Ye’cûc ve Me’cûc ile Birlikte Hareket Etmenin Cehennemliklerin Sayısını Artıracağıyla İlgili Hadisler Üzerine Bir İnceleme

Kur’ân-ı Kerîm’de ve hadislerde Ye’cûc ve Me’cûc kelimesi geçmektedir. Bu kelime Hz. Peygamber’in yaşadığı dönemde “zalim, müşrik ve bozguncu insanlar topluluğu”nu niteleyen bir sıfat olarak kullanılırken ilerleyen dönemlerde anlam kaybına uğramış ve düşman görülen kavimler bu kelimeyle isimlendirilmeye başlanmıştır. Böyle bir bakış açısıyla nakledilen rivâyetler temel tefsir ve hadis kaynaklarına girmiş ve müslümanlar nezdinde doğru olmayan bir Ye’cûc ve Me’cûc anlayışı ortaya çıkmıştır.Bu makalenin gayesi, temel hadis kaynaklarında geçen ve “Ye’cûc ve Me’cûc ile birlikte hareket etmenin cehennemliklerin sayısını artıracağını” haber veren rivâyetleri sened ve metin yönünden tahlil etmek ve konuyla ilgili daha doğru bakış açılarının geliştirilmesine katkı sağlamaktır. Zira İslâm düşünce tarihi boyunca Ye’cûc ve Me’cûc ile ilgili isabetli olmayan görüşler müslümanların kafasını karıştırmış, onları sağlıklı değerlendirme yapma imkânından mahrum bırakmış, âyet ve hadislerin yanlış yorumlanmasına neden olmuştur. Kur’ân-ı Kerîm’in nazil olduğu dönemde Ye’cûc ve Me’cûc kelimesinin “isim” değil “sıfat” olarak kullanıldığı, Enbiyâ sûresinin 96. âyetinde geçen Ye’cûc ve Me’cûc ile kast edilenlerin “ikinci sûrun üfürülmesiyle birlikte diriltilen ve mahşer meydanına doğru sel gibi akıp giden günahkâr, zalim, kâfir, münafık ve müşrikler topluluğu” olduğu, Kehf sûresinin 94. âyetinde geçen Ye’cûc ve Me’cûc ile kast edilenlerin ise, “Zülkarneyn’in yaşadığı dönemde dünyada bulunan, etraflarına büyük zararlar veren, işgalci, sömürgeci ve bozguncu insanlar topluluğu” olduğu anlaşılmaktadır. Bir başka ifadeyle her iki âyette de Ye’cûc ve Me’cûc ile “belirli bir ırk veya kavim” değil, tam tersine “muhtelif ırk ve renklerdeki bütün zâlim, kâfir, müşrik, mücrim, münafık, fâsık ve müfsitler topluluğu” kastedilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Ye’cûc ve Me’cûc, Şeytan, Cehennem, Fesat, Zulüm

A Study on The Hadiths Telling That Being Together with Gog and Magog Will Increase to Fit for Hell

The word of Gog and Magog are mentioned in the Holy Quran and the Hadiths (prophet words). This word was used as an adjective qualifying “cruel, polytheist and a group of deviant people” in the period of the Prophet Mohammed (s.a.v.). In the following periods this word has been lost in meaning and for the tribes seen as enemies have begun was named these words. With such a point of view, the narrations conveyed and included basic tafsir and hadith sources. Thus, a wrong understanding about of Gog and Magog appeared between Muslims.The article's goal is to analyze the hadiths in basic hadith sources which tells that to act together with Gog and Magog will lead to an increase of the number of hell in terms of sened and texts and to contribute to the development of more accurate views. Thus throughout the history of Islamic thought, incorrect ideas about Gog and Magog have confused Muslims, deprived them of the ability to make healthy assessments and finally caused misinterpretation of verses and hadiths. It has been understood that the word of Gog and Magog was used as an adjective not a name in the period of the revelation of the Holy Qur’an that Gog and Magog who are considered in Enbiya Sûrah 96th verse are the sinner, the cruel, the unbeliever, the hypocrites and the polytheists who are raised with the second blowing of the sûr and flow like floods toward resurrection and judgment square in the Judgment Day, that Gog and Magog who are considered in the Sûrah al-Kahf 94th verse are the group of invaders, colonists and defeatist who vandalized people and caused great damage to their surroundings in the world when Dhul-Qarnayn lived. In other words, it has been meant that Gog and Magog considered in both two verses are not a specific race or tribe but on the contrary they are all the cruel, infidel, polytheists, hypocrites, fascists and despotic in various races and colors.

