Türkçede varoluşsal olumsuzluk: İşlevsel bir yaklaşım

Dillerde görülen varoluşsal olumsuzluk, ögesi “varoluşsal olumsuzluk ögesi” olarak adlandırılan ve “yokluk”, “yoksunluk”, “var olmama”, “fakir”, “boş”, “ölü” durumlarını anlatmayı sağlayan bir olumsuzluk türüdür. Varoluşsal olumsuzluk ögeleri genellikle ortak morfolojik, sentaktik ve semantik tipolojilerde kullanılır. Türkçede varouşsal olumsuzluk, “kesin yokluk/ varolmama” olarak tanımlanan bağımsız biçimbirim yok ile gerçekleştirilmektedir. Yok, standard olumsuzluktan farklı, olumsuzluk içerikli ayrı bir leksikal öge olarak temel varouşsal olumsuzluk ögesidir. “Kesin yokluk/ varolmama” anlamıyla oldukça güçlü bir olumsuzluk ögesi olduğundan varoluşsal olumsuzluk, sahiplik olumsuzluğu, pekiştirilmiş olumsuzluk, standard olumsuzluk, kısa cevap “hayır”, yasaklama ve çift olumsuzluk gibi farklı pozisyonlarda kullanılabilmektedir. Yok’a ek olarak, “yoksunluk” anlamıyla bağımlı biçimbirim -sXz, varoluşsal olumsuzlukta varolmamayı ima ederek kullanılır. Ayrıca genel reddetme ögesi değil, varoluşsal olumsuzukta önesürülen varoluş durumunu reddetme yoluyla varoluşsal olumsuzluğu ima ederek kullanılır.

Existential negation in Turkish: A functional approach

Existential negation is the one type of negation present in languages, which its item is called “negative existential”,and it provides to tell the case of “absence”, “lack”, “there is not”, “poor”, “empty”, “dead” etc. Negativeexistentials are generally used for the common similarity of a structure as morphological, syntactic and semantictypologies. In Turkish, existential negation occurs with the independent morpheme yok, which is defined as“absolute absence/non-existence”. Yok is the main negative existential that is different from the standard negationand it is a separate lexical item with negative content. Since it is a powerful negator with its “absolute absence/nonexistence” meaning, it can be used in different positions, such as existential negation, possessive negation,emphatic negation, standard negation, short answer “no”, prohibition or double negation. In addition to yok, thebound morpheme -sXz is used with “without/lack” meaning in existential negation by implying the non-existencecase. Besides, general rejection item değil, which means “is not”, is used in existential negation, which implies thenon-existentiality by rejecting the existence case that is presupposed.© 2020 JLLS and the Authors - Published by JLLS.

PDF

___

Ağca, F. (2015). Eski Türkçede Varlık ve Yokluk İşaretleyicileri. Dil Araştırmaları, 16: 83-101.
Çakmak, S. (2013). “Var” ve “Yok” Sözcüklerinin Morfolojik Kimliği. Turkish Studies, 8/4: 463-471.
Clauson, G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford.
Croft, W. (1991). The Evolution of Negation. Journal of Linguistics, 27: 1-39.
Erdal, M. (1991). Old Turkic Word Formation. Leiden: Brill.
Erdal, M. (2004). A Grammar of Old Turkic. Leiden: Brill.
Erguvanlı,T. E. (1984). Some Aspects of Negation in Turkish. In Proceedings of the Turkish Linguistics Conference, Aksu-Koç, A. and E. Erguvanlı-Taylan (eds). İstanbul: Bogaziçi Publications.
Hengeveld, K. (1992). Non-verbal Predicability. In Meaning and Grammar: Cross-Linguistic Perspectives. Michel Kefer & Johan van der Auwera (eds). Berlin: Mouton de Gruyter. Erk Emeksiz, Z. (2010). Negation in Turkish. Dilbilim Araştırmaları, 2, 1-15.
Horn, Laurance, R. (2001). A Natural History of Negation. Stanford: CSLI Publications.
Kerslake, C. & Göksel. A. (2005). Turkish: A Comparative Grammar. London: Routledge.
Krifka, M. (1995). The Semantics and Pragmatics of Polarity Items. Linguistic Analysis, 25, 209-257.
Krifka, M. (2007). Negated Antonyms: Creating and Filling the Gap. In Uli Sauerland and Penka Stateva (Eds.), Presupposition and implicature in compositional semantics. Palgrave Studies in Pragmatics, Language and Cognition. (pp.163-177). Palgrave Macmillan.
Miestemo, M. (2007). Negation- An Overview of Typological Research. Language and Linguistics Compass, 1(5), 552–570.
Russel, B. (1903). The Principles of Mathematics. United Kingdom: Cambridge University Press.
Russel, B. (1905). On Denoting. Mind, 14,479-93.
Tekin, T. (2003). Orhon Türkçesi Grameri. İstanbul: Kitap Matbaası.
Tekin, T. (2009). Orhon Yazıtları. Ankara: TDK.
Tura, S. (1981). A study on negation in Turkish. (Unpublished doctoral dissertation). Middle East Technical University, Ankara.
Van Shaaik, G. (1994). Turkish. In K. Peter & R. van der Berg (Eds.), Typological Studies in Negation. (pp. 35-50). Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
Veselinova, L. (2013). Negation in Existential Sentences: A Cross-Linguistic Study. In Delia Bentley, Francesco Maria Ciconte and Silvio Cruschina (eds.) [Special issue] Italian Journal of Linguistics, 25(1),107–145.
Veselinova, L. (2014). Negative Existential Cycle Revisited. Linguistics, 52(6),1327–1389.
Van der Wouden, T. (1997). Negative Contexts: Collocation, polarity and multiple negation. London: Routledge.
Zeijlstra, H. Hedde. (2002). What the Jespersen’s Cycle May Reveal about Negative Concord. Linguistics in Potsdam, 19,183-206.
Zeijlstra, H., Hedde. (2004a). Two Ways of Expressing Negation. Proceeding of ConSOLE, 12, 245- 259.
Zeijlstra, H., Hedde. (2004b). Sentential Negation and Negative Concord. Netherlands: LOT.