Ergenlerde Ebeveyn Tutumları ve Duygusal Zekâ İlişkisi: Benlik Saygısının Aracı Rolü

Bu çalışmada ebeveyn tutumları, benlik saygısı ve duygusal zekâ arasındaki ilişki 233 ergenden oluşan bir örneklemle araştırılmıştır (125 kız ve 108 erkek). Çalışmanın değişkenleri Ana-Baba Tutum Ölçeği, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği, Bar-On Duygusal Zekâ Ölçeği ve Demografik Bilgi Formu ile ölçülmüştür. Verilerin analizi için, öncelikle araştırmanın değişkenleri arasındaki ilişkiler Pearson Momentler Çarpım Korelasyonu ile incelenmiş, daha sonra, ebeveyn tutumlarının duygusal zekâ üzerinde benlik saygısının aracı etkisi araştırılırken öncelikle tekil ilişkilere bakılmış, sonrasında ise aracılık modellenmiştir. Beklentilerle tutarlı olarak çalışmanın değişkenleri arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Ayrıca benlik saygısı hem demokratik hem de otoriter ebeveyn tutumlarının duygusal zekâ ile olan ilişkisine kısmî aracılık etmiş ancak koruyucu istekçi ebeveyn tutumuna ilişkin anlamlı sonuçlar bulunmamıştır. Sonuçlar ilgili alanyazın temelinde tartışılmıştır.

Parental Attitudes and Emotional Intelligence in Adolescences: The Mediating Role of Self Esteem

The present study examined the relationship between parenting styles, self-esteem and emotional intelligence in a sample of 233 adolescents (125 females and 108 males). The variables were measured using Parental Attitude Scale, Rosenberg Self Esteem Scale and Bar-On Emotional Intelligence Scale and demographic information form. For the analysis of the data, firstly the relations between the variables of the research were examined by Pearson Moments Product correlations. Then, the mediating effects of self-esteem between parental attitudes on emotional intelligence were investigated. Consistent with the expectations, there were significant associations between the variables of the study. Moreover, self-esteem partially mediated the relationship between both democratic and authoritarian style and emotional intelligence. However, the results were insignificant for overprotective parenting style. The results were discussed in terms of the relevant literature.

PDF

___

Abdollahi, S. A., Abutalib, M., Motalebi, S. A. (2013). Perceived parenting styles and emotional intelligence among Iranian boy students. Asian Journal of Social Sciences & Humanities, 2(3), 460-467.
Aktaş, S. (2011). 9. sınıfta anne baba tutumları ve benlik saygısı arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Alegre, A. (2011). Parenting styles and children’s emotional intelligence: What do we know? The Family Journal, 19(1), 56-62.
Balat, G. U., Akman, B. (2004). Farklı sosyo-ekonomik düzeydeki lise öğrencilerinin benlik saygısı düzeylerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 175-183.
Bar-On, R. (2006). The Bar-on model of emotional-social intelligence (ESI). Psicothema, 18, 13-25.
Baumeister, R. F., Campbell, J. D., Krueger, J. I. ve Vohs, K. D. (2003). Does high self-esteem cause better performance, interpersonal success, happiness, or healthier lifestyles? Psychological science in the public interest, 4(1), 1-44.
Brenner, V., ve Fox, R. A. (1999). An empirically derived classification of parenting practices. The Journal of Genetic Psychology, 160(3), 343- 356.
Brown, J. D. (1998). The self. Boston, Massachusetts: McGraw-Hill.
Brown, J. D. ve Marshall, M. A. (2001). Self-esteem and emotion: Some thoughts about feelings. Personality and Social Psychology Bulletin, 27(5), 575-584.
Campbell, J. D. (1990). Self-esteem and clarity of the self-concept. Journal of personality and social psychology, 59(3), 538-549.
Ceral, S. ve Dağ, İ. (2005). Ergenlerde algılanan anne baba tutumlarına bağlı benlik saygısı, depresiflik ve genel psikolojik belirti düzeyi farklılıkları. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi, 13(4), 233- 241.
Çukur, C. Ş., De Guzman, M. R. T. ve Carlo, G. (2004). Religiosity, values, and horizontal and vertical individualism-collectivism: A Study of Turkey, the United States, and the Philippines. The Journal of Social Psychology, 144(6), 613-634.
Darling, N. ve Steinberg, L. (1993). Parenting style as context: An integrative model. Psychological Bulletin, 113(3), 487-496.
Demiriz, S. ve Öğretir, D. (2007). Alt ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki 10 yaş çocuklarının anne tutumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 105-122.
Donnellan, M. B., Trzesniewski, K. H., Robins, R. W., Moffitt, T. E. ve Caspi, A. (2005). Low self-esteem is related to aggression, antisocial behavior, and delinquency. Psychological Science, 16(4), 328-335.
Driscoll, L. C. (2013). Parenting styles and self-esteem. Scripps Senior Theses. Paper 155. http://scholarship.claremont.edu/scripps_theses/155
Greenberg, J., Solomon, S., Pyszczynski, T., Rosenblatt, A., Burling, J., Lyon, D., Simon, L. ve Pinel, E. (1992). Why do people need self-esteem? Converging evidence that self-esteem serves an anxiety-buffering function. Journal of Personality and Social Psychology, 63(6), 913-922.
Harber, K. D. (2005). Self-esteem and affect as information. Personality and Social Psychology Bulletin, 31(2), 276-288.
Hewitt, J. P. (2009). Self-esteem. S. J. Lopez, (Ed.), The encyclopedia of positive psychology Volume II, LZ içinde (880-881). United Kingdom: Wiley-Blackwell.
Karabulut, A. (2012). Baron ölçeği uyarlaması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi-kavramlar, ilkeler, teknikler (21. baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
Kulaksızoğlu, A. (2011). Ergenlik psikolojisi (13. baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Kuzgun, Y. ve Eldeleklioğlu, J. (2005). Ana baba tutumları ölçeği. PDR’de kullanılan ölçekler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Laible, D. J., Carlo, G. ve Roesch, S. C. (2004). Pathways to self-esteem in late adolescence: The role of parent and peer attachment, empathy, and social behaviours. Journal of adolescence, 27(6), 703-716.
Lambird, K. H. ve Mann, T. (2006). When do ego threats lead to self-regulation failure? Negative consequences of defensive high self-esteem. Personality and social psychology bulletin, 32(9), 1177-1187.
Leary, M. R., Tambor, E. S., Terdal, S. K. ve Downs, D. L. (1995). Self-esteem as an interpersonal monitor: The sociometer hypothesis. Journal of Personality and Social Psychology, 68(3), 518-530.
Martínez, I., García, J. F. ve Yubero, S. (2007). Parenting styles and adolescents' self-esteem in Brazil. Psychological reports, 100(3), 731-745.
Mogonea, F. R. ve Mogonea, F. (2014). The role of the family in building adolescents’ self-esteem. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 127, 189-193.
Nastasa, L. E. ve Sala, K. (2012). Adolescents’ emotional intelligence and parental styles. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 33, 478-482.
Özgüven, İ. E. (2001). Ailede iletişim ve yaşam. Ankara: PDREM Yayınları.
Reitman, D., Rhode, P. C., Hupp, S. D. ve Altobello, C. (2002). Development and validation of the parental authority questionnaire-revised. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 24(2), 119-127.
Rey, L., Extremera, N. ve Pena, M. (2011). Perceived emotional intelligence, self-esteem and life satisfaction in adolescents. Psychosocial Intervention, 20(2).
Salovey, P. ve Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, cognition and personality, 9(3), 185-211.
Schutte, N. S., Malouff, J. M., Simunek, M., McKenley, J. ve Hollander, S. (2002). Characteristic emotional intelligence and emotional well-being. Cognition & Emotion, 16(6), 769-785.
Sezer, Ö. (2010). Ergenlerin kendilik algılarının anne baba tutumları ve bazı faktörlerle ilişkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-19.
Smith, S. M. ve Petty, R. E. (1995). Personality moderators of mood congruency effects on cognition: The role of self-esteem and negative mood regulation. Journal of personality and social psychology, 68(6), 1092- 1107.
Şendil, G. (2003). Çocuk, ergen ve anne baba. İstanbul: Çantay Yayınları.
Topuksal, D. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin duygusal zeka düzeylerinin ana baba tutumları açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Trzesniewski, K. H., Donnellan, M. B., Moffitt, T. E., Robins, R. W., Poulton, R. ve Caspi, A. (2006). Low self-esteem during adolescence predicts poor health, criminal behavior, and limited economic prospects during adulthood. Developmental psychology, 42(2), 381-390.
Usborne, E. ve Taylor, D. M. (2010). The role of cultural identity clarity for self-concept clarity, self-esteem, and subjective well-being. Personality and Social Psychology Bulletin, 36(7), 883-897.
Verkuyten, M. ve Hagendoorn, L. (2002). In-group favoritism and self-esteem: The role of identity level and trait valence. Group Processes & Intergroup Relations, 5(4), 285-297.
Yörükoğlu, A. (1990). Gençlik çağı ruh sağlığı ve ruhsal sorunlar. İstanbul: Özgür Yayıncılık.