Mantık eğitiminde soru-cevap yöntemi

İslâm kültürü içerisinde medreselerin kuruluşundan günümüze kadar eğitim müesseselerinde okutulmakta olan mantık dersi, bilginin temellendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Hayatî öneme haiz olan bu dersin öğretimiyle öğrenci başarısını olumlu yönde etkileyeceği düşünülmektedir. Ancak mantık öğretimi sırasında birtakım zorluklarla karşılaşılmaktadır. Bu zorlukları aşmak için farklı yöntemlerin kullanılması gerekli görülmüştür. Bu makalede tarihten günümüze, eğitimde çokça kullanılan yöntemlerden biri olan soru-cevap yöntemi kısaca tanıtılarak; bu tarzda yazılmış bazı mantık kitaplarından hareketle mantık eğitiminde soru-cevap yönteminin nasıl uygulanabileceği gösterilmeye çalışılmıştır.

Question and answer method of education of logic

The lesson of logic is very important for students to base their knowledge in reason from the establishment of Madrassas to the present. Teaching of this important lesson in the schools will affect positively the achievements of students. However, the teaching of logic has encountered some difficulties. It seems to be necessary to use different techniques to overcome these difficulties. In this study, question and answer method which has been mostly used in education is summarized briefly. Departing on some logic books which have been written in this form, we will try to put some examples about how we can use this question and answer method in the teacing of logic.

___

Ahmed b. Muhiddin eş-Şemitli; ed-Delâletü fî-İlmi’l-Mantık, yayınevi yok, Beyrut, 1307.

Ankaravî Mehmet Emin Efendi; Fetâva’l-Ankaravî, İstanbul, yayınevi yok, 1864.

Arslan, Mehmet (Editör); Öğretim İlke ve Yöntemleri, Ankara: Anı Yay., 2010.

Aydın, M. Zeki; Din Öğretiminde Yöntemler, Ankara: Nobel Yay., 2007.

Çapak, İbrahim; Ana Hatlarıyla Mantık, İstanbul: Ensar Yay., 2012.

Çatalcalı Ali Efendi; Fetava-yı Ali Efendi, İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1311-1312.

Doğanay, A.; (Editör) Öğretim İlke ve Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi, 2011.

Ebû Hamid Gazâlî; Düşünme, Konuşma ve Söz Üzerine, çev. A. Kamil Cihan, İstanbul: İnsan Yay., 2002.

Ebû Hamid Gazâlî; Felsefenin Temel İlkeleri, çev. C. Erdemci, Ankara: Vadi Yay., 2001.

Ebû Nasr el-Fârâbî; “Mantıkta Kullanılan Lafızlar”, (Kitabu’l-Elfâz’l-Müsta’mele fi’l-Mantık, çev. Sadık Türker), Kutadgu Bilig, İstanbul, 2002, II.

Ebû Nasr el-Fârâbî; Harfler Kitabı (Kitâbu’l-hurûf), (çev. Ö. Türker), İstanbul: Litera Yay., 2008.

Emiroğlu, İbrahim; Klasik Mantığa Giriş, Ankara: Elis Yay., 2011.

Esîrüddin el-Ebherî; İsagûci, Vezirhani Matbaası, İstanbul, 1287.

––––; Tenzîlü’l-Efkâr fî Ta’dîli’l-Esrâr, Süleymaniye Ktp. Reisü’l-Küttap Mustafa Efendi, Nr. 569. https://www.yazmalar.gov.tr.

İbn Sînâ; II. Analitikler, çev. Ö. Türker, İstanbul: Litera Yay., 2006.

––––; İşaretler ve Tembihler, çev. A. Durusoy, M. Macit, E. Demirli, İstanbul: Litera Yay., 2005.

––––; Uyûnu’l-Hikme, Resâil-u İbn Sînâ içinde, thk. H. Z. Ülken, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., 1953.

İskilipli Atıf Efendi; “Muînu’t-Talebe”, Dersaadet, İstanbul: Asitane Yay., 1326, İsagûci Risaleleri içinde.

Kindî; Felsefî Risâleler, çev. M. Kaya, İstanbul: İz Yay., 1994.

Mahmut Manisevî; “Muğni’t-Tullâb”, Asitane Yay., tsz, yer yok, İsagûci Risaleleri içinde.

Mehmed Zihni Efendi; Elğâz-ı Fıkhiyye, İstanbul: Kasbar Matbaası, 1309.

“Mesâil-i Mantıkıyye”, Asitane Yay., tsz, yer yok. İsagûci Risaleleri içinde.

Muhammed Hilmi Nevşehrî; Hulasatu’l-Mantık, Asitane Yay., tsz, yer yok. İsagûci Risaleleri içinde.

Hüseyin Hıfzî; Zübdetü’l-Mantık, Asitane Yay., tsz, yer yok, İsagûci Risaleleri içinde.

Muhammed Hilmi Nevşehrî; Hulasatu’l-Mantık, Asitane Yay., tsz, yer yok, İsagûci Risaleleri içinde.

Necmeddin Ali b. Ömer el-Katibî el-Kazvînî; er-Risâletü’ş-Şemsiyye fî-Kavâidi’l-Mantıkıyye, İstanbul, 1301.

Öner, Necati; Felsefe Yolunda Düşünceler, Ankara: MEB Yay., 1995.

––––; Klasik Mantık, Ankara: Ankara Üni. İlahiyat Fak. Yay., 2009.

Şemseddin Muhammed Hamza el-Fenârî; Fenârî ala Metni İsagûci, İstanbul, yayınevi yok, 1309.

Şenel, Cahid; “Hüseyin Hıfzı Efendi’nin Zübde-i Mantık Yahut Sualli Cevaplı Îsagûci Adlı Eserinin Transkripti”, İslâmî İlimler Dergisi, Yıl 7, Cilt 7, Sayı 2, Güz 2012.

Şeyhu’l-İslâm Feyzullah Efendi; Fetavây-ı Feyziye, haz. Süleyman Kaya, İstanbul: Klasik Yay., 2009.