Duygusal Zekânın Liderlik Üzerine Etkisi: Okul Yöneticileri Üzerine Bir Araştırma

Araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin duygusal zekâ yeterliklerini incelemek, duygusal zekânın cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığını ve dönüşümcü ve etkileşimci liderliği ne düzeyde yordadığını belirlemektir. Çalışmaya İzmit ili ve ilçelerinde ilköğretim ve ortaöğretim düzeyindeki okullarda görev yapan 303 okul yöneticisi katılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, kadın okul yöneticilerinin özbilinç ve sosyal bilinç yeterlikleri erkek okul yöneticilerine kıyasla anlamlı düzeyde yüksektir. Duygusal zekâ yeterliklerinden başarma dürtüsü ve duygusal özbilinç dönüşümcü liderliğin anlamlı bir yordayıcısıdır. Benzer şekilde; uyumluluk, başkalarını geliştirme ve çatışma yönetiminin etkileşimci liderliği anlamlı düzeyde yordadığı bulunmuştur. Çalışmanın son bölümünde bulguların kuram ve uygulamaya yönelik sonuçları tartışılmış ve araştırmacılara yönelik öneriler sunulmuştur.

The Effect of Emotional Intelligence on Leadership: An Empirical Study on School Administrator

The purpose of this study was to find out the association between school administrators’ emotional intelligence and leadership. To this end, we investigated whether school administrators’ emotional intelligence varied according to gender and to what extent their transformational/transactional leadership was accounted for by emotional intelligence. 303 school principals and vice principals working at primary and secondary level public schools in and around İzmit participated in the study. Female vice principals and principals were found to have higher levels of self and social awareness than their male colleagues. Achievement and emotional self awareness significantly predicted transformational leadership whereas adaptability, developing others and conflict management were significant predictors of transactional leadership. Implications of findings for theory and practice were discussed and directions for future research were laid out in the end of the study.

