Değişimin gölgesindeki gelenek: popüler diziler ve farklılaşan ad verme kültürü

ayatta yaşanan değişimin yönüne işaret etmesi açısından önemli bir göstergedir. Bu çerçevede Türkiye’de tercih edilen adlar ve ad verme gelenekleri ile ilgili araştırmalar yapılmasına rağmen, ileti- şim araçlarının egemen olduğu günümüz koşullarını değerlendiren ve medyanın isim kataloglarındaki değişime olan etkisi üzerine odaklanan araştırmaların sayısı sınırlıdır. Ancak medya, toplumsal beğeni kalıplarını şekillendiren, toplumsal iyiye ve güzele rehberlik ederek eğilimleri biçimlendiren bir araç olarak önemlidir. Bu çalışmayla günümüzün en etkili kitle iletişim araçlarından biri olan televizyonun ve televizyonda anlatı yapısı ve öykü kalıpları ile en fazla kitleye ulaşma gücüne sahip olan dizilerin, ad verme eğilimlerini nasıl etkilediği incelenmiştir. Araştırma sonucunda, resmi nüfus istatistiklerindeki değişim ile belli dönemde popülerleşen diziler ve bu dizilerdeki karakterlerin isimleri arasında paralel- lik olduğu tespit edilmiştir. Bu paralelliğin koşulları araştırıldığında ise dizilerde öne çıkan ve olumlu bir imaja sahip olan karakterlerin isimlerinin, yeni ve farklı olarak algılanma, kulağa hoş gelme ve olumlu çağrışımlara sahip olma kriterleri çerçevesinde yaygınlaştıkları saptanmıştır. Dizi karakter- lerinin insanların mahremiyetine girmesinin ve çocuklarına verdikleri isimler aracılığıyla onlardan biri olmasının diğer koşulu ise insanlara özdeşleşebilecekleri imajlar ve kişilik modelleri sunmasıdır.

Tradition in the shadow of change: popular tv series and differentiating name-giving culture

Names becoming popular in the society are important indicators that show the direction of men- tal, social, cultural changes in everyday life. Although research was made about preferred names and name giving in Turkey, there is very limited research which evaluate present-day conditions dominated by communicative means and focus on the effect of media on changing name catalogs. However media is a very important means that shape patterns of social preference by guiding social good and beauty. In this study we focus on how television and television series affect name-giving preferences. As conc- lusion of this study, we found that change in the official population statistics is parallel with popular television series and names of popular figures of these TV series. When we look at the conditions of this parallelism, it is understood that names of characters on TV series who have a positive image, become widespread in the framework of having a popular image and becoming new and different. The other condition of this parallelism is that they present people personality models through which they can identify.