Keywords:

Gog and Magog Demon, Hell, Disorder, Persecution, Persecution,

PDF

___

Abdürrezzâk, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm b. Nafi’ el-Himyerî (ö. 211/826), Tefsîru Abdürrezzâk, (I-III), (thk.) Mahmud Muhammed Abduh, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1419.
Ahmed Naim/ Kâmil Miras (ö. 1353/1934), Sahih-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi, (I-XIII), Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1986.
Ali b. el-Kârî, Nureddin Ali b. Muhammed b. Sultan (ö. 1014/1605), Mirkâtu’l-mefâtih şerh-i mişkâti’l-mesâbih, (I-IX), Dâru’l-fikr, Beyrut 1422/2002.
Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, Timaş Yayınları, İstanbul 1987.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin (ö. 458/1066), Şu’abü’l-imân (I-XIV), (thk.) Abdulâli Abdulhamî Hâmid, Mektebetu’r-rüşd, Riyad 1423/2003.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail (ö. 256/870) Sahîhu’l-Buhârî, (I-VIII), Çağrı Yayınları, İstanbul 1412/1992.
Cârullah, Mûsâ (ö. 1364/1945), “Kur’ân-ı Kerîm Âyetlerinin Mu’ciz İfadelerine Göre Ye’cûc”, (Sad.) Nur Ahmet Kurban, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Gümüşhane 2013, c. 2, Sy. 4, (ss. 250-282).
Cerrahoğlu, İsmail, “Ye’cûc - Me’cûc ve Türkler”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara 1975, c. 20, (ss. 97-125).
el-Cûzcânî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Ya‘kub b. İshâk es-Sa‘dî (ö. 259/873), Ahvâlu’r-ricâl, (thk.) Subhi el-Bedri es-Samerâî, Müessesetü’r-risâle, Beyrut 1405.
Çelebi, İlyas, Uzak ve Yakın Gelecekle İlgili Haberler, (Fiten-Melâhim-Kıyâmet Alâmetleri), Kitabevi, İstanbul 2000.
Davudoğlu, Ahmed (ö. 1403/1983), Sahîh-i Müslim Tercüme ve Şerhi, (I-XII), Sönmez Neşriyat, İstanbul 1983.
Ebû Avâne, Ya’kub b. İshâk el-İsferâinî (ö. 316/928), Müsnedü Ebî Avâne, (I-V), Thk. Eymen b. Arif ed-Dimeşkî, Dâru’l-ma’rife, Beyrut 1998.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as (ö. 275/888), Sünenu Ebî Dâvud, (I-V), Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
Ebû Nu’aym, Ahmed b. Abdillah el-Isfahânî (ö. 430/1038), Ma’rifetu’s-sahâbe, (I-VII), (thk.) Âdil b. Yûsuf el-Azâzî, Dâru’l-vatan, Riyad 1419/1998.
Ebû Yâ’lâ, Ahmed b. Ali (ö. 307/919), Müsnedü Ebî Yâ’lâ, (I-XIII), (thk.) Hüseyin Selim Esed, Dâru’l-me’mûn li’t-türâs, Dımeşk 1404/1984.
Elbânî, Ebû Abdurrahman Muhammed Nâsıruddin (ö. 1420/1999), Silsiletü’l-ehâdîsi’s-sahîha, (I-VII), Dâru’l-meârif, Riyad 1995-2002.
