Kürtçe İçin İlk Dil Planlaması Örnekleri: Rojî Kurd ve Hetawî Kurd Dergilerinde Dil ve Eğitim Tartışmaları

Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nin son yıllarında 1912-1914 ve 1918-1920 tarihleri arasında olmak üzere iki dönem şeklinde faaliyet gösteren ilk legal Kürt öğrenci derneği olan Kürt-Talebe Hêvî Cemiyetî’inin birinci dönemi yayın organları olan Rojî Kurd ve Hetawî Kurd dergilerinde yer alan dil ve eğitim tartışmaları incelenmiştir. Bu tartışmalar dil planlaması kategorileri ışığında değerlendirilerek o dönem Kürtçe için öngörülen dil planlamalarının sınırları belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla Rojî Kurd ve Hetawî Kurd dergilerinin içerik analizi yapılmıştır. Daha sonar bu yayınlarda yer alan dil ve eğitim yazıları ve tartışmaları incelenerek bu tartışmalardaki fikir, öneri ve pratikler dil planlaması kategorilerine göre yorumlanmıştır.

The First Language Planning Examples for Kurdish: Discussions on Language and Education in Rojî Kurd and Hetawî Kurd Periodicals

Abstract: In this study, language and education discussions in Rojî Kurd and Hetawî Kurd periodicals were examined. These two periodicals were official publication organs of the Kurdish-Student Hevi Association, the first legal Kurdish student association active in two periods between 1912-1914 and 1918-1920 in the last years of the Ottoman Empire. These discussions were evaluated in the light of language planning categories in order to determine the limits of the language planning for Kurdish at that time. For this purpose, content analysis of Rojî Kurd and Hetawî Kurd periodicals was carried out. Then, the language and educa tional articles and their discussions in these publications were examined and the ideas, suggestions and practices in these discussions were interpreted in accordance with the categories of language planning

PDF

___

Alan, Ahmet. Hetawî Kurd (1913-1914). İstanbul: Avesta, 2016.
Beltekin, Nurettin. “Özneleşme Sürecinde Okul ve Bilgiyle İlişki: Kürt Politik Aktörlerin Eğitimsel Deneyimleri Üzerine Bir Araştırma”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Entitüsü, Eğitim Yönetimi ve Politikası Anabilim Dalı, 2012.
Cooper, Robert. L. Language Planning and Social Change. Cambridge: Cambridge University Press, 1989.
Freire, Paulo.; M acedo, Donaldino. Okuryazarlık: Sözcükleri ve Dünyayı Okuma. Ankara: İmge Kitapevi, 1998.
Hassanpour, Amir. Kürdistan'da Milliyetçilik ve Dil: 1918-1985. İ. Bingöl ve C. Gündoğan (Çev.). İstanbul: Avesta, 2005.
Hornberger, Nancy. H. “Frameworks and Models in Language Policy and Planning” Ricento, Thomas. (Ed.). An Introduction to Language Policy: Theory and Method (24-41). Oxford: Blackwell Publishing, 2006.
Kloss, Heinz. Research Possibilities on Group Bilingulism: A Report. Quebec: International Center for Research on Bilingulism, 1969.
Kurdistan - İlk Kürt Gazetesi (1989-1902). c. 1. Haz. Bozarslan, M. Emin. Uppsala: Deng Yayınevi, 1991.
Kurt, Şehmus. “Türkiye'de Kürtçe Öğretim Deneyiminin İncelenmesi (1968-2018)”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kürt Dili ve Kültürü Anabilim Dalı, Diyarbakır, 2020.
Kürdoloji Çalışmaları Grubu. Yüzüncü Yılında Rojî Kurd-1913. İstanbul: İstanbul Kürt Enstitüsü Yayınları, 2013.
Malmîsanij. Kürt Talebe-Hêvî Cemiyeti - İlk Legal Kürt Öğrenci Derneği (1912-1920). İstanbul: Avesta, 2002.
Malmîsanij. Yirminci Yüzyılın Başında Diyarbekir'de Kürt Ulusçuluğu. İstanbul: Vate, 2010.
Ricento, Thomas. “Theoretical Perspectives in Language Policy: An Overview” Ricento, Thomas. (Ed.). An Introduction to Languge Policy (3-9). Oxford: Blackwell Publishing, 2006.
Schiffman, Harold. “Language Policy and Linguistic Culture” Ricento,Thomas. (Ed.). An Introduction to Language Policy (111-125). Oxford: Blackwell Publishing, 2006.
Schiffman, Harold. Linguistic Culture and Language Policy. London: Routledge, 1996.
Sidal, Süleyman. “Yeni Toplumsal Hareketler Bağlamında Türkiye'de Kürtçe Anadilde Eğitim Talepleri: TZP Kurdi Örneği (2006-2011)”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi Anabilim Dalı, 2019.
Serfiraz, Mesud. “Kovara Hetawî Kurd: Nasandin û Naveroka Wê” Zend, Havin, 2012, ss. 66- 72.
Thiong'o, Ngugi Wa. Decolonising the Mind - The Politics of Language in African Literature. Harare: Zimbabwe Publishing House, 1983.