Ivan Illich’in Yabancılaşma Anlayışı Bağlamında Modern Üniversite Eleştirisi

Günümüz düşünürlerinden Illich’in yabancılaşma anlayışı bağlamında modern üniversite eleştirisinin ele alındığı bu çalışmada, önce genel olarak yabancılaşma kavramına ve Illich’in yabancılaşma kavramını nasıl tanımladığına yer verilmiştir. Çalışmada, daha sonra yabancılaşma kavramıyla ilişkili olarak Illich’in modern eğitim sistemi hakkındaki düşüncelerinden bahsedilmiştir. Illich’in metinlerinde sık sık yer verdiği diğer bir kavram da öğrenmedir. Bu nedenle çalışmada yine yabancılaşma kavramıyla ilişkisi içinde Illich’in öğrenmeyi nasıl tanımladığına da değinilmiştir. Çalışmanın son bölümünde Illich’in modern ve modern öncesi üniversite anlayışı ele alınmıştır. Bu bölümde özellikle Ortaçağ’daki üniversiteler ile 1960 yılından sonra kurulan üniversiteler birbiriyle karşılaştırılmıştır. Illich’e göre, ideal üniversiteler Ortaçağ’da hizmet vermekteydi. Bu bölümde Illich’in Ortaçağ üniversitelerini nitelikli görmesinin nedenlerine de temas edilmiştir. Çalışmanın sonunda Illich’in, günümüzde modern kurumlar arasında yer alan üniversiteleri, kapitalist sisteme hizmet eden ve insanların yabancılaşmalarına neden olan unsurlar olarak düşündüğü görülmüştür. Ayrıca çalışmanın nihayetinde Illich’in dünyada kapitalist düzenin hâkim olmasından dolayı, yükseköğrenim sisteminin, sosyalist olarak adlandırılan ülkeleri bile kapsayacak biçimde standartlaştığını iddia ettiği de anlaşılmıştır.

Modern University Criticism of Ivan Illich in terms of the Sense of Allineation

This study within the framework of contemporary university criticism in the context of Illich’s understanding of alienation from the contemporary thinkers, first of all, has been concerned with the concept of alienation in general and Illich’s definition of alienation. In the study Illich’s ideas about the modern education system were presented in relation to the concept of alienation. Another concept Illich often places in his texts is learning. In the study, then, in relation to the concept of alienation, Illich’s ideas about the modern education system were given. For this reason, the study also describes how Illich defines learning in relation to the concept of alienation. In the last part of the work, Illich's modern and pre-modern university understanding was discussed. In this section, especially the universities of the Middle Ages and the universities established after 1960 were compared with each other. According to Illich, ideal universities were serving in the Middle Ages. This chapter also explains the reasons why Illich saw qualified medieval universities. At the end of this study, it was seen that Illich regarded modern universities, which are among modern institutions, as elements serving the capitalist system, and that each of them caused human alienation. At the end of the study, it is also understood that Illich suggests that the system of higher education claims to be universally standardized even in the so-called socialist countries, since they were dominated by capitalist system in the world.

___

  • Bergson, H. (1944). Creative evolution. (A. Mitchell ve I. Edman, Çev.). New York: The Modern Library. (Orijinal çalışma basım tarihi 1907.)
  • Cevizci, A. (1997). Felsefe sözlüğü. Bursa: Ekin Yayınları.
  • Fromm, E. (2014). Marx’ın insan anlayışı. (K. H. Ökten, Çev.). İstanbul: Say Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1961.)
  • Gaudio, A. (2012). Illich Un profeta postmoderno. Brescia: Stampa Officine Grafiche.
  • Illich, I. (1970). Deschooling society. New York: Harper Colophon.
  • Illich, I. (1973). Tools for convivialty. Fontana: William Collins Sons & Co. Ltd. Glasgow.
  • Illich, I. (2013). Gölge iş. (D. Keskin, Çev.). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
  • Illich, I. (2014). Sağlığın gaspı. (S. Sertabiloğlu, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Illich, I. (2015). Şenlikli toplum. (A. Kot, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Illich, I. (2016). Okulsuz toplum. (M. Özay, Çev.). İstanbul: Şule Yayınları.
  • Karaca, F. (2016). Din ve yabancılaşma: imkânlar, fırsatlar ve tehlikeler. İlahiyat Akademi Dergisi, 2(3), 45-54.
  • Tan, E. M. (1983). İ. Illich ve Okulsuz Toplum. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 45-59.
  • Yıldırım, Â. (2013). Eleştirel pedagoji. Ankara: Anı Yayıncılık.