İDEOLOJİ VE SANAT İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA SOVYET ANITSAL PROPAGANDASI

Sanat, toplumsal yapı içerisinde varlık gösteren beşeri bir olgudur dolayısıyla her sanat yapıtı, üretildiği toplumdan izler taşımaktadır. Bu çerçevede sanat ve toplum arasında güçlü bir ilişki bulunmaktadır. Sanat ve toplum arasındaki ilişki, bir noktada ideolojik çözümleme yapmayı gerektirmektedir. Her sanat yapıtı, görece olarak az ya da çok ideolojik unsurlar barındırmaktadır ve çoğu zaman iktidar yapılanmalarının etkisine açıktır. Bu bağlamda sanat eserlerinin hakim ideolojiyi yeniden ürettiği ve propaganda faaliyetlerinde etkili olarak kullanılabildiği görülmektedir. Yapılmış olan bu çalışmanın amacı, Sovyetler Birliği’nde sistematik bir şekilde yürütülen anıtsal propaganda planı doğrultusunda üretilen heykelleri, ideoloji ve propaganda kavramları ekseninde incelemektir. Çalışmada yargısal örneklem tekniği benimsenmiştir ve çalışma Vera Mukhina ile Ivan Shadr’ın eserleriyle sınırlandırılmıştır. Çalışmada yöntem olarak göstergebilim kullanılmıştır ve heykellerin göstergebilimsel çözümlemesi, Roland Barthes’in kavramsallaştırdığı düzanlam/yananlam kavramları üzerinden yapılmıştır

SOVIET MONUMENTAL PROPAGANDA IN THE CONTEXT OF IDEOLOGY AND ART RELATIONSHIP

Art is a human phenomenon that exists within the social structure, so artwork carries traces from the society where it is produced. In this context, there is a strong relationship between art and society. The relationship between art and society requires ideological analysis at some point. Every artwork has relatively more or less ideological element and is often influenced by power structure. In this context, it is seen that artworks reproduce the dominant ideology and artworks can be used effectively in propaganda process. The aim of this work is to examine to sculptures in the context of ideology and propaganda produced in the direction of the monumental propaganda plan that is systematically carried out in the Soviet Union. Judgmental sampling technique has been used in the study and the work is limited to artworks of Vera Mukhina and Ivan Shadr. Semiotics was used as a method in the study, and the semantic analysis of the sculptures was based on the concept of denotation/connotation conceptualized by Roland Barthes.

