Nesime Kübra TERZİOĞLU, Müzeyyen ELDENİZ ÇETİN

Özel Eğitimde Serbest Zaman Becerileri ile İlgili Yapılan Çalışmaların Genel Eğilimleri

Araştırmanın amacı özel eğitimde serbest zaman becerileri ile ilgili 2000-2017 yılları arasında yapılmış olan çalışmaların içerik ve yöntemsel eğilimlerini belirlemektir. Araştırma konusu ve amacı nedeniyle bu araştırmada doküman incelemesi metodu kullanılmıştır. Araştırma sürecinde ulaşılan dokümanlar internet aracılığı ile elektronik bir formatta elde edilmiştir. Mevcut araştırmada dokümanlara ulaşmak amacı ile Google Akademik arama motoru, Yükseköğretim Kurulu’nun (YÖK) Ulusal Tez Merkezi internet sitesi ve Abant İzzet Baysal Üniversitesi Kütüphanesi abone veri tabanları kullanılmıştır. Bu veri tabanlarına “boş zaman”, “serbest zaman”, “rekreasyon” gibi anahtar kelimeler kullanılarak dokümanlara ulaşabilmek için taramalar yapılmıştır. İnceleme sonucunda tam metnine ulaşılmayan, kullanım izni olmayan ve 2000 yılından önce yayınlanan çalışmalar mevcut araştırmaya dâhil edilmemiştir. Ayrıca hem tezi hem de tezden üretilen makalesi olan araştırmalardan yalnızca biri değerlendirmeye alınmıştır. Çalışmalar betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Araştırma kapsamında toplanan veriler her bir araştırma sorusuna karşılık gelecek şekilde verilerin frekansları hesaplanmıştır. Elde edilen veriler tablolar ve grafikler ile sunularak yorumlanmıştır.

General Trends of Studies on Leisure Time Skills in Special Education

Aim of this study is to identify the contents and methodological tendencies of studies related to leisure time activity skills, conducted between 2000-2017. Because of its context and purpose, document review method is used in this study. The documents have been accessed in electronic form through internet. In order to access the documents, Google Scholar search engine, website of Higher Education Council (YOK) National Thesis Center and Abant İzzet Baysal University Library database have been used. By entering key words; such as “free time”, “leisure time” and “recreation”, documents have been scanned and reviewed. During the review process, studies written before 2000 and are prohibited to use or whose full text is not provided have not been included in the study. Also, only one of the researches, which is in thesis form and an article based on that thesis, has been included. At the end of this limitation, a total of 42 studies have been included in the research. The studies have been analyzed through descriptive analysis method. Data gathered during the study was calculated the frequency of the data correspondingly to each research question. The obtained data are presented and interpreted in tables and graphs.