Esed, Muhammed (ö. 1413/1992), Kur’ân Mesajı Meal-Tefsir, Çev.: Cahit Koytak/ Ahmet Ertürk, İşâret Yayınları, İstanbul 2000.
Hâkim en-Nîsâbûrî, Muhammed b. Abdillah (ö. 405/1014), Müstedrek ale’s-Sahîhayn, (I-IV), (thk.) Mustafa Abdülkâdir Atâ, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1411/1990.
Heysemî, Ali b. Ebî Bekr (ö. 807/1404), Mecmau’z-zevâid ve menbeu’l-fevâid, (I-X), Dâru’l-fikr, Beyrut 1412/1992.
Irâkî, Ebü’l-Fazl Zeynüddîn Abdürrahîm b. el-Hüseyn b. Abdirrahmân (ö. 806/1404), Tahrîcu ehâdîsi ihyâi ulûmud-dîn, (I-VII), (thk.) Mahmud b. Muhammed el-Haddâd, Dâru Âsıme, Riyad 1408/1987.
İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullāh b. Adî b. Abdillâh el-Cürcânî (ö. 365/976), el-Kâmil fi duafâi’r-ricâl, (I-VII), (thk.) Yahya Muhtar Gazzavî, Dâru’l-fikr, Beyrut 1404/1988.
İbn Ebî Âsım, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. ed-Dahhâk (ö. 287/900), el-Âhâd ve’l-mesânî, (I-VI), (thk.) Faysal Ahmed el-Cevâbira, Dâru’r-râye, Riyad 1411/1991.
İbn Ebî Şeybe, Abdullah b. Muhammed (ö. 235/849), el-Kitâbu’l-musannef fi’l-ehâdîsi ve’l-âsâr, (I-VII), (thk.) Kemal Yusuf el-Hût, Mektebetü’r-rüşd, Riyad 1409.
İbn Hacer el-Askalânî, Ahmed b. Ali (ö. 852/1448), Fethu’l-bârî bi şerhi sahihi’l-Buhârî, (thk.) M. Fuad Abdulbâkî/ Muhibbuddin el-Hatib, Dâru’l-ma’rife, Beyrut 1379.
İbn Hacer el-Askalânî, Takrîbu’t-tehzîb, (thk.) Muhammed Avâme, Dâru’r-reşîd, Suriye 1406/1986.
İbn Hacer el-Askalânî, Tehzîbu’t-tehzîb, (I-XIV), Dâru’l-fikr, Beyrut 1404/1984.
İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed (ö. 241/855), el-Müsned, (I-VI), Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
İbn Hıbbân, Ebû Hâtim el-Bustî (ö. 354/965), Sahîhu İbn Hıbbân, (I-XVIII), (thk.) Şu’ayb el-Arnaûd, Müessesetü’r-risâle, Beyrut 1993.
İbn Hıbbân Ebû Hâtim el-Bustî, es-Sikât, (I-IX), (thk.) Şerefüddin Ahmed, Dâru’l-fikr, Beyrut 1975.
İbn Humeyd, Ebû Muhammed Abd ibn Humeyd b. Nasr (ö. 249/863), Müsnedü Abd İbn Humeyd, (thk.) Subhi el-Bedrî es-Semerrâî/ Mahmud Muhammed Halil es-Saîdî, Mektebetü’s-sünne, Kâhire 1408/1988.
İbn Kesîr, İmâdüddin Ebû’l-Fidâ İsmâil b. Ömer (ö. 774/1372), Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, (I-VIII), (thk.) Sâmi b. Muhammed Selâme, Dâru tîbe, 1420/1999.
İbn Manzûr, Cemaluddin Muhammed b. Mükerrem (ö. 711/1311), Lisânu’l-Arab, (I-XV), Dâru’s-sadr, Beyrut 1994.
İbn Mencûye, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Yezdî el-İsfahânî (ö. 428/1036), Ricâlu Sahîhi Müslim, (I-II), (thk.) Abdullah el-Leysî, Dâru’l-ma’rife, Beyrut 1407/1987.
İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman (ö. 597/1201), ed-Duafâ ve’l-metrûkîn, (I-II), Thk. Abdullah el-Kâdî, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1406/1986.
İbnu’l-Esîr, Ebü’s-Seâdât Mecdüddîn el-Mübârek b. Esîrüddîn Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî (ö. 606/1210), en-Nihâye fî garîbi’l-hadis ve’l-eser, (I-V), (thk.) Tâhir Ahmed ez-Zâvî/ Mahmud Muhammed et-Tanâhî, Mektebetu’l-ilmiyye, Beyrut 1399/1979.
İbnü’l-Mülakkın, Ebû Hafs Sirâcüddîn Ömer b. Alî b. Ahmed el-Ensârî el-Mısrî (ö. 804/1401), Muhtasaru istidrâki’l-hâfız ez-Zehebî ‘alâ müstedreki Ebî Abdillah el-Hâkim en-Nîsâbûrî, (I-VIII), (thk.) Abdullah b. Hamd/ Sa’d b. Abdillah b. Abdilazîz, Dâru Âsıme, Riyad 1411.
Kartal, Alparslan, “el-İlelu’l-Mütenâhiye Özelinde İbnu’l-Cevzî’nin Bazı Metin Tenkîdi Uygulamaları”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Elazığ 2017, c. 22, sy. 1, (ss. 103-115).
Kurtûbî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî (ö. 671/1272), el-Cami’ li ahkâmi’l-Kur’ân, (I-XX), (thk.) Ahmed Abdulalîm el-Berdûnî/ İbrahim Atfiş, Dâru’l-kütübi’l-Mısrî, Kahire 1384/1964.
Mizzî, Cemâlüddin, Ebü’l-Haccac Yûsuf b. Zeki (ö. 742/1341), Tehzîbu’l-kemâl fi esmâi’r-ricâl, (I-XXXV), (thk.) Beşşâr Avâd, Müessesetü’r-risâle, Beyrut 1980.
Mukātil b. Süleymân b. Beşîr el-Ezdî el-Belhî (ö. 150/767), Tefsîru Mukātil b. Süleymân, (thk.) Abdullah Mahmûd, Dâru ihyâi’t-türâs, Beyrut 1423.
Mübârekpûrî, Ebü’l-Ulâ Muhammed Abdurrahmân b. Abdirrahîm (ö. 1353/1934), Tuhfetü’l-ahvezî bi şerhi câmii’t-Tirmîzî, (I-X), Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut ts.
Müslim, Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyrî (ö. 261/875), Sahîhu Müslim, (I-III), (thk.) Muhammed Fuad Abdulbâkî, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şu’ayb (ö. 303/915), Sünenu’l-kübrâ, (I-XII), (thk.) Hasan Abdulmun’im, Müessesetü’r-risâle, Beyrut 1421/ 2001.
Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şu’ayb, Sünenu’n-Nesâî, (I-VIII), Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
Öztürk, Mustafa, “Zülkarneyn Kıssası”, Karadeniz Teknik Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Trabzon 2014, c. 1, sy. 2, (ss. 7-31).
Rûyânî, Muhammed b. Hârun (ö. 307/919), Müsnedü Rûyânî, (I-II), (thk.) Eymen Ali Ebû Yemânî, Müessesetü Kurtuba, Kâhire 1416/1996.
Sa’lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm es-Sa‘lebî en-Nîsâbûrî (ö. 427/1035), el-Keşf ve’l-beyân an tefsîri’l-Kur’ân, (I-X), (thk.) İmam Ebî Muhammed b. Âşur, Dâru ihyâi’t-türasi’l-Arabî, Beyrut 1422/2002.
