Şaban ÖZ

5613

Kabileden Ümmete Müslüman Arap ulusunun doğuşunda alt yapı hazırlıkları

İslâm öncesi Arapların, ulusal dinamiklerinin ve yeterliklerinin farkında olmadıklarını söylemek mümkündür. Hz. Peygamber, en başından beri ulusununİslâm sayesinde kavuşacağı gücün bilincindeydi. Bu bağlamda Resulullahınyapması gereken; yeni toplumun ulaşacağı tarihî gücün devamlılığını temin içingerekli olan zemini hazırlamaktı. Resulullahtan sonraki kısa dönemde Müslüman Arapların siyasî, askerî, iktisadî ve kültürel alanlarda ulaştıkları göz kamaştırıcı seviye, onların hareket ettikleri zeminin sağlamlığına delildir. Bu makalede,Resulullahın oluşturduğu yeni toplumun hareket ettiği tarihî zemin ana hatlarıylaincelenmeye çalışılmıştır. Hz. Peygamberin yerleştirdiği sosyal alt yapının, tek birırk ve tek bir zamanla sınırlı kalmamış olması da konunun önemini bir kat dahaartırmaktadır.

The substructure preparations for the forming of the Muslim-Arabian Nation from Tribe to Ummah

We can say that the Arabians hadn t been aware of their national dynamicsand abilities in pre-Islamic period. The Prophet Muhammad had been aware ofthe power, they would have achieve thanks to Islam, from the begining of time.What the Prophet Muhammad had to do was to provide the historical power, thenew community would have. The dazzling level, the Muslim Arabians had, in thepolitical, military, economic and cultural scopes was an evidence that Arabiansacted in stabilitiy after a short period of the Messenger of God. In this article,historical basis of the new society, formed by the Messenger of God, was tried tobe examined in main lines. The social substructure, established by the ProphetMuhammad, hadn t been limited with only time and race makes this subject mo- re important.
PDF