PDF

___

Althusser, L. (1994). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. Yusuf Alp & Mahmut Özışık (Çev.). İstanbul: İletişim.
Atabek, N. (2003). Propaganda ve Toplumsal Kontrol. Selçuk İletişim Dergisi, 2(4), 4-12.
Barthes, R. (1993). Göstergebilimsel Serüven. Mehmet Rifat & Sema Rifat (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
Berger, J. (2007). Sanat ve Devrim. Bige Berker (Çev.). İstanbul: Agora.
Brodsky, B. (1987). The Psychology of Urban Design in the 1920s and 1930s. The Journal of Decorative and Propaganda Arts. 5, Summer, 76-89.
Brown, J. A. C. (1963). Techniques of Persuasion: From Propaganda to Brainwashing. London: Penguin.
Bulut, Y. (2011). İdelojinin Tarihçesi. Sosyoloji Dergisi, 3(23), 183-206.
Clark, T. (2017). Sanat ve Propaganda: Kitle Kültürü Çağında Politik İmge. Esin Hoşsucu (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
Dickerman, L. (2000). Camera Obscura: Socialist Realism in the Shadow of Photography. October, 93, Summer, 138-153.
Dijk, T. V. (2003). Söylem ve İdeoloji Çokalanlı Bir Yaklaşım. Barış Çoban, Zeynep Özarslan (Drl), Söylem ve İdeoloji: Mitoloji, Din, İdeoloji içinde (s. 13-113). İstanbul: Su.
Domenach, J. M. (1951). Leninist Propaganda. The Public Opinion Quarterly, 15(1), 265-273.
Eagleton, T. (1996). İdeoloji. Muttalip Özcan (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
Ellul, J. (1973). Propaganda: The Formation of Men’s Attitudes. New York: Vintage.
Fiske, J. (2003). İletişim Çalışmalarına Giriş. Süleyman İrvan (Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat.
Giddens, A. (1983). Four Theses on Ideology. Canadian Journal of Political and Social Theory. 7(1-2), 18-21.
Guiraud, P. (1994). Göstergebilim. Mehmet Yalçın (Çev.). Ankara: İmge.
Herman, E. S. ve Chomsky, N. (2012). Rızanın İmalatı: Kitle Medyasının Ekonomi Politiği. Ender Abadoğlu (Çev.). İstanbul: Bgst.
Jungen, B. (2009). Vera Mukhina: Art Between Modernism and Socialist Realism. Third Text, 23(1), 35-43.
Kenez, P. (1985). The Birth of the Propaganda State: Soviet Methods of Mass Mobilization 1917-1929. Cambridge: Cambridge.
Khrapchenko, M. (1927). Semiotics and Artistic Creativity. Soviet Studies in Literature. 8(3), 211-275.
Kruk, S. (2008). Semiotics of Visual Iconity in Leninist ‘Monumental’ Propaganda. Visual Communication. 7(1), 27-56.
Laughey, D. (2010). Medya Çalışmaları: Teoriler ve Yaklaşımlar. Ali Toprak (Çev.). İstanbul: Kalkedon.
Mardin, Ş. (1992). İdeoloji. İstanbul: İletişim.
Marx, K. ve Engels, F. (2013). Alman İdeolojisi. Tonguç Ok & Olcay Geridönmez (Çev.). İstanbul: Evrensel
McLellan, D. (2005). İdeoloji. Barış Yıldırım (Çev.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
Moore, C. (2010). Propaganda Prints: A History of Art in the Service of Social and Political Change. London: A&C Black.
Morss, S. B. (2004). Rüya Alemi ve Felaket: Doğuda ve Batıda Kitlesel Ütopyanın Tarihe Karışması. Tuncay Birkan (Çev.). İstanbul: Metis.
Parsa, S. (1999). Televizyon Göstergebilimi. Kurgu Dergisi. 16, 15-28.
Qualter, T. H. (1980). Propaganda Teorisi ve Propagandanın Gelişimi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 35(1), 255-307.
Rifat, M. (2009). Göstergebilimin ABC’si. İstanbul: Say.
Stanley, J. (2015). How Propaganda Works. New Jersey: Princeton University.
Starks, T. (2008). The Body Soviet: Propaganda, Hygiene, and the Revolutionary State. Wisconsin: The University of Wisconsin.
Therborn, G. (1989). İktidarın İdeolojisi ve İdeolojinin İktidarı. İrfan Cüre (Çev.). İstanbul: İletişim.
Thompson, J. B. (2013). İdeoloji ve Modern Kültür. İdil Çetin (Çev). Ankara: Dipnot.
Trzeciak, K. (2015). The Petrified Utopia: Monumental Propaganda, Architecture Parlante, and the Question about (De)Materialisation of Monuments. Philosophy Study, 5(1), 29-34.
Vardar, B. (2007). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual.
Vivas, E. (1935). Art, Morals and Propaganda. International Journal of Ethics, 46(1), 82-95.
Williams, R. (2012). Anahtar Sözcükler. Savaş Kılıç (Çev.). İstanbul: İletişim.
Wolff, J. (1993). The Social Production of Art. London: Macmillan.
Yaylagül, L. (2006). Kitle İletişim Kuramları: Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar. Ankara: Dipnot.
http://www.artrusse.uk/blog/post/news/art-russe-adds-mukhina-bronze-statuettecollection/?page=%204#sthash.VhcTksGb.dpbs, Erişim Tarihi: 04.04.2018
https://www.rbth.com/arts/multimedia/people/2017/02/10/russias-revolutionary-sculptor-ivan-shadr_699901, Erişim Tarihi: 04.04.2018