PDF

___

Acar, F. (2002). Duygusal zekâ ve liderlik. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 53-68.
Altıntaş, Ö. C. (2009). Duygusal zeka elemanlarının liderlik tarzları ve örgütsel sonuçlar üzerindeki etkisi, Isparta ili ilköğretim okullarında bir uygulama. Yayınlanmamış doktora tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü.
Antonakis, J., Ashkanasy, N. M. ve Dasborough, M. T. (2009). Does leadership need emotional intelligence? The Leadership Quarterly, 20, 247-261. Doi: 10.1016/j.leaqua.2009.01.006
Baltaş, A. (2013). Türk kültüründe yönetmek (6. baskı). Ankara: Remzi Kitabevi.
Barbuto, J. E. ve Burbach, M. E. (2006). The emotional intelligence of transformational leaders: A field study of elected officials. The Journal of Social Psychology, 146(1), 51-65.
Bar-On, R., Brown, J. M., Kirkcaldy, B. D. ve Thome, E. P. (2000). Emotional expression and implications for occupational stress: An application of the Emotional Quotient Inventory (EQ-i). Personality and Individual Differences, 28(6), 1107-1118.
Barling, J., Slater, F. ve Kelloway, E. K. (2000). Transformational leadership and emotional intelligence, an exploratory study. Leadership and Organizational Journal, 21(3), 157-161.
Bass, B. M. (1990). From transactional to transformational leadership: learning to share the vision. Organizational Dynamics, 18, 19-31.
Bass, B. M. ve Avolio, B. J. (1995). MLQ multifactor qeadership Questionnaire, leader form, rater form, and scoring. California. Palo Alto, CA: Mind Garden.
Boyatzis, R. E., Goleman, D. ve Rhee, K. (2000). Clustering competence in emotional intelligence, insights from the emotional competence inventory (ECI). R. Bar-On ve J. D. A. Parker, (Ed.), Handbook of emotional intelligence içinde (343-362). San Francisco: Jossey-Bass.
Can, A. (2014). SSPS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (2. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Cavallo, K. ve Brienza, D. (2004). Emotional competence and leadership excellence at Johnson & Johnson: the emotional intelligence and leadership study. http://www.eiconsortium.org/pdf/jj_ei_study.pdf
Ciarrochi, J. V., Chan, A. Y. C. ve Caputi, P. (2000). A critical evaluation of the emotional intelligence construct. Personality & Individual Differences, 28, 539-561.
Corona, M. A. (2010). The relationship between emotional intelligence and transformational leadership. The Business Journal of Hispanic Research, 4(1), 22-34.
Çakar, U. ve Arbak, Y. (2003). Dönüşümcü liderlik duygusal zeka gerektirir mi? Yöneticiler üzerinde örnek bir çalışma. D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 18(2), 83-92.
Çamsarı, A. T. (2007). İlköğretim okulu müdürlerin duygusal zeka ve öğretmenlerin iş doyum düzeyleri. Yayınlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Çiğdem, A. (1997). Aydınlanma düşüncesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Dawda, D. ve Hart, S. D. (2000). Assessing emotional intelligence: Reliability and validity of the Bar-On Emotional Quotient Inventory (EQ-I) in university students. Personality and Individual Differences, 28(4), 797-812.
Den Hartog, D. N., Van Muijen, J. J. ve Kopman, P. L. (1997). Transactional versus transformational leadership: An analysis of the MLQ. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 70(1), 18-32.
Dulewicz, V. ve Higgs, M. (2003). Leadership at the top, the need for emotional intelligence in organizations. International Journal of Organizational Analysis, 11, 193-210.
Erkuş, A. ve Günlü, E. (2008). Duygusal zekânın dönüşümcü liderlik üzerine etkileri. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 9(2), 187-209.
Extremera, N., Fernandez-Berrocal, P. ve Salovey, P. (2006). Spanish version of the Mayer-Salovey-Caruso Emotional Intelligence test (MSCEIT). Version 2.0: Reliabilities, age and gender differences. Psicothema, 18, 42-48.
Gardner, L. ve Stough, C. (2002). Examining the relationship between leadership and emotional intelligence in senior level managers. Leadership and Organization Development Journal, 23(1/2), 68-79.
George, J. M. (2000). Emotions and leadership, the role of emotional intelligence. Human Relations, 53(8), 1027-1055.
George, J. M. ve Bettenhausen, K. (1990). Understanding prosocial behavior, sales performance, and turnover, A group level analysis in a service context. Journal of Applied Psychology, 75, 698-709.
Goleman, D. (1998). Working with emotional intelligence. New York: Bantam Books.
Goleman, D., Boyatzis, R. E. ve McKee, A. (2002). Yeni liderler. (F. Nayır ve O. Deniztekin, Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1995.)
Goleman, D. (2005a). Duygusal zekâ. (B. S. Yüksel, Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1995.)
Goleman, D. (2005b). Yıkıcı duygular ile nasıl başa çıkabiliriz. (S. Hauser, Çev.). İstanbul: İnkılâp Kitabevi. (Orijinal çalışma basım tarihi 2004.)
Goleman, D. (2007). İş başında duygusal zekâ. (H. Balkara, Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2000.)
Higgs, M. ve Rowland, D. (2001). Developing change leaders: Assessing the impact of a development programme. Journal of Change Management, 2(1), 47-64. Doi: 10.1080/714042485
Hofstede, G. (1980). Culture’s consequences: International differences in work-related values. Newbury Park, CA: Sage.
İşliel, K. (2013). Duygusal zeka ve liderlik. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Jerome, K. L. (2009). An examination of the relationship between emotional intelligence and the leadership styles of early childhood. Yayınlanmamış doktora tezi, University of Oklahama Graduate College.
Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi (17. baskı). Ankara: Nobel.
Karip, E. (1998). Dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(16), 443-465.
Krishnan, V. R. (2005). Leader-member exchange, transformational leadership, and value system. Electronic Journal of Business Ethics and Organization Studies, 10(1). http://ejbo.jyu.fi/pdf/ejbo_vol10_no1_pages_14-21.pdf
Kuşaklı, B. Y. (2008). Yönetici hemşirelerin duygusal zekâ yetenekleri ve liderlik davranışları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü.
Leban, W. ve Zulauf, C. (2004). Linking emotional intelligence abilities and transformational leadership styles. Leadership and Organization Development Journal, 25, 554-64.
Lindenbaum, D. ve Cartwright, S. (2010). A critical examination of the relationship between emotional intelligence and transformational leadership. Journal of Management Studies, 47(7), 1317-1342.
Mandell, B. ve Pherwani, S. (2003). Relationship between emotional intelligence and transformational leadership style: A gender comparison. Journal of Business and Psychology, 17(3), 387-404.
Mayer, J. D., DiPaola, M. ve Salovey, P. (1990). Perceiving affective content in ambiguous visual stimuli: a component of emotional intelligence. Journal Of Personality Assessment, 54, 772-781.
Mayer, J. D. ve Geher, G. (1996). Emotional intelligence and the identification of emotion. Intelligence, 22, 89-113
Mayer, J. D., Caruso, D. R. ve Salovey, P. (1999). Emotional intelligence meets traditional standards for an intelligence. Intelligence, 27(4), 267-298.
Omar, Z., Zainal, A., Omar, F. ve Khairudin, R. (2009). The influence of leadership behaviour on organisational citizenship behaviour in self managed work teams in Malaysia. SA Journal of Human Resource Management, 7(1), 196-206. Doi: 10.4102/sajhrm.v7i1.209
Özer, İ. Ç. (2010). Duygusal zekâ ile liderlik tarzları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Packard, J. A. (2008). Analyzing the intersection of leadership practices, emotional intelligence, and coping responses in women-owned small businesses: A case study. Yayınlanmamış doktora tezi, Capella University School of Business.
Poskey, M. (2006). The importance of emotional intelligence in the workplace, why it matters more than personality, http://www.irmi.com/expert/articles/2013/poskey09-employee-hiringdevelopment-retention.aspx
Quader, M. S. (2011). Leadership style and emotional intelligence: A gender comparison. Annamalia International Journal of Business Studies & Research, 1(1), 1-23.
Rajagolapan, S. (2009). Relationship between emotional intelligence and transformational, transactional, and laissez-faire leadership styles of information systems project managers in virtual teams. Yayınlanmamış doktora tezi, Capella University School of Business & Technology.
Salovey, P. ve Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, cognition, and personality, 9, 185-211.
Samad, S. (2009). The influence of emotional intelligence on effective leadership among managers in Malaysian business organizations. The Business Review, 13(1), 164-170.
Spaeth, K. S. (2007). School administrators: Leadership and emotional intelligence. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Nippising University School of Graduate Studies.
Weinberger, L. A. (2003). An examination of the relationship between emotional intelligence, leadership style and perceived leadership effectiveness. Minnesota, Human Resource Development Research Center.
Wolf, S. B. (2005). Emotional competence inventory (ECI) technical manual. Hay Group, McClelland Center For Research and Innovation. http://www.eiconsortium.org/pdf/ECI_2_0_Technical_Manual_v2.pdf
Wong, C. S. ve Law, K. S. (2002). The effects of leader and follower emotional intelligence on performance and attitude: An exploratory study. The Leadership Quarterly, 13, 243-274.
Yukl, G. (2012). Leadership in organizations (8. baskı). New Jersey: Pearson.