___

  • » Ahmed b. Hanbel, Ebu Abdillah eş-Şeybânî (241/855), Müsned, I-IV, Çağrı Yay., II. Bsk., İstanbul 1992.
  • » Akyüz, Niyazi, “Dinlerin Teşekkülünde Dinî Liderlerin Karizması”, Dinî Araştırmalar Dergisi, 1/3, (1998), 43-84.
  • » Ammara, Muhammed, Laiklik ve Dini Fanatizm Arasında İslam Devleti, çev: Ahmet Karababa-Salih Barlak, Endülüs Yay., İstanbul 1991.
  • » Arabî, Muhammed Memdûh, Devletu’r-Resûl (sav) fi’l-Medîne , el-Heyetu’l-Mısriyyeti’l-Âmme li’l-Kitâb 1988 (tıpkıbasım Mektebetu’l-İrşâd, İstanbul tz.).
  • » Aydın, Mustafa, İlk Dönem İslâm Toplumunun Şekillenişi, Pınar Yay., İstanbul 1991.
  • » Bağdâdî, Muhammed b. Habîb (245/859), Kitâbu’l-Munammak fî Ahbâri Kureyş, tsh., tlk: Hurşid Ahmed Fârûk, Âlemu’l-Kütüb, I. Bsk., Beyrut 1985.
  • » Baktır, Mehmet, Bir Dinî Otorite Olarak Hz. Peygamber -Ehl-i Sünnet Kelamına Göre-, İlâhiyat Yay., Ankara 2005.
  • » Bebel, Auguste, Hz. Muhammed ve Arap Kültürü , çev: Veysel Atayman, Alan Yay., II. Bsk., İstanbul 1999.
  • » Behiy, Muhammed, İslam Düşüncesinin İlahî Yönü , çev: Sabri Hizmetli, Fecr Yay., Ankara 1992.
  • » Câbirî, Muhammed Âbid, Arab Aklının Oluşumu -Tekvînu’l-Akli’l-Arabî-, çev: İbrahim Akbaba, İz Yay., İstanbul 1997.
  • » --------, İslâm’da Siyasal Akıl, çev: Vecdi Akyüz, Kitabevi Yay., İstanbul 1997.
  • » Çelikkol, Yaşar, İslâm Öncesi Mekke , Ankara Okulu Yay., Ankara 2003.
  • » Dabaşî, Hamid, Peygamberin Gelişinden Emevî İdaresine Kadar İslâm’da Otorite , çev: Süleyman E. Gündüz, İnsan Yay., İstanbul 1995.
  • » Demirci, Mustafa, İslâm’ın ilk Üç Asrında Toprak Sistemi, Kitabevi Yay., İstanbul 2003.
  • » Dûrî, A. Aziz, İlk Dönem İslam Tarihi -Bir Önsöz-, çev: Hayrettin Yücesoy, Endülüs Yay., İstanbul 1991.
  • » Ebu Halîl, Şevkî, Fi’t-Târîhi’l-İslâmî, Dâru’l-Fikri’l-Muâsır (Beyrut)/Dâru’l-Fikr (Dimeşk), I. Bsk., 1991.
  • » Fazlur Rahman, İslam , çev: Mehmet Dağ-Mehmet Aydın, Selçuk Yay., II. Bsk., Ankara 1992.
  • » Gadban, Münir, İslâm’da Siyasi Anlaşma (Hılf), çev: Mustafa Burak, Nass Yay., Adapazarı 1990.
  • » Gibb, Hamilton A. R., İslam Medeniyeti Üzerine Araştırmalar, çev: Komisyon, Endülüs Yay., İstanbul 1991.
  • » Goitein, S. D., Yahudiler ve Araplar -Çağlar Boyu İlişkileri-, çev: Nuh Arslantaş-Emine Buket Sağlam, İz Yay., İstanbul 2004.
  • » Günaltay, Şemseddin, İslâm Öncesi Araplar ve Dinleri, sad: M. Mahfuz Söylemez-Mustafa Hizmetli, Ankara Okulu Yay., Ankara 1997.
  • » Halefullah, M. Ahmed, Hz. Muhammed ve Karşıt Güçler, çev: İbrahim Aydın, Birleşik Yay., İstanbul 1992.
  • » Hâlid, Hasan, Muctemau’l-Medîne Kable’l-Hicreti ve Ba’dehâ , Dâru’n-Nahdati’l-Arabiyye, Beyrut 1986.
  • » Halîl, İmâduddîn, Dirâsetun fi’s-Sîre, Müessesetu’r-Risâle/Dâru’n-Nefâis, Beyrut tz.
  • » Hamidullah, Muhammed, İslâm’da Devlet İdaresi, çev: Kemal Kuşçu, Nur Dağıtım, Ankara 1963.
  • » ---------------, Mecmuâtu’l-Vesâiki’s-Siyâsiyye li-Ahdi’n-Nebevî ve’l-Hilâfeti’r-Râşide , Dâru’n- Nefâis, VI. Bsk., Beyrut 1987/1407.
  • » ---------------, Resûlullah Muhammed , çev: Salih Tuğ, İrfan Yay., II. Bsk., İstanbul 1992.
  • » ---------------, “el-İlâf veya İslam’dan Önce Mekke’nin İktisadî-Diplomatik Münasebetleri”, AÜİFD, çev: İsmail Cerrahoğlu, IX, (1961), 213-222.
  • » Hammûdî, Âtıf Abbâs el-Kaysî, Sakîf ve Devruhâ fi’t-Târîhi’l-Arabi’l-İslâmî hattâ Evâhiri’l- Asri’l-Emevî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2003.
  • » Hatipoğlu, Mehmed Said, “Ümmetten Anladığımız”, İslâmiyât, VIII/2, (2005), 7-10.
  • » Hitti, Philip K., Arap Tarihinin Mimarları, çev: Ali Zengin, Risale Yay., İstanbul 1995.
  • » Humphreys, R. Stephen, İslam Tarih Metodolojisi -Bir Sosyal Tarih Uygulaması-, çev: Murtaza Bedir-Fuat Aydın, Litera Yay., İstanbul 2004.
  • » İbn Abdilber, Ebu Ömer Yûsuf b. Abdillah (463/1071), ed-Dürer fî İhtisâri’l-Meğâzî ve’s- Siyer, tlk: M. Dîb el-Buğâ, Dımeşk 1984.
  • » İbn Hişâm, Ebu Muhammed Abdulmelik b. Eyyûb el-Hımyerî (218/833), es-Sîretu’n- Nebeviyye , I-IV, thk., şrh: M. es-Sekkâ-İ. el-Ebyârî-A. Şelbî, Kahire tz.
