MEHMET SERKAN ERGÜNE

Analysis in respect of the Turkish code of obligations no. 6098 of consequences attached to lump sum fee in contracts for work

Eser sözleşmesinde tarafların edimleri arasında kurulmuş olan denge, sonradan gelişen bir takım olaylar sebebiyle yüklenicinin aleyhine tahammül edilemeyecek kadar bozmuş olabilir. Bu ihtimali dikkate alan kanun koyucu, götürü bedelin kararlaştırıldığı hâllerde, eser sözleşmesinin değişen hâl ve şartlara uyarlanmasını, tarafların edimleri arasındaki dengenin yeniden sağlanmasını öngörmüştür. TBK.m.480/f. IIde yer alan düzenleme, sözleşmelerin ifasını koşulların değişmemesi şartına bağlayan ve temelini dürüstlük kuralında bulan clausula rebus sic stantibus teorisine dayanmaktadır. Clausula rebus sic stantibus teorisi için aranan şartlar gerçekleştiği takdirde yüklenici, götürü bedelin bağlayıcılığından kurtulma yönünde bir yenilik doğuran hakka sahip olmaktadır. TBK.m.480/f. IInin getirdiği esaslı değişiklik de burada karşımıza çıkmaktadır; zira kanun koyucu yüklenicinin bu hakkı nasıl kullanacağı yönündeki tartışmalara son verecek bir düzenleme getirmiştir.

The balance between performances of parties in a contract for work may be disrupted intolerably to the detriment of the contractor due to some later events. Considering this possibility, the lawmaker introduced the adaptability of contracts for work according to the changing circumstances and restoration of the balance between performances of parties where lump sum fee is at issue. This provision set out in TCO no. 6098, article 480/II is based on the clausula rebus sic stantibus theory, which makes performance of contracts conditional upon the persistence of circumstances and which is based on the principle of objective good faith. When conditions of clausula rebus sic stantibus theory are met, the contractor will have a formative right [Gestaltungsrecht] relieving him from the restrictive nature of the lump sum fee. We see the fundamental amendment introduced by TCO no.6098, article 480/ II at this point; for the lawmaker brought in a regulation that will end discussions on how the contractor will exercise this right.

___

Akyol, Şener: Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı [Rule of Objective Good Faith and Prohibition of Abuse of Rights], 2. Edition, İstanbul 2006.

Aral, Fahrettin: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri [Law of Obligations Special Obligation Relationships], 8. Edition, Ankara 2010.

Arat, Ayşe: Sözleşmenin Değişen Şartlara Uyarlanması [Adaptation of Contract to Changing Circumstances], Ankara 2006.

Baygın, Cem: Türk Hukukuna Göre İstisna Sözleşmesinde Ücret ve Tabi Olduğu Hükümler [Fee in Contracts for Work and Provisions Applicable under Turkish Law], İstanbul 1999.

Baysal, Başak: Sözleşmenin Uyarlanması [Adaptation of Contract], İstanbul 2009. (Uyarlama/Adaptation).

Baysal, Başak: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununun 480. Maddesinin Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Prof. Dr. İl Han Özaya Armağan, Cilt: LXIX, Sayı: 1-2, 2011 [Evaluation of Article 480 of Turkish Code of Obligations no.6098, Periodical of İstanbul University Faculty of Law, Tribute to Prof. Dr. İl Han Özay, Volume: LXIX, No: 1-2, 2011], p. 475-482. (6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununun 480. Maddesinin Değerlendirilmesi/Evaluation of Article 480 of Turkish Code of Obligations no.6098).

Buz, Vedat: Borçlunun Temerrüdünde Sözleşmeden Dönme [Rescission of Contract in Default of Debtor], Ankara 1998.

Dural, Mustafa: Borçlunun Sorumlu Olmadığı İmkânsızlık [Impossibility with No Liability of Obligor], İstanbul 1976.

Dural, Mustafa/Sarı, Suat: Türk Özel Hukuku [Turkish Private Law], Volume: I, Temel Kavramlar ve Medenî Kanunun Başlangıç Hükümleri [Basic Concepts and Introductory Provisions of the Civil Code], 6. Edition, İstanbul 2011.

Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler [Law of Obligations General Provisions], 12. Edition, İstanbul 2010.

Ergüne, Mehmet Serkan: Olumsuz Zarar [Reliance Damages], İstanbul 2008.

Erman, Hasan: İstisna Sözleşmesinde Beklenilmeyen Haller (BK. m.365/2) [Hardship in Contracts for Work (TCO no.818 Art.365/2)], İstanbul 1979.

Gauch, Peter: Der Werkvertrag, 4. Auflage, Zürich 1996.

Gautschi, Georg: Berner Kommentar, Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Das Obligationenrecht, 2. Abteilung: Die einzelnen Vertragsverhältnisse, 3. Teilband: Der Werkvertrag, Artikel 363-379 OR, Bern 1967.

Gökyayla, Emre: Eser Sözleşmesinde Ek İş ve İş Değişikliği [Additional Work and Change Orders in Contracts for Work], İstanbul 2009.

Gökyayla, Emre: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Eser Sözleşmesine İlişkin Hükümlerin Değerlendirilmesi, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Özel Hukuk Sempozyumu Özel Sayısı, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümlerinin Değerlendirilmesi Sempozyumu (3-4 Haziran 2011), Prof. Dr. Cevdet Yavuza Armağan [Evaluation of Provisions Governing Contracts for Work under Turkish Code of Obligations no. 6098, Marmara University Faculty of Law Journal of Legal Studies, Private Law Symposium Special Edition, Symposium for Evaluation of Provisions of the Turkish Code of Obligations no. 6098 (3-4 June 2011), Tribute to Prof. Dr. Cevdet Yavuz], İstanbul 2011, p. 577-591. (Eser Sözleşmesine İlişkin Hükümlerin Değerlendirilmesi/Evaluation of Provisions Governing Contracts for Work).

Gülekli, Yeşim: Aşırı İfa Güçlüğü ve Alacaklının Tasavvurunun Boşa Çıkması Halinde İşlem Temelinin Çökmesi Öğretisi, Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, No. 18 [Doctrine of Frustration of Contract in Case of Hardship and Obligors Frustration, Periodical of Comparative Law Studies, No. 18], İstanbul 1990, p. 43-69.

Gümüş, Mustafa Alper: Borçlar Hukuku Özel Hükümler [Law of Obligations Special Provisions], Volume: 2, İstanbul 2010.

Gürpınar, Damla: Eser Sözleşmesinde Ücretin Artırılması ve Eksiltilmesi [Increase and Reduction of Fee in Contracts for Work], İzmir 2006.

Gürsoy, Kemal Tahir: Hususi Hukukda Clausula Rebus Sic Stantibus (Emprevizyon Nazariyesi) [Clausula Rebus Sic Stantibus (Imprevision Theory) in Private Law], İstanbul 1950.

Kaplan, İbrahim: İnşaat Sözleşmelerinde Yapı Sahibinin Ücret Ödeme Borcu ve Yerine Getirilmemesinin Sonuçları, İnşaat Sözleşmeleri (Yönetici- İşletmeci, Mühendis ve Hukukçular İçin Ortak Seminer) [Owners Fee Payment Obligation in Construction Contracts and Consequences of Non-payment, Construction Contracts (Common Seminar for Executives, Operators, Engineers and Lawyers], Ankara 18-29 March 1996, p. 105- 171.

Kartal, Bilal: Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi [Contract of Construction against Condominium], Ankara 1993.

Kocayusufpaşaoğlu, Necip: İşlem Temelinin Çökmüş Sayılabilmesi İçin Sosyal Felaket Olarak Nitelenebilecek Olağanüstü Bir Olayın Gerçekleşmesi Şart mıdır? Prof. Dr. M. Kemal Oğuzmanın Anısına Armağan [Is it Necessary for an Extraordinary Circumstance that can be Characterized as a Social Disaster to Take Place for Considering a Contract's Purpose as Frustrated?, Tribute to Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman], İstanbul 2000, p. s. 503-514.

