"Aşık" Şah Senem ve "Aşık" Aslı'nın sesleri ve suskunlukları

“Kerem ile Aslı” ve “Garip ile Şah Senem” hikâyeleri genellikle Âşık Kerem ve Âşık Garip’in biyografileri veya hikâyeleri olarak değerlendirilmiştir. Aslı da Şah Senem de bu hikâyelerde saz çalıp şiir söylemelerine rağmen, kişilikleri ve sesleri çoğunlukla ihmâl edilmiştir. Bu yazının amacı, “Âşık” Şah Senem veya “Âşık” Aslı gibi yeni tarihsel kişilikler ortaya atmak değildir; ancak Garip, Kerem, Şah Senem ve Aslı halk edebiyatının kurmaca karakterleri olarak ele alınmıştır. Bu araştırmada, feminist bir perspektiften iki hikâyede toplumsal cinsiyetin nasıl oluşturduğu sorgulanarak kadın deneyimleri anlaşılmaya çalışılacaktır. Kısaca, Şah Senem ve Aslı’nın olay örgülerindeki edimleri incelenirken iki kadın kahramanın kendi hikâyelerini anlatabilmeleri için sesleri ve sessizlikleri dinlenmeye çalışılacaktır.

The silences and voices of “Minstrel” Şah Senem and “Minstrel” Aslı

“Kerem ile Aslı” and “Garip ile Şah Senem” have been usually read as biographies or stories of two minstrels, Kerem and Garip, respectively. Although both Aslı and Şah Senem singed songs in these stories, their personalities and voices were generally ignored. The aim of this paper is not to invent new historical personalities, such as “Minstrel” Şah Senem or “Minstrel” Aslı, however all of them, Kerem, Garip, Aslı and Şah Senem are regarded as fictional characters of folk literature. In this paper, it will be attempted to question the production of gender roles in these stories and to explore female experiences within these romances from a feminist perspective. In brief, both Şah Senem’s and Aslı’s actions in the plots will be scrutinized while the voices and silences of two different heroines will be listened in order to make them tell their own stories and experiences.

PDF

___

Başgöz, İlhan. Hikâye: Turkish Folk Romance as Performance Art. Bloomington: Indiana University Press, 2008.
Cixious, Hélène. “The Laugh of the Medusa”. New French Feminisms: an Anthology. Ed.
Elaine Marks ve Isabelle de Courtivron. New York: Schocken Books, 1981.245-65.
Duymaz, Ali. Kerem ile Aslı Hikâyesi Üzerinde Mukayeseli bir Araştırma. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 2001.
Elçin, Şükrü. Kerem ile Aslı Hikâyesi. Ankara: Akçağ, 2000.
Görkem, İsmail. Halk Hikâyeleri Araştırmaları: Çukurovalı Âşık Mustafa Köse ve Hikâye Repertuvarı. Ankara: Akçağ Yayınları, 2000.
Görkem, İsmail. “Halk Hikâyeleri”. Türk Edebiyatı Tarihi. Ed. Talât Sait Halman ve diğer. Cilt 2. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2007. 419-435.
Greene, Gayle ve Coppélia Kahn. “Feminist Scholarship and the Social Construction of Woman”. Making a Difference: Feminist Literary Criticism. Londra ve New York: Routledge, 1985. 1-37.
Jordan, Rosan A. ve F. A. de Caro. “Women and the Study of Folklore”. Signs 11.3 (Bahar 1986): 500-518.
Modleski, Tania. Hınçla Sevmek: Kadınlar için Kitlesel Fantezi Üretimi. Çev. Yavuz Alogan. İstanbul: Pencere Yayınları, 1982.
Morris, Pam. Literature and Feminism. Oxford: Blackwell Publishing, 1993.
Rich, Adrienne. “Taking Women Students Seriously”. Gendered Subjects: The Dynamics of Feminist Teaching. Ed. Margo Culley ve Catherine Portuges. Boston ve Londra: Routledge and Kegan Paul, 1985. 21-28.
Türkmen, Fikret. Âşık Garip Hikâyesi Üzerinde Mukayeseli bir Araştırma. Ankara: Baylan Matbaası, 1974.
Oğuz, M. Öcal. “Ders Notları”. Halk Edebiyatı Semineri. Ankara: Bilkent Üniversitesi, 2008.
Oğuz, M. Öcal. “Folklorda Yeni Yöntemler ve Aşık Edebiyatı”. Türk Dünyası Halk Biliminde Yöntem Sorunları. Ankara: Akçağ Yayınları, 2000. 83-88.
Özünel-Ölçer, Evrim. Masal Mekânında Kadın Olmak: Masallarda Toplumsal Cinsiyet ve Mekân İlişkisi. Ankara: Geleneksel Yayınları, 2006.