XIX. Yüzyılda Osmanlı Devletinde Temel Hak ve Özgürlükler Açısından Canik (Samsun) Ermenileri

Osmanlı Devleti, tarihte kurulmuş en güçlü devletlerden birisidir. Osmanlıyı büyük ve uzun ömürlü kılan temel etken ise, birçok etnik yapıya sahip insanları aynı çatı altında bir arada tutmuş olabilmesidir. Daha açık bir söylemle çok sayıda farklı inanç mensubunu uzun süre bir arada barış içinde yaşatabilmesidir. Osmanlının ortaya koymuş olduğu barış ve kardeşlik serencamı içerisinde yüz yıllardır birlikte yaşayan Ermeniler, devletin hemen hemen bütün bürokratik ve idarî yapısında görev almışlardır. Dinî, siyasî, ticarî, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlarda önemli haklar elde eden Ermeniler, Osmanlı toplumunda önemli haklar elde etmişlerdir. Bunun en canlı örneği ise, XIX. yüzyılda Canik (Samsun) yöresinde yaşayan ve her türlü hakları ellerinde bulunduran Ermeni nüfustur.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, Ermeni, Şeriyye Sicilleri, Canik, Kültür ve İmtiyaz

XIX. Century Armenian for The Basic Rights And Freedoms in The Ottoman State in The Canik (Samsun)

The Ottoman State is one of the strongest states established in history. The main factor of the great and longevity of the Ottoman Empire is that it could have kept many ethnic people together under the same roof. A clearer says, is that many different believers can live together for a long time in peace. The Armenians who lived in peace and coexistence for hundreds of years in the serenity of peace and brotherhood which the Ottoman Empire put forth, took part in almost all the bureaucratic and administrative structures of the state. Achieving important rights in religious, political, commercial, social, economic and cultural fields, Armenians attained the comfort and peace that they could never reach and acquire in Ottoman society. The most vivid example of this is XIX. The Armenian population is living in the Canik (Samsun) region in the 20th century and holding all kinds of rights.

Keywords:

Ottoman, Armenian, Sariyya Registers, Canik, Culture and Concession,

PDF

___

Bijişkyan, Per Minas, Karadeniz Kıyıları Tarih ve Coğrafyası 1817–1819, (çev.) Hrand D. Andreasyan, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., İstanbul, 1969.
Gümüş, Nebi, “Osmanlıda Birlikte Yaşama Tecrübesi: Ermeniler Örneği”, Milel ve Nihal -İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi-, c. VI, sayı: II, Mayıs-Ağustos İstanbul, 2009, ss. 165-198.
Kılıç, Orhan, “Osmanlı Dönemi İdarî Uygulamalar Bağlamında Canik’in Yönetimi ve Yöneticileri”, Geçmişten Geleceğe Samsun, (ed.) Cevdet Yılmaz, Samsun Büyükşehir Belediyesi Yay., c. I, Samsun, 2006, ss. 33-47.
Öz, Mehmet, “XV. Yüzyıldan XVII. Yüzyıla Samsun Yöresi”, Geçmişten Geleceğe Samsun, ed. Cevdet Yılmaz, Samsun Büyükşehir Belediyesi Yay., c. I, Samsun, 2006, ss. 1-23.
Samsun Şer‘iyye Sicilleri, Belge No: 1200/1255-1785/1839 (Samsun İl Halk Kütüphanesi Arşiv Kayıtları).
Seyfeli, Canan, “Osmanlı Devletinde Gayrimüslimlerin İdarî Yapısı: Ermeniler Örneği”, Milel ve Nihal -İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi-, c. II, sayı: II, İstanbul, Haziran 2005, ss. 125-156.
Veinstein, Gilles, “Fetihten Sonraki Osmanlı Millet Sistemi Üzerine Bazı Düşünceler”, I. Uluslararası İstanbul’un Fethi Sempozyumu, 24-25 Mayıs İstanbul, 1996, ss. 129-154.
Yaşar, Şükran, “Kudüs’ün Osmanlı Yönetimine Girişi ve Yavuz Sultan Selim’in Kudüs Ermenilerine Tanıdığı İmtiyazlar”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. I, sayı: II, Manisa, 2003, ss. 105-115.