16. yy Osmanlı Coğrafyasında Karanlıkta Kalmış Nakşi-Ahrari, Yesevi ve Kübrevi Şeyhleri

Bu araştırmada, ilk defa ilim kamuoyuna sunulan Muhyî-i Gülşenî'nin (Ö.1604) Ahrarî şeyhlerin Osmanlı dönemindeki vaziyetlerini ortaya koyan Reşehât tercümesi ile Zeyli'nin muhtevi olduğu malumat değerlendirilmiş; metnin çevirimyazısı verilmiş ve değerlendirilme yapılmıştır. Muhyî-i Gülşenî'nin Reşehât tercümesi ile eserin önüne ilâve edilen Zencîr-i Zeheb adlı risale, Ahrarî Nakşibendîlik cereyanının Osmanlı dönemini ilk elden ve birkaç veçheden aydınlatan orijinal bir kaynak özelliği taşır.

Nakşi-Ahrari, Yesevi and Kübrevi Sheiks Neglected in 16 th Century Ottoman Territory

This investigation, a first presentation of Muhyî-i Gülşenî's (d. 1604) translation Reşehât that narrates the condition of Ahrarî sheiks in Ottoman era and this book's supplement Zeyl to the scientific community, consists of the assessment of the contents of these books, the transcription of the texts and a conclusion. Muhyî-i Gülşenî's translation Reşehât and the treatise Zencîr-i Zeheb that was supplemented as a preface are the original resources that illuminate the course of Ahrarî Nakşîbendism movement in Ottoman era from different aspects with an immediate point of view.

PDF

___

Alî-şîr Nevâyî, Nesâyimü'l-mahabbe min şemâyimi'l-fütüvve, Hzr.: Kemal Eraslan, Ankara 1996.

Ayvansarayî, Hadîkatu'l-cevâmi', c. I, İstanbul trsz.

DeWeese, Devin "The Eclipse of the Kubravîyah in Central Asia", Iranian Studies, 21:1-2 (1988), S. 67-68, 75.

Faroqhi, Suraiya, Hacılar ve Sultanlar- Osmanlı Döneminde Hac 1517-1638, İstanbul 1995.

Kara, Mustafa, "Molla İlâhî'ye Dair", Osmanlı Araştırmaları VII-VIII, İstanbul 1988, s. 365-392.

Koç, Mustafa, "Babilden Bâleybelene: İlk Yapma Dil, İlk Kutsal Dil", Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları, İstanbul, (5) 2004, s. 211-240.

Köprülü, Fuat, "Âşık Çelebi", İslâm Ansiklopedisi, c. I, İstanbul 1942.

Köprülü, Fuad, İlk Mutasavvıflar, Ankara 1991.

Kufralı, Kasım, "Molla İlâhî ve Kendisinden Sonraki Nakşîbendiyye Muhiti", İÜEF Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 1949, s. 129-151.

Lamiî Çelebi, Nefehatü'l-üns Tercümesi, İstanbul 1275.

Muhammed bin Süleyman el-Kefevî, Kitâbü A'lâmü'l-Ahyâr min Fukahâi Mezhebi Nu'mâni'l-Muhtâr, Süleymaniye Ktp. Halet Efendi, no. 630.

Muhyî-yi Gülşenî, Menâkib-i İbrâhîm-i Gülşenî ve Şemleli-zâde Ahmed Efendi Şîve-i Tarîkat-i Gülşenîye, Yay.: Tahsin Yazıcı, Ankara 1982.

Necdet Tosun, Bahâeddîn Nakşbend Hayatı, Görüşleri, Tarikatı, İstanbul 2002.

Muhyî-yi Gülşenî, Asl al-Makâsıd ve Fasl al-Marâsıd, Bibliotheque Nationale de France, Persah 188.

Muhyî-yi Gülşenî, Mecmua, Mısır Milli Kütüphanesi, Mecâmi-i Türkî no. 23.

Nev'îzâde Atâî, Şakaik-ı Nu'maniye ve Zeyilleri Hadaiku'l-Hakaik fi Tekmileti'ş-Şakaik, haz. Abdülkadir Özcan, c. II, İstanbul 1989.

Seydî Ali Reis, Mir'atü'l-Memâlik, Dersaadet, 1313.

Sûdî, Şerh-i Dîvân-ı Hafız, İskenderiye-Bulak, 1250.