O ince çizgi: Osmanlı son dönemi pratiğinde eşkıyalıkla kahramanlık arasında salınanlar

Osmanlının son dönemlerine damgasını vuran büyük savaşlar ve yükselen milliyetçi çatışmaların geleneksel eşkıyalık pratiklerine belli bir meşruiyet hâlesi içinde kendilerini yeniden üretebilecekleri uygun ortam sunduğunu biliyoruz. Kimi özel ve resmi belgeler ışığında, bu deneme bu özel konjonktürde eşkıyalık pratiğiyle savaş zamanlarının ulusal mitoslarının milis muharebeleri üzerinden kahramanlaştırdığı kimi eylemlerin nasıl iç içe geçebileceğini Orta Karadeniz bölgesi örnekleri üzerinden göstermeyi hedefliyor.

That fine line: Oscillating between banditry and heroism in the late ottoman practice

It is known that the great wars and increasing nationalist conflicts that dominated the late Ottoman history have produced suitable ground for the traditional practice of banditry to reproduce itself with a certain degree of legitimacy in different forms. Based on some private and archival documentation, the present article demonstrates through certain examples from the Central Black Sea region, how such practices of banditry intermingles easily with the acts of militia warfare which were often perceived as a story of heroism under the national myths emerged during times of war.

___

Arşiv Kaynakları

Çürüksulu Ali Paşazâde Fuad Beyin şahsi evrakı (Ordu/Perşembe) Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA).

British National Archive, Foreign Office series (FO) Birgün gazetesi, 28 Haziran 2008.

Kitap ve Makaleler

Arif Cemil. (1997) I. Dünya Savaşında Teşkilat-ı Mahsusa, İstanbul: Arma Yayınları.

Beşikçi, Mehmet. (2012) The Ottoman Mobilization of Manpower in the First World War. Between Voluntarism and Resistance, Leiden: Brill.

Gingeres, Ryan. (2009) Sorrowful Shores: Violence, Ethnicity and the End of the Ottoman Empire, 1912-1923, Oxford: Oxford University Press.

Gerlach, Christian. (2010) Extremely Violent Societies. Mass Violence in the Twentieth-Century World, New York: Cambridge University Press.

Hobsbawm, Eric J. (2011) Eşkıyalar, çev. Osman Akınhay, İstanbul: Agora Kitaplığı.

Koliopoulos, John S. (2012) Osmanlı İmparatorluğunun Yunan Topraklarında Eşkıyalık ve Ayaklanmalar, Kebikeç, 33, 251-270.

Küçük, Yaşar. (2006) Doğu Karadeniz Bölgesi Eşkıya ve Kabadayıları, Trabzon: Serander Yayınları.

Özel, Oktay. (2003) Çürüksulu Ali Paşa ve Ailesi Üzerine Biyografik Notlar, Kebikeç, 16, 95-144.

Özel, Oktay., (2011) Migration and Power Politics: the Settlement of Georgian Immigrants in Turkey (1878-1908) Middle Eastern Studies, 46/4, 477-496.

Polat, Nâzım H. (1991) Müdafaa-i Milliye Cemiyeti, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

Reid, James J. (2000) Crisis of the Ottoman Empire, Prelude to Collapse, 18391878, Stuttgart: Franz Steiner Verlag.

Safi, Polat. (2012) The Ottoman Special Organization Teşkilat-ı Mahsusa: An Inquiry into its Operational and Administrative Characteristics, Basılmamış doktora tezi, Bilkent Üniversitesi Tarih Bölümü.

Sarısaman, Sadık. (2002) Trabzon Mıntıkası Teşkilat-ı Mahsusa Heyet-i İdaresinin Faaliyetleri ve Gürcü Lejyonu, XIII. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, Cilt 3/1, Ankara: TTK Basımevi, 495-533.

Topallı, Osman Fikret. (2011) Müdafaa-i Hukuk ve İstiklal Harbi Tarihinde Giresun, Haz. Veysel Usta, Trabzon: Serander Yayınları.

Zürcher, Erik Jan. (1996) Between Death and Desertion: The Experience of the Ottoman Soldier in World War I, Turcica, 28, 235-258.

(Yazar adı yok), Müdafaa-i Milliye Cemiyeti Mecmuasıdır. Müdafaa-i Milliye Cemiyetinin bidâyet-i teşkili olan 1328 senesi Kânunsânisinin ondokuzundan 1329 senesi Kânunsânisi ondokuzuna kadar bir senelik muamelât-ı umûmiyesiyle cemiyet nâmına vârid olan iânât ve teberrüât ve sarfiyyât ve müressilâtı muhtevîdir, İstanbul, 1329.

(Yazar adı yok), 19ncu Süvari Numune Alayı Komutanı Erzincanlı Süleymanoğlu Ahmed Hamdi Beyin Hatıraları (1311-1343), Genelkurmay ATASE Başkanlığı Askeri Tarih Bülteni, 37 (1994), 146-193.