, öncelikle Sarıkeçililer ve yaşadıkları coğrafya hakkında kısaca bilgi ve- rildikten sonra oyun kavramı üzerinde durulmuştur. Makalenin devamında, Sarıkeçili Yörüklerinden derlenen oyunlar ve alandaki gözlem yöntemiyle elde edilen veriler kaynak kişilerin anlatımına göre sunulmuş ve bu oyunların Yörüklerin hayatındaki işlevleri ele alınmıştır. Makalenin kapsamını Mer- sin, Karaman ve Konya sınırlarında hâlihazırda göçer durumdaki Sarıkeçili Yörükleri oluşturmakta- dır. Dağınık yapıları, sürekli hareket halinde olmaları ve ulaşılması güç noktalara konmaları sebebiyle çalışmaya örneklem olarak bu topluluğun yaşadığı 3 bölge içindeki 17 çadırlık bir grup seçilmiştir. Bu çadırlarda yaşayan farklı yaş grupları ve cinsiyetten 15 kaynak kişiden 17 farklı geleneksel oyun der- lenmiştir. Derlenen oyunların işlevleri incelendiğinde, çocuğa tüm yaşamını şekillendirecek bir takım beceriler kazandırdığı belirlenmiştir. Oyunların çocuğa; yaşam, iletişim, dil, liderlik, problem çözme ve öz yönetim becerileri kazandırdığı tespit edilmiş ve oyun oynayarak kazanılan becerilerin hangi oyun- da ne ölçüde kazanıldığı ve bu kazanımların Yörükleri konargöçer yaşama hangi derecede hazırladığı çalışmanın sonunda vurgulanmıştır.

The functions of children’s games: sarıkeçili nomads’ children’s games

In this article, the role of the games about preperation people to the real life in frame of Sarikeceli Yoruks children games, which have been played by Sarikeceli Yoruks. Within this study, the impor- tance and function of the games those were collected from Sarikeceli Yoruks (who still live their life in nomadic ways also who lives in about total 150-170 residences) by “Participant Observation” and “Interview” methods, were discussed. Right before explain and define the level of impacts of the games on nomads and nomadic life, it is better to give some information about Sarikeceli Yoruks and the environment that they live in. Later on, I will try to ascertain the functions of those games in nomads’ life by giving examples by benefiting from reference people’s statements. The scope of the study is Sari- keceli nomads who are already wandering on borders of the some cities; Konya, Karaman and Mersin. Because of their desultory texture, constant movements and hard-to-reach regions for non-nomadic people, the samples of this study is made of only 17 tents from 3 different regions. 17 different traditi- onal games were collected from 15 nomadic reference people who live in those tents from different ages and genders. It is emphasized that the games help children learn about life, communication, language, leadership, problem-solving and self-control. And more over it will be stressed at the end of the study, about which game helps to improve which skills in which level, for the nomadic life.

PDF

___

Bakır, İbrahim. “Batı Toroslarda Göçerlerin Yer- leşme ve Mekân Sorunlarının Çözümü Üze- rine Bir Deneme”. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Mimarlık Bölümü, 1995.
Bascom, William R. “Folklorun Dört İşlevi”. (çev. Ferya Çalış). Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2. Haz: Oğuz, M. Öcal ve diğer. Ankara: Geleneksel Yayıncılık, 2005, s. 125- 152.
Boratav, Pertev Naili. 100 Soruda Türk Folkloru (İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar). İstan- bul: Gerçek Yayınevi, 1999. Derleme Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Ya- yınları, 2009.
Doğan, Mehmet. Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Pınar Yayıncılık, 2008.
Ekici, Metin. Halk Bilgisi (Folklor) Derleme ve İnceleme Yöntemleri. Ankara: Geleneksel Yayıncılık, 2011.
Eröz, Mehmet. Yörükler. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 1991.
Girmen, Pınar. “Eskişehir Folklorunda Çocuk Oyunları ve Bu Oyunların Yaşam Becerisi Kazandırmadaki Rolü”. Milli Folklor 95 (Güz 2012): 263-273.
Göçebe ve Gezginci Nüfusun Uzun Vadeli İskân Planlaması. Ankara: T.C. Köy İşleri Bak. Toprak ve İskân İşleri Genel Müd. Araştır- ma ve Planlama Dairesi, 1971.
Huizinga, Johan. Homo Ludens Oyunun Top- lumsal İşlevi Üzerine Bir Deneme. (çev. Meh- met Ali Kılıçbay). İstanbul: Ayrıntı Yayınla- rı, 2006.
Kutlu, M. Muhtar. Şavaklı Türkmenlerde Göçer Hayvancılık. Ankara: Kültür ve Turizm Ba- kanlığı, 1987.
Oğuz, M. Öcal - Petek Ersoy. 1960’lardan Gü- nümüze Türk Sinemasının Geleneksel Ço- cuk Oyunları. Ankara: Gazi Üniversitesi THBMER Yayınları, 2011. Ögel, Bahaeddin. Türk Kültür Tarihine Giriş 1. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1978.
Özdemir, Nebi. Türk Çocuk Oyunları I-II. Anka- ra: Akçağ Yayınları, 2006.
Şahin, İlhan. “XVI. Yüzyılda Osmanlı Anadolu’su Göçebelerinin İdari ve Sosyal Yapısı”. İstan- bul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi (15), 1997: 253-265.
Şimşek, Tacettin. Çocuk Edebiyatı. Konya: Suna Yayınları, 2005. Taşdelen, H. Musa. Göçerlerin Şehirleşmesi (Be- ritanlı Aşireti Örneği). İstanbul: Turan Ya- yıncılık, 1997. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayın- ları, 2011.