PDF

___

Acıpayamlı, Orhan. “Türk Kültüründe ‘Ad Koyma Folklorunu’nun Morfolojik ve Fonksiyonel Yön- lerden İncelenmesi”, IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri. C: IV. Anka- ra: Ofset Repromat Matbaası, 1992.
Ahmad, Feroz. Modern Türkiye’nin Oluşumu. Çev: Yavuz Alagon. İstanbul: Kaynak Yayınları, 2009.
Akdağ, Tuğba, Ç. “Popüler Kültür Alanındaki Ta- nım Karmaşası Üzerine...”, Tüm Yönleriyle Medya ve İletişim. Der. Metin Işık-Ayhan Er- dem. Konya: Eğitim Kitabevi, 2008. Başgöz, İlhan. Folklor Yazıları. İstanbul: Adam Ya- yınları, 1986.
Bayhan, Vehbi. “Türkiye’de Gençlik: Sorunlar Değerler ve Değişimler”, Dünden Bugüne Türkiye’nin Toplumsal Yapısı. Ed: Memet Zen- cirkıran. Bursa: Dora Basın Yayım, 2011.
Binyazar, Adnan. Dede Korkut. İstanbul: YKY, 1996.
Bostancı, Gülcan Çolak. “Kişilere İsim Vermenin Sahne Arkası”, Turkish Studies 4/3 (2009):362- 375.
Bourdieu, Pierre. Televizyon Üzerine. Çev. Turhan Ilgaz. İstanbul: YKY, 1997. Canatan, Kadir. “Türkiye’nin İsim Haritasının Temeli Olarak Ehl-i Beyt Sevgisi”. Türk Kül- türü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 62 (2012):213-236.
Çelik, Celaleddin. “Bir Kimlik Beyanı Olarak İsim- ler: Kişi İsimlerine Sosyolojik Bir Yaklaşım”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 2 (2007):5-21.
____. “Kültürel Sembol Sistemi Olarak İsimler: İsim Sosyolojisine Giriş”. Çukurova Üniversitesi İla- hiyat Fakültesi Dergisi 6/2 (2006):39-61. Çığ, Ünsal. “George Gerbner”, Kadife Karanlık. İs- tanbul: Su Yayınevi, 2006.
Demir, Hilal. “Nevşehir’in Kozaklı İlçesi’nde Ad Ver- me Geleneği”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010. Ercins, Gülay. “Türkiye’de Popüler Kültür Görü- nümleri ve Gençliğe Yansımaları”. VI. Ulu- sal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı. Aydın 2009:490-511.
Erdoğan, İrfan ve Korkmaz Alemdar. Öteki Kuram. Ankara: Erk Yayınevi, 2010.
Erdoğan, İrfan, Esra Keleş ve Aytül Tamer. “Popü- ler Kültür ve Türkiye”, Türkiye’nin Toplumsal Yapısı. Ed: Memet Zencirkıran. Ankara: Nova Yayınevi, 2006.
Erdoğan, İrfan. “Popüler Kültürde Gasp ve Popüle- rin Gayri Meşrûluğu”, Doğu Batı 15 (2001):67- 96. ___. “Popüler Kültürün Ne Olduğu Üzerine”, Eği- tim Dergisi. (2004), (Erişim Tarihi: 10.01.2014) _____http://irfanerdogan.com/makaleler1/popne. htm> Fiske, John. Popüler Kültürü Anlamak. Çev: Süley- man İrvan. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları/ Ark, 1999.
Gürbilek, Nurdan. Vitrinde Yaşamak. İstanbul: Me- tis Yayınları, 2009. Işık, Nuran Erol. “Kültürel Bir Kimlik Olarak Deli- kanlılığın Yükselişi”, Doğu Batı. 15 (2001):121- 132. Karahan, Leyla. “Türkçede Dini Anlamlı Bazı Kişi Adları Ekle Değiştirme Geleneği”, Dil Araştır- maları. 4 (2009):17-24.
Karpat, Kemal. Türk Demokrasi Tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010. Kellner, Douglas. “Popüler Kültür ve Postmodern Kimliklerin İnşası”, Çev: Gülcan Seçkin. Doğu Batı 15 (2001):187-219.
Kırtunç, Ayşe K. “Popüler Kültür Araştırmaları”, (Erişim Tarihi: 22.11.2013) _____http://www.kultu- rad.org/images/goc_kirtunc_konusma.html> Kibar, Osman. Türk Kültüründe Ad Verme. Ankara: Akçağ Yayınları, 2005.
Köse, Aynur ve Mustafa Yılmaz. Seçimler ve Değer- ler. Trabzon: Serander Yayınları, 2012.
Köse, Hüseyin. “Neoliberal Estetik’ten ‘Habitus’a Bourdieu ve Popüler Kültür”, İlet-i-şim Dergisi 10 (Haziran 2009):71-92.
___. “Popüler Kültür Bağlamında Frankfurt Oku- lu ve Kültürel Manipülasyon Tezi”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 11 (2001):327-335.
Mukerji, Chandra ve Michael Schudson. Retihnking Popular Culture: Contemporary Perspectives in Cultural Studies. Los Angeles:University of Ca- lifornia Press,1991. Mutlu, Erol. Globalleşme, Popüler Kültür ve Medya. Ankara: Ütopya Yayınları, 2005. Oktay, Ahmet. Türkiye’de Popüler Kültür. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1997. Örnek, Sedat Veyis. Türk Halkbilimi. Ankara: Kül- tür Bakanlığı, 1995.
Özbek, Meral. Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski. İstanbul: İletişim Yayınevi, 2002. Postman, Neil. Televizyon Öldüren Eğlence. İstan- bul: Ayrıntı Yayınları, 2004. Rasony, Laszlo. Tarihte Türklük. Çev. H. Z. Koşay, T. Andaç, N. Uğurlu. İstanbul: Örgün Yayınevi, 2007. Silverstone, Roger. Television and Everyday Life. Londra ve New York: Routledge, 1994.
Türkmen, Seyfullah. “Atasözleri ve Deyimlerde Yaşayan Kişi Adları”, Dil Araştırmaları. 4 (2009):101-119.
Varis, Abdurrahman. “Türklerin Ad Koyma Gele- nekleri Üzerine Bir İnceleme”, Millî Folklor 61 (Bahar 2004):124-133.
Vatandaş, Celallettin. “Kapsam ve Yöntem Açı- sından Türk Modernleşmesi”, Türkiye’nin Toplumsal Yapısı. Ed: Memet Zencirkıran. Ankara:Nova Basın Yayın, 2006. Williams, Raymond. “Teknoloji ve Toplum”, Çev. Ay- taç Yıldız. Doğu Batı 15 (2001):221-233.
Zengin, Dursun. “Ortaöğretim ve Üniversitedeki Öğrencilerle Adlar Üzerine Bir Anket”, Anka- ra Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 41/1 (2001):69-93. http://www.beyazperde.com (Erişim Tarihi 15-17 Aralık 2013) http://www.rtuk.org.tr/sayfalar/IcerikGoster. aspx?icerik_id=95dd9280-77b3-4225-9649- 37da1a6c0b94 (Erişim tarihi 23 Aralık 2013)