PDF

___

Aitchison, C. (2000). Young disabled people, leisure and everyday life: Reviewing conventional definitions for leisure studies. Annals of Leisure Research, 3(1), 1-20.
Aitchison, C. (2003). From leisure and disability to disability leisure: Developing data, definitions and discourses. Disability & Society, 18(7), 955- 969. Doi: 10.1080/0968759032000127353
Altundağ, M., Ural, M., Eratay, E. ve Aydoğan, Y. (2017). Yetersizliği olan ve olmayan okulöncesi çocuklara verilen seramik eğitimi ve uygulamaların değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 1-16.
Aslan, Y. ve Eratay, E. (2009). Zihin engelli bireylere kumaş üzerine çizilen desene pul işleme becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10(2), 15-34.
Baş, T. ve Akturan, U. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin. Bayram, E. (2016). Zihinsel yetersizliği olan ve olmayan ergenlerin boş zamanlarını değerlendirme biçimleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Braun, K. V. N., Yeargin-Allsopp, M. ve Lollar, D. (2006). Factors associated with leisure activity among young adults with developmental disabilities. Research in Developmental Disabilities, 27(5), 567-583.
Brown, M. ve Gordon, W. A. (1987). Impact of impairment on activity patterns of children. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 68, 828-832.
Brown, R. I., Brown P. M. ve Bayer, M. B. (1994). A quality of life model: New challenges arising from a six year study. D. Goode, (Ed.), Quality of life for persons with disabilities içinde (39-56). Cambridge, MA: Brookline.
Bult, M. K., Verschuren, O., Gorter, J. W., Jongmans, M. J., Piškur, B. ve Ketelaar, M. (2010). Cross-cultural validation and psychometric evaluation of the Dutch language version of the Children’s Assessment of Participation and Enjoyment (CAPE) in children with and without physical disabilities. Clinical Rehabilitation, 24(9), 843-853.
Bult, M. K., Verschuren, O., Jongmans, M. J., Lindeman, E. ve Ketelaar, M. (2011). What influences participation in leisure activities of children and youth with physical disabilities? A systematic review. Research In Developmental Disabilities, 32(5), 1521-1529.
Caldwell, L. L. ve Gilbert, A. A. (1990). Leisure, health, and disability: A review and discussion. Canadian Journal of Community Mental Health, 9(2), 111-122.
Çankaya, Ö. ve Eratay, E. (2012). Zihinsel engelli öğrencilere harosa örgü örme becerisinin öğretiminde eş zamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 11- 34.
Çay, E. (2017). Zihinsel yetersizliği olan bireylere serbest zaman becerilerinin küçük grupla öğretiminde video ipucunun etkililiği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Çöl, G. (2015). Özel gereksinimi olan çocukların boş zaman aktivitelerine katılımını etkileyen faktörler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Çuhadar, S. (2008). Resimli etkinlik çizelgeleri ile sunulan öğretim sürecinin otistik özellikler gösteren çocukların serbest zaman becerilerini öğrenmeleri üzerindeki etkililiği. Yayınlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Diken, İ. (Ed.). (2012). Özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim. (6. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Eldeniz-Çetin. M. ve Çay, E. (2016). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere bowling becerisinin öğretiminde eşzamanli ipucuyla öğreimin etkililiği. Sosyal Bilimler Dergisi, 3(9), 441-455.
Eratay, E. (2013). Effectiveness of leisure time activities program on social skills and behavioral problems in individuals with intellectual disabilities. Educational Research and Reviews, 8(16), 1437.
Eripek, S. (2003). Zeka geriligi olan çocuklar. A. Ataman, (Ed.). Özel gereksinimli çocuklar ve özel egitime giriş içinde (153-173). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
Fidler, G. S. ve Fidler, J. W. (1978). Doing and becoming: Purposeful action and self-actualization. American Journal of Occupational Therapy, 32, 305-310.
Fischer, M. ve Barkley, R. (2006). Young adult outcomes of children with hyperactivity: Leisure, financial, and social activities. International Journal of Disability, Development and Education, 53(2), 229-245.
Hayden, M. F., Lakin, K. C., Hill, B. K. ve Bruininks, R. H. (1992). Social and leisure integration of people with mental retardation in foster homes and small group homes. Education and Training in Mental Retardation, 27, 187-99.
Heah, T., Case, T., McGuire, B. ve Law, M. (2007). Successful participation: The lived experience among children with disabilities. Canadian Journal of Occupational Therapy, 74(1), 38-47.
Hilton, C. L., Crouch, M. C. ve Israel, H. (2008). Out-of-school participation patterns in children with high-functioning autism spectrum disorders.
Imms, C. (2008). Review of the children's assessment of participation and enjoyment and the preferences for activity of children. Physical & Occupational Therapy In Pediatrics, 28(4), 389-404.
Ittenbach, R. F., Bruininks, R. H., Thurlow, M. L. ve McGrew, K. S. (1993). Community integration of young adults with mental retardation: A multivariate analysis of adjustment. Research in Developmental Disabilities, 14(4), 275-290.
İlhan, L. (2009). Zihinsel engelli çocuğu olan anne-babaların çocuklarının özel eğitimleri sürecinde beden eğitimi ve spor etkinliklerine yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Beden Egitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 38-48.
Jessup, G. M., Cornell, E. ve Bundy, A. C. (2010). The treasure in leisure activities: Fostering resilience in young people who are blind. Journal of Visual Impairment & Blindness, 104(7), 419-430.
King, G., Law, M., King, S., Rosenbaum, P., Kertoy, M. K. ve Young, N. L. (2003). A conceptual model of the factors affecting the recreation and leisure participation of children with disabilities. Physical & Occupational Therapy in Pediatrics, 23, 63-90.
King, G. A., Law, M., King, S., Hurley, P., Rosenbaum, P., Hanna, S., Kertoy, M., Rosenbaum, P. ve Young, N. (2004). Children’s assessment of participation and enjoyment and preferences for activities of kids. San Antonio, TX: PsychCorp.