Oftinger, Karl: Cari Akitlerin Temellerinde Buhran İcabı Tahavvül (Clausula rebus sic stantibus hakkında), Translated by: Bülent Davran, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt: VIII, Sayı: 3-4 [Amendment of Elements of Current Contracts due to Crisis (About Clausula rebus sic stantibus), Periodical of the Istanbul University Faculty of Law, Volume: VIII, No: 3-4], p. 598-622.

Oğuzman, M. Kemal/Barlas, Nami: Medenî Hukuk [Civil Law], 17. Edition, İstanbul 2011.

Oğuzman, M. Kemal/Öz, M. Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler [Law of Obligations General Provisions], Volume: I, 9. Edition, İstanbul 2011.

Oser, Hugo/Schönenberger, Wilhelm: Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, V. Band: Das Obligationenrecht, 2. Teil (Halbband): Art. 184-418, 2. Auflage, Zürich 1936.

Öz, M. Turgut: İş Sahibinin Eser Sözleşmesinden Dönmesi [Owners Rescission of Contract for Work], İstanbul 1989. (Eser Sözleşmesi/Contract for Work).

Öz, M. Turgut: Yönetim (Management) Sözleşmesi [Management Contract], İstanbul 1997. (Yönetim Sözleşmesi/Management Contract).

Özsunay, Ergun: Medenî Hukuka Giriş [Introduction to Civil Law], 5. Edition, İstanbul 1986.

Seliçi, Özer: Borçlar Kanuna Göre Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi [Termination of Continuous Contractual Obligation Relationships Under the Code of Obligations], İstanbul 1977. (Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi/Termination of Continuous Obligation Relationships).

Seliçi, Özer: İnşaat Sözleşmelerinde Müteahhidin Sorumluluğu [Liability of Contractor in Construction Contracts], İstanbul 1978. (Müteahhidin Sorumluluğu/Liability of Contractor).

Serozan, Rona: Sözleşmeden Dönme [Rescission of Contract], 2. Edition, İstanbul 2007.

Sungurbey, İsmet: Medenî Hukuk Sorunları [Civil Law Issues], Volume: I, İstanbul 1973.

Tandoğan, Halûk: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri [Law of Obligations Special Obligation Relationships], Volume: II, 3. Edition, Ankara 1987.

Tekinay, Selâhhatin S./Akman, Sermet/Burcuoğlu, Halûk/Altop, Atillâ: Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler [Law of Obligations General Provisions], 7. Edition, İstanbul 1993.

Topuz, Seçkin: Türk İsviçre ve Alman Borçlar Hukukunda Denge Bozulması ve İfa Güçlüğü Durumlarında Sözleşmeye Müdahale [Intervention to Contract in the Events of Disturbance of Equilibrium and Hardship under Turkish Swiss and German Laws of Obligation], Ankara 2009.

Torun, Enis: İstisna Akdinde (Eser Sözleşmesinde) Ücretin Götürü Yöntemle Saptanması ve Sonuçları (BK.m.365) I-II, Yargıtay Dergisi, Cilt: 8, Temmuz-Ekim 1982, Sayı: 3-4 [Indication of Fee on Lump Sum Basis in Contracts for Work and Its Consequences (TCO no.818 Art.365) I-II, Journal of the Court of Appeals, Volume: 8, July-October 1982, No: 3-4], p. 410-427; 567-581.

Tunçomağ, Kenan: Türk Borçlar Hukuku, [Turkish Law of Obligations], Volume: II, Special Obligation Relationships, İstanbul 1977.

Yavuz, Cevdet/Acar, Faruk/Özen, Burak: Borçlar Hukuku Dersleri Özel Hükümler [Law of Obligations Lectures], 9. Edition, İstanbul 2011.

Zevkliler, Aydın/Gökyayla, K. Emre: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 11. Bası, [Law of Obligations Special Obligation Relationships], 11. Edition, Ankara 2010.

Zindel, Gaudenz G./Pulver, Urs: Basler Kommentar, Obligationenrecht I, Art. 1-529 OR, Herausgeber: Heinrich Honsell/Nedim Peter Vogt/Wolfgang Wiegand, 4. Auflage, Basel 2007.