  • » İbn Kayyim, Ebu Abdillah Şemsuddîn Muhammed b. Ebî Bekr el-Cevziyye (751/1350), Câmiu’s-Sîre , cem: Yüsri’s-Seyyid Muhammed, Dâru’l-Vefâ, I. Bsk., Beyrut 1423/2002.
  • » İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer (774/1372), es-Sîretu’n-Nebevviyye , I-II, cem: Ahmed Abdişâfî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut tz.
  • » İbn Sa’d, Ebu Abdillah Muhammed (230/845), et-Tabakâtu’l-Kübrâ, I-IX, tkd: İhsân Abbâs, Dâru Sâdır, Beyrut tz.
  • » İbn Şebbe, Ebu Zeyd Ömer en-Numeyrî el-Basrî (262/845), Kitâbu Târîhi’l-Medîneti’l- Münevvere, I-IV, thk: F. Muhammed Şeltut, yer ve tarih yok.
  • » Kallek, Cengiz, Asr-ı Saadet’te Yönetim-Piyasa İlişkisi, İz Yay., İstanbul 1997.
  • » Kapar, M. Ali, “Hz. Peygamber’in Gerçekleştirdiği Toplum Yapısı ve Özellikleri”, Diyanet İlmî Dergi-Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav) Özel Sayısı-, Ankara 2000, 79-94.
  • » Kılıç, Ünal, “Dinî İçerikli Ekonomik Bir Kavram: Hums (İslâm Öncesi Mekke’nin Ticarî İlişkileri Yönüyle)”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, VIII/1, (2004), 75-91.
  • » Kotler, Philip-Jatusripitak, Somkid-Maesincee, Suvit, Ulusların Pazarlanması-Ulusal Refahı Oluşturmada Stratejik Bir Yaklaşım-, çev: Ahmet Buğdaycı, Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul 2000.
  • » Lewis, Bernard, İslam Dünyasında Yahudiler, çev: Bahadır Sina Şener, İmge Kitabevi, Ankara 1996.
  • » -------, Tarihte Araplar, çev: Hakkı Dursun Yıldız, Anka Yay., II. Bsk., İstanbul 2000.
  • » Margoliouth, D. S., İslamiyet Öncesi Arap-İsrailoğulları İlişkileri, çev: Suat Ertüzün, Kaknüs Yay., İstanbul 2003.
  • » O’leary, De Lacy, İslâm Düşüncesi ve Tarihteki Yeri, çev: Yaşar Kutluay-Hüseyin Yurdaydın, Pınar Yay., İstanbul 2003.
  • » Özbek, Abdullah, Bir eğitimci Olarak Hz. Muhammed , Esra Yay., III. Bsk., İstanbul 1994.
  • » Özdemir, Mehmet, “ Hz. Peygamber’in Bazı Siyasî Uygulamalarının Ahlakî Arka Planı”, İslâmiyât, VI/1, (2003), 15-30.
  • » Sâlim, Seyyid Abdulazîz, Târîhu’l-Arab fî Asri’l-Câhiliyye , Dâru’n-Nahdati’l-Arabiyye, Beyrut tz.
  • » Semhûdî, Ali b. Ahmed (911/1506), Vefâu’l-Vefâ bi Ahbâri Dâri’l-Mustafâ, I-IV, thk., tlk: Muhammed Muhyiddîn Abdulmecîd, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1984.
  • » Şahin, Tahir Erdoğan, Siyaset Bilimine Giriş ve Siyasal Düşünce Tarihi, Dikey Yay., Ankara 2006.
  • » Teilhard de Chardin, İnsanın Tabiattaki Yeri, çev: H. Hüsrev Hatemi, İşaret Yay., İstanbul 1990.
  • » Terzi, M. Zeki, Hz. Peygamber ve Hulefâi Râşidîn Döneminde Askerî Teşkilât, Samsun 1990.
  • » Ukâm, Muhammed Fârûk, Târîhu’t-Teşrîi’l-İslâmî, Menşurâtu Câmiati Dimeşk, IV. Bsk., Di- meşk 1993.
  • » Watt, W. Montgomery, Muhammad at Medina, Oxford 1956.
  • » ------, Kur’an’a Giriş, çev: Süleyman Kalkan, Ankara Okulu Yay., Ankara 1998.
  • » ------, Peygamber ve Devlet Adamı Hz. Muhammed, çev: Ünal Çağlar, Yöneliş Yay., İstanbul 2001.
İSTEM-Cover
  • ISSN: 1304-0618
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2003
  • Yayıncı: N.E.Ü.İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Benî mustalik gazvesinin sebebleri üzerine bazı Mülahazalar

Recep ERKOCAASLAN

On altıncı Yüzyıl Tevhidlerinde Allah-Kul ilişkisi

Şerife UZUN

Sahih-i Müslim'in kitâbü'l-fezâil bölümüne göre Hz.peygamber'in bazı özellikleri

Seyit AVCI

Buhûrîzâde Mustafa Itrî Efendi'ye ait Segâh Ayîn-i Şerîfi'nin makâm ve geçki açısından tahlîli

Emrah HATİPOĞLU

Batı'da Din-Devlet ilişkilerinde ortaya çıkan dönemler

Osman Zahid ÇİFÇİ

Menûçihrî Dîvânı'nda Gazneli yöneticiler ve Türkler

İbrahim KUNT

Kabileden Ümmete Müslüman Arap ulusunun doğuşunda alt yapı hazırlıkları

Şaban ÖZ

Selçukluların Hilâfet'le ilk teması ve büveyhîler'le ilişkiler

Edip AKYOL

Mehmet Akif ve Necip Fâzıl şiiri merkezinde edebiyat ve Düşüncede nehir metaforu

Murat AK

Sakîfe'deki halife adayları

Nizamettin Parlak