Seyhan, Ahmet Emin, “Ebu'l-Hasan el-Harakânî'nin Nefsi Tezkiye Metodu”, Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Ankara/ Turkey Volume 9/2 Winter 2014, (ss. 1335-1359)
Seyhan, Ahmet Emin, “Ebu'l-Hasan el-Harakânî'nin Nefis Tezkiyesine Yaklaşımı”, Kafkas Üniversitesi Harakani Dergisi, Kars 2014, c. 1, sy. 1, (ss. 1-32).
Seyhan, Ahmet Emin, “Envâru'l-Âşikîn'de Bulunan Bazı Hadislerin Müslümanların Dinî Anlayışlarına Etkileri Üzerine”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Erzurum 2013, sy. 39, (ss. 159-196).
Seyhan, Ahmet Emin, Hadislerde Kutsiyet Atfedilen Fenomenlerin Dinî Değeri (Hacerülesved Örneği), Rağbet Yayınları, İstanbul 2016.
Süyûtî, Celâluddin Abdurrahman b. Ebî Bekr (ö. 911/1505), Esmâu’l-müdellisîn, (thk.) Mahmud Muhammed Mahmud Hasan, Dâru’l-cîl, Beyrut ts.
Süyûtî, Celâluddin Abdurrahman b. Ebî Bekr, ed-Dürrü’l-mensûr, (I-VIII), Dâru’l-fikr, Beyrut ts.
Sülün, Murat, “Nefs-i Mutma’inne Ayetine Yeni Bir Yaklaşım”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara 2009, c. 50, sy. 1, (ss. 1-24).
Soyyiğit, Osman Zeki, Sünen-i Tirmizî Tercemesi, (I-VI), Yunus Emre Yayınları, İstanbul ts.
Taberânî, Süleyman b. Ahmed (ö. 360/971), el-Mu’cemü’l-kebîr, (I-XXX), (thk.) Hamdi b. Abdilmecid es-Silefî, Mektebetü’l-ulûm ve’l-hikem, Musul 1983.
Taberânî, Süleyman b. Ahmed, Müsnedü’ş-Şâmiyyîn, (I-IV), (thk.) Hamdi b. Abdülmecid es-Selefî, Müessesetü’r-risâle, Beyrut 1984.
Taberî, Ebû Ca’fer (ö. 310/922), el-Câmiu’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân, (I-XXIV), (thk.) Ahmed Muhammed Şâkir, Müessesetü’r-risâle, Beyrut 1420/2000.
Taşbolotov, Aziz, Ye’cüc ve Me’cüc Hakkındaki Hadislerin İsnad ve Metin Açısından Tahlili, (Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2007.
Tayâlisî, Süleyman b. Dâvud (ö. 204/819), Müsnedü Tayâlisî, (I-IV), (thk.) Muhammed b. Abdilmuhsin et-Türkî, Dâru hicr, Mısır 1419/1999.
Tirmizî, Muhammed b. Îsâ (ö. 279/892), Câmiu’s-sahîh, (I-IV), Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
et-Tuveycirî, Hammâd b. Abdillah b. Hammâd Abdirrahman (ö. 1413/1992), İthâfu’l-cemâati bimâ câe fi’l-fiten ve’l-melâhim ve eşrâtu’s-sâa, (I-III), Dâru’s-sâmiî, Riyad 1414/1993.
Uğur, Mücteba (ö. 1426/2005), Hadis Terimleri Sözlüğü, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara ts.
Yahyâ b. Sellâm b. Ebî Sa’lebe et-Teymî (ö. 200/815), Tefsîru Yahyâ b. Sellâm, (I-II), (thk.) Hind Şelebî, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1425/2004.
Zehebî, Muhammed b. Ahmed (ö. 748/1374), el-Kâşif fî ma’rifeti men lehu rivâyetun fi’l-kütübi’s-sitte, (I-II), (thk.) Muhammed Avâme, Dâru’l-kıble li’s-sekâfeti’l-İslâmiyye, Cidde 1413.
Zehebî, Muhammed b. Ahmed, el-Muğnî fi’d-duafâ, (thk.) Nureddin Itr, Basım yeri yok ve tarihi yok.