King, G., Law, M., Hanna, S., King, S., Hurley, P., Rosenbaum, P., Kertoy, M. ve Petrenchik, T. (2006). Predictors of the leisure and recreation participation of children with physical disabilities: A structural equation modeling analysis. Children’s Health Care, 35(3), 209-234.
King, G., McDougall, J., DeWit, D., Petrenchik, T., Hurley, P. ve Law, M. (2009). Predictors of change over time in the activity participation of children and youth with physical disabilities. Children's Health Care, 38(4), 321-351.
King, G., Petrenchik, T., Law, M. ve Hurley, P. (2009). The enjoyment of formal and informal recreation and leisure activities: A comparison of school‐aged children with and without physical disabilities. International Journal of Disability, Development and Education, 56(2), 109- 130.
King, G., Law, M., Hurley, P., Petrenchik, T. ve Schwellnus, H. (2010). A developmental comparison of the out‐of‐school recreation and leisure activity participation of boys and girls with and without physical disabilities. International Journal of Disability, Development and Education, 57(1), 77-107.
Kinney, V. B. ve Coyle, C. P. (1992). Predicting life satisfaction among adults with physical disabilities. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 73, 863-869.
Köse, E. (2006). Özel eğitim gereksinimi olan çocukların gelişimine seramik eğitiminin etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kurt, O. (2006). Otistik özellikler gösteren çocuklara zincirleme serbest zaman becerilerinin öğretiminde sabit bekleme süreli öğretimin ve eşzamanlı ipucuyla öğretimin gömülü öğretimle sunulmasının etkililik ve verimliliklerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Law, M., King, G., King, S., Kertoy, M., Hurley, P., Rosenbaum, P., Young, N. ve Hanna, S. (2006). Patterns of participation in recreational and leisure activities among children with complex physical disabilities. Developmental Medicine & Child Neurology, 48(5), 337-342.
Lyons, R. F. (1993). Meaningful activity and disability: Capitalizing upon the potential of outreach recreation networks in Canada. Canadian Journal of Rehabilitation, 6(4), 256-265.
MacDonald, R., Clark, M., Garrigan, E. ve Vangala, M. (2005). Using video modeling to teach pretend play to children with autism. Behavioral Interventions, 20(4), 225-238.
Majnemer, A., Shevell, M., Law, M., Birnbaum, R., Chilingaryan, G., Rosenbaum, P. ve Poulin, C. (2008). Participation and enjoyment of leisure activities in school‐aged children with cerebral palsy. Developmental Medicine & Child Neurology, 50(10), 751-758.
Majnemer, A. (2009). Promoting participation in leisure activities: Expanding role for pediatric therapists. Physical & Occupational Therapy in Pediatrics, 29, 1-5.
McManus, V., Corcoran, P. ve Perry, I. J. (2008). Participation in everyday activities and quality of life in pre-teenage children living with cerebral palsy in South west Ireland. BMC Pediatrics, 8(1), 50-60.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2006). Milli Eğitim Bakanlığı özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_10/10111226_ozel_egitim_hizmetleri_yonetmeligi_son.pdf
Morrison, R. S., Sainato, D. M., Benchaaban, D. ve Endo, S. (2002). Increasing play skills of childen with autism using activity schedules and correspondence training. Journal of Early Intervention, 25(1), 58-72.
Orlin, M. N., Palisano, R. J., Chiarello, L. A., Kang, L. J., Polansky, M., Almasri, N. ve Maggs, J. (2010). Participation in home, extracurricular, and community activities among children and young people with cerebral palsy. Developmental Medicine & Child Neurology, 52(2), 160- 166.
Parmenter, T. R., Cummins, R., Shaddock, A. J. ve Stancliffe, R. (1994). The view from Australia: Australian legislation, service delivery, and quality of life. D. Goode, (Ed.), Quality of life for persons with disabilities içinde (75-102). Cambridge, MA: Brookline.
Schleien, S., Green, F. ve Heyne, L. (1993). Integrated community recreation. M. Snell, (Ed.), Instruction of students with severe disabilities içinde (526-555). New York: MacMillan.
Shikako-Thomas, K., Dahan-Oliel, N., Shevell, M., Law, M., Birnbaum, R., Rosenbaum, P., Poulin, C. ve Majnemer, A. (2012). Play and be happy? Leisure participation and quality of life in school-aged children with cerebral palsy. International Journal of Pediatrics. Doi: 10.1155/2012/387280
Simpkins, S. D., Ripke, M., Huston, A. C. ve Eccles, J. S. (2005). Predicting participation and outcomes in out-of-school activities: Similarities and differences across social ecologies. New Directions for Youth Development, 105, 51-69
Solish, A., Perry, A. ve Minnes, P. (2010). Participation of children with and without disabilities in social, recreational and leisure activities. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 23(3), 226-236.
Voorman, J. M., Dallmeijer, A. J., Schuengel, C., Knol, D. L., Lankhorst, G. J. ve Becher, J. G. (2006). Activities and participation of 9-to 13-yearold children with cerebral palsy. Clinical Rehabilitation, 20(11), 937- 948.
Vuran, S. (2008). Empowering leisure skills in adults with autism: An experimental investigation through the most to least prompting procedure. International Journal of Special Education, 23(1), 174-181.
Wolery, M. R., Bailey, D. B. ve Sugai, G. M. (1988). Effective teaching: Principles and procedures of applied behavior analysis with exceptional students. Boston: Allyn & Bacon.
Yalon-Chamovitz, S., Mano, T., Jarus, T. ve Weinblatt, N. (2006). Leisure activities during school break among children with learning disabilities: Preference vs. performance. British Journal of Learning Disabilities, 34, 42-48.
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Zhang, J., Cote, B., Cihen, S. ve Liu, J. (2004). The effect of a constant time delay procedure on teaching an adult with severe mental retardation a recreation bowling skills. Physical Educator, 61(2), 63-74.
Zijlstra, H. P. ve Vlaskamp, C. (2005). Leisure provision for persons with profound intellectual and multiple disabilities: Quality time or killing time? Journal of Intellectual Disability Research, 49(6), 434-448