KLASİK TÜRK EDEBİYATINDAKİ HİKÂYELERDE AHLAKİ ELEŞTİRİ

Klasik Türk edebiyatında hikâye önemli bir yer tutar. Müstakil olarak bir hikâyeyi ele alan eserlerin yanında farklı hikâyeleri işleyerek bir konuyu bütünleyen eserler de vardır. Hikâye anlatımı ile işlenen konu arasında uyum sağlanır. Konunun anlatımı hikâyenin gücüyle desteklenir. Şair ya da yazar okuyucuya ders vermek için hikâyeyi bir araç olarak kullanır. Böylece hikâye, anlatımı güçlendirici, okuyucuyu ikna edici bir araç olur. Anlatılan konu hikâye ile örneklendirilir ve düşünceler hikâye ile ispatlanır. Ortaya konulan tezler hikâye ile sonuçlandırılır. Klasik Türk edebiyatında hangi konuda yazılırsa yazılsın hikâye içerisinde ahlaki unsurlar barındırır. Bu ahlaki unsurlar toplumun inanışları, gelenekleri, örf ve adetleri, yaşantıları kısaca o toplumun kültürü içerisinde yer alır. Ahlaki değerlerin hayata ne şekilde yansıtıldığı ya da yansıtılması gerektiği hikâyelerle verilmeye çalışılır. Bu yönüyle hikâye eğitimin bir aracı olarak kendini gösterir, toplumdaki ahlaki değerlerin korunmasına destek sağlar. Hikâye anlatımıyla toplumdaki ahlaki yapı olumlu ve olumsuz yönleriyle belirginleşir. Olumlu yönler desteklenir olumsuz yönler ise eleştirilir. Kişi ve toplum ahlaki eleştiriden geçirilerek olumluya yönlendirilir. Bu çalışmada Klasik Türk edebiyatında hikâye ve hikâyelerin sınıflandırılması hakkında kısaca bilgi verildi. Hikâyelerde ahlaki eleştiri farklı hikâyelerden alınan örneklerle gösterilmeye çalışıldı.

Ethical Criticism in the Stories in Classical Turkish Literature

Hikâye, Ahlaki Eleştiri, Eser, Mesnevi. The story takes an important place in classical Turkish literature. Apart from the works that deal with a story independently, there are also works that complement a subject by processing different stories. There is harmony between the storytelling and the subject. The narration of the subject is supported by the power of the story. The poet or writer uses the story as a tool to advise the reader. Thus, the story becomes a means of strengthening the narrative and convincing the reader. The narrated subject is exemplified by the story and the thoughts are proved by the story. Thesis put forward are concluded with a story. Whatever the subject is written in classical Turkish literature, the story contains moral elements. These moral elements are included in the culture, beliefs, traditions, customs and traditions of the society. Stories are tried to be given to how moral values are reflected to life or should be reflected. In this respect, the story manifests itself as a tool of education. It supports the protection of moral values in society. With the storytelling, the moral structure in the society becomes evident with its positive and negative aspects. Positive aspects are supported and negative aspects are criticized. The individual and society are subjected to moral criticism and directed to positive. In this study, brief information is given about the stories and the classification of the stories in Classical Turkish Literature. Moral criticism in the stories was tried to be shown with examples from different stories.

PDF

___

Aktaş, H. (2011). Klasik Türk edebiyatında sembolik (temsilî) anlatım üslûbunun gelişimi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.

Çavuşoğlu, H. (2017). Gülşen-i zürefâ: Bir mensur hikâyeler kitabı. The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 62, s. 127-‐-137

Çavuşoğlu, H. (2018). Gülşen-i zürefâ / Şeyhzâde Mehmed Vardarî. Kriter Yayınevi, İstanbul.

Çolak, A. (2006). Türâbî’nin manzum Battalnâme’si inceleme / metin. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili Ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Devellioğlu, F. (1993). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik Lüğat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara.

Kavruk, H. (1998). Eski Türk edebiyatında mensur hikâyeler. MEB, İstanbul. Levend, A. S.([1968] 1967). Divan edebiyatında hikâye I. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten s. 71-117

Mazıoğlu, H.(2014). Divan edebiyatında hikâye. Eski Türk Edebiyatı Makaleleri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

Onur, N. (1991). Hamdi, Yusuf u Züleyha, Akçağ Yayınları, Ankara.

Özavşar, R. (2009). Marzubanname Çevirisi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Sarıçiçek, R. (2014). Taşlıcalı Yahyâ Bey Gencîne-i râz (inceleme-metin-dizin). Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları.

Selçuk, B. (2017). Nalî Mehmed Efendi Tuhfetü’l-emsâl. Ankara: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55915,tuhfetul-emsalpdf.pdf?0 12.08.2019.

Türkdoğan, M. G. (2011). Klasik Türk edebiyatında Yusuf u Züleyha mesnevileri üzerine mukayeseli bir çalışma. Anakra: http://ekitap.kulturturizm. gov.tr/Eklenti/10695,klasik-turk-edebiyatinda-yusuf-u-zuleyha-mesnevileri pdf.pdf?0

Ünlü, O. (2009). Cinânî’nin Bedâyiü’l-âsâr’ı -inceleme ve metin. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi.

Yeniterzi E. (2007). Anadolu Türk edebiyatında ahlakî mesnevîler. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 5, Sayı